Liza Veerman moet door meningokokken-bacterie haar twee geamputeerde voeten missen

Sterke geest vecht voor gesloopt lichaam

In de gastruimte van revalidatiecentrum Reade in Amsterdam vertelt ze rustig vanuit haar rolstoel haar verhaal, met ma Hennie en vader Klaas naast zich. Anderhalf jaar terug begint het. Het leven was letterlijk en figuurlijk zwaar geworden voor Liza Veerman, die als 21-jarige liefst 111 kilo woog. ,,Als ik de trap opliep, was ik al buiten adem. Ik hield van snoep en lekkernij. Dan sluipt het er in. En ik deed helemaal niks aan sport. Zat niet lekker in mijn vel en ik had nauwelijks conditie. Dat ging eigenlijk zo, gewoon, vanzelf. De mensen kenden me niet anders dan hoe ik toen was. Ik wilde wel wat veranderen, maar ik deed het niet. Had kennelijk iemand nodig die tegen me zou zeggen: 'dit kan gewoon niet zo door gaan'.”
,,Een vriendin van me zei wel eens wat tegen mij, gaf voorzichtig wat hints, maar ik deed er niks mee. Mijn uiterlijk maakte me wel onzeker. Ik was al nooit iemand die op de voorgrond trad, dat zit in m’n karakter.” Haar ouders ondernamen ook pogingen de levensstijl van hun dochter te veranderen. Moeder Hennie: ,,Wij zeiden ook wel eens wat. Liza werkte veel, deed nog een opleiding. In ons huis heeft de ziekte van Pfeiffer rondgewaard en ik zei wel eens tegen Liza: ‘Bij jou is het nooit weggegaan'. Ze had de 'slaapziekte'. Als ze van haar werk terugkwam, was ze uitgeteld. Ik was vroeger ook niet de magerste, maar werkte ook heel veel en dan moest je daarna weer door. Zij kon dan niet meer, ze gaf zich over en gaf steeds toe aan de vermoeidheid. Op een gegeven moment ging de knop opeens om.”

Jaloers
,,Anderhalf jaar geleden besloot mijn vriendin opeens te gaan sporten. Ik was een beetje jaloers op haar, dat zij die stap kon zetten. Ik wilde dat ook wel en toen ben ik toch een keer naar een introductieles gegaan bij Fit4Lady. Daar lag wel een drempel, ik vond het best spannend. De instructrice ging meteen van ‘bam’, ik werd meteen aangepakt en kwam gesloopt in huis.” Maar dat schrok haar niet af. ,,Ik wilde er mee verder. In het begin was het zwaar, maar ik ging al snel drie keer per week en dan bouw je al snel wat uithoudingsvermogen op en tegelijkertijd begon ik kilo’s kwijt te raken.”
Haar vriendin moest na een maand afhaken, want zij werd zwanger. Het bracht Liza niet van haar plan. Hennie: ,,Al het lekkers moest het huis uit en daar kwamen de paprika’s en andere groenten het huis in. We moesten allemaal meedoen. Ik heb diabetes en moest mijn tekorten wel eens aanvullen met een suikerproduct. 'Neem maar een broodje met jam’, zei Liza dan. ‘Da’s beter’.”
Liza: ,,We hadden bij Fit4Lady een doel gesteld: eerst zetten we dat op 90 kilo en toen op 80. Met kleine stapjes, die eigenlijk wel gemakkelijk gingen. Ik wilde er gewoon voor gaan. Vond het ook niet erg om alleen te gaan. Ik begon het leuk te vinden, het kostte me steeds minder moeite. Op een gegeven moment sportte ik elke dag. En toen andere vriendinnen groepslessen namen bij BasicFit, wilde ik dat ook doen en besloot ik op sommige dagen twee keer te trainen.”

'Ik woog 111 kilo
en het streefgewicht was 65 kilo;
ik sportte elke dag'

,,Het werd een verslaving”, zegt haar moeder. Liza moet lachen. Hennie: ,,Het sporten ging vóór alles. Ook als we zouden gaan winkelen, moest ze eerst sporten.” Extreem in het één, extreem in het ander. ,,Klopt”, zegt Liza. ,,Maar ik at ook heel normaal en gezond, heel veel groenten. Elke dag een bord vol.”
,,Het streefgewicht was 65 kilo. En vlak voor deze kermis was ik 65,6. Dan zou ik na kermis weer verder gaan. Ik was net op vakantie geweest en daar wilde ik niet oppassen met wat ik aan het eten was. Dat had ik verdiend. Tuurlijk had ik wel moeite om ineens vet te gaan eten, maar dan nam ik er maar een bord sla bij. Van een vakantie moet je echter ook genieten."
De metamorfose die ze had ondergaan, viel uiteraard ook haar omgeving op. ,,Bij het uitgaan voelde ik me zekerder, ik heb ook heel veel complimenten gehad. Ook door het filmpje dat ik had gemaakt voor Fit4Lady.” Met kermis stond ze met haar handen in de lucht. ,,Na kermis voelde ik me niet zo lekker, ik dacht eerst dat het griepklachten waren. Op het werk wilde ik echter niet verstek laten gaan, anders zou je zo'n opmerking kunnen krijgen dat het nog met de kermis te maken had."
Ze werkte in de zorg, bij Novawhere in Purmerend. ,,Ik begeleidde er als verzorgster mensen met lichamelijke klachten, dementie, mensen die komen te overlijden. Je verzorgt die mensen en je begeleidt ook de familie als zij het moeilijk hebben."
Engelenwerk. ,,Maar dat was soms best zwaar. Dan nam ik het werk mee naar huis en kon ik het gelukkig met mijn moeder bespreken.” Hennie: ,,Ik heb ook in de ‘zorg’ gewerkt, dus dan konden we daarover praten en vroeg ze hoe wij dingen aanpakten.”

Tweede plaats
,,In die week na kermis had ik avonddienst op donderdag en wilde ook niet eerder naar huis gaan, want we waren maar met z’n tweeën. Ik was echt ziek, maar bleef. Moest na elke geholpen patiënt even zitten. Ik zette mezelf op de tweede plaats, want die mensen moesten toch worden verzorgd. Er zou immers geen poppetje bij komen.”
,,Ik was op de afdeling waar mensen met dementie werden gescreend. Die mensen begeleid je als ze naar toilet moeten, je helpt met eten, medicijnen en je legt ze te bed. Normaal gesproken, als ik dan thuis kwam, ging ik nog even met m’n moeder zitten, praatten we wat. Maar nu ging ik meteen door naar boven om naar bed te gaan. ’s Nachts rond een uur of twee werd ik wakker, had ik het gevoel dat mijn hele lijf in de brand stond, terwijl ik wel koude handen had en mijn voeten waren ook ijskoud. Ik maakte m’n moeder wakker en ik probeerde toch verder te slapen, ook beneden in de bank. Maar dat ging ook niet. Ben ik onder de douche gaan staan, maar mijn voeten werden niet warm. Ondertussen maakte m’n moeder een warme kruik voor me klaar, masseerde mijn voeten, maar ik had er geen gevoel in. Het lopen ging ook steeds moeilijker. Toen mijn lip en tong begonnen te tintelen en de temperatuur 40,9 graden koorts aangaf, heb ik zelf de huisartsenpost gebeld.”
,,Werd me gezegd om een allergietablet in te nemen. Dat gaf niet. M’n moeder vroeg me om toch te proberen te gaan slapen.” Precies op dat moment gebeurde iets, wat eigenlijk van levensbelang is geweest. ,,Toevallig ging mijn pyjama een beetje omhoog. Zag m’n moeder allerlei vlekken op mijn buik. Ik keek en zei: dit is een sepsis, ma! Ik kende het. Dat betekende bloedvergiftiging." In veel gevallen heeft het binnen enkele uren een fatale - dodelijke - afloop.

'Ze had tweedegraads brandwonden,
terwijl ze niet eens in de vlammen had gestaan'

Hennie: ,,Een leek zou dit niet weten. Liza vroeg meteen de telefoon.” Liza: ,,Ik ging in de overlevingsstand. Dacht: ik moet zo snel mogelijk naar het ziekenhuis. In Purmerend aangekomen, kon ik al niet meer lopen, mijn moeder pakte een rolstoel voor me. Ik moest nog wel een kwartier wachten voor er een dokter kwam. Hij zag dat het geen allergie was en verwees me naar de spoedeisende hulp. Daar werd alles uit de kast getrokken. De gebelde internist bleek nog aan het ontbijten met de kinderen, maar kwam meteen toen ze hoorde van de vlekken. Zij gaf meteen antibiotica en stelde de juiste diagnose: meningokokken. Ben ik naar intensive care gebracht.”
Hennie: ,,Ik ging snel naar huis om kleding te halen. Toen ik terugkwam, waren haar neus en lippen zwart, ik schrok me dood. De artsen zeiden dat ze niks meer konden doen en ze werd met de ambulance naar het OLVG in Amsterdam vervoerd. Er kwamen steeds meer plekken bij. Ze leek echt een giraf. Achteraf gezien waren haar voeten op dat moment al aan het afsterven."
,,Na een week kwamen we er achter ook dat het variant W was van de meningokokkenbacterie, want de C-variant is hersenvliesontsteking. Die bacterie is al zeven dagen bezig bij jou, voordat-ie zijn genadeklap geeft. Wij kregen als gezin in Amsterdam meteen een kuur, want het is besmettelijk. Er was ook angst dat andere jongeren en mensen uit haar omgeving misschien besmet konden zijn, maar dat was gelukkig niet het geval."
Liza was op dat moment heel ver weg. Want op de avond van de morgen dat ze werd opgenomen, werd zij onder zeil gebracht. Ze moest aan de beademing. Hennie: ,,Liza vroeg, toen ze in slaap werd gebracht, of ze een pen en papier klaar wilden leggen. Liza: ,,Ik kreeg een tube in m’n mond en dacht: als ik morgenochtend niet kan praten, kan ik tenminste zo communiceren. Ik dacht ook dat ik de volgende ochtend gewoon weer wakker zou worden, zag de ernst van de situatie nog niet in.” Dat werd ze niet.

78 uur
Hennie: ,,Het is gebruikelijk dat er wondjes ontstaan van binnenuit, maar bij Liza waren het tweedegraads brandwonden, terwijl ze niet in de vlammen had gestaan. Er stond een team van jonge en meer ervaren artsen om haar bed, om te kijken wie dit ooit al eens had gezien, maar niemand herkende het.”
,,Terwijl zij in kunstmatig slaapcoma was, zaten wij aan haar bed en kregen te horen van de artsen dat ze verwachtten dat het hele lichaam als het ware één grote blaar zou worden en ze ook verwachtten dat allerlei delen van het lichaam geamputeerd zouden moeten worden.” Klaas: ,,Er werd gezegd dat de bacterie door het lichaam aan het razen was en het 78 uur nodig om te worden vernietigd. In de tussentijd zou ‘hij’ verdere schade kunnen aanrichten.” Hennie: ,,Dan pas zouden ze kunnen zeggen wat moest worden geamputeerd.”
,,Er werd op dat moment vooral gevreesd voor haar leven. Op die zondag was de dokter bij binnenkomst recht voor z'n raap: ‘Onbegrijpelijk dat zij nog leeft’. Al haar organen functioneerden niet meer, behalve haar hart. Ze zat onder meer al aan de nierdialyse. Haar hart deed verschrikkelijk veel werk. Ze had veel open wonden en daarop hebben ze contact gezocht met het Brandwondencentrum in Beverwijk. Op dinsdagavond werd ze daar naar toe vervoerd met de ambulance. Ze kreeg ontzettend veel vocht toegediend om door te spoelen, ze leek wel een Michelin-poppetje. Zo ver als Liza was gekomen door het sporten en afvallen, was ze nu helemaal terug bij af. Zo opgezet was het lichaam. Ze heeft tevens in een delier gezeten, was totaal verward, door de morfine. Heeft ze haar maagsonde eruit getrokken.”
,,Haar longen pakten het gelukkig vrij snel weer op, en haar darmen begonnen te grommen. Pas na weken zouden zowel de lever als de nieren ook weer aansluiten. Het is heel belangrijk geweest dat haar hart in zo’n goede conditie is geweest. Ze is in totaal acht weken in levensgevaar geweest.”
Al snel kwam echter de boodschap dat er ledematen geofferd moesten worden, om in leven te kunnen blijven. ,,Op de vrijdag kwam de mededeling dat haar voeten na het weekeinde moesten worden geamputeerd. Het was een enorme infectiebron en aan de uiteinden van je lichaam is de doorbloeding het minst en wat ze ook deden, bij haar voeten herstelde dat niet meer. In die dagen zaten wij als ouders eigenlijk te wachten op het telefoontje dat het helemaal over zou zijn, want je zag het kaarsje gewoon uit gaan. Ze werd al steeds geopereerd, om het dooie weefsel weg te halen en het infectiegevaar te minimaliseren."
,,Dat weekeinde werd ze weer zieker, nam de koorts weer toe en vrat de bacterie weer om zich heen. En als je het opzoekt op internet, lijkt het zo’n mooi beestje… Dat het dan zo’n vernietigende kracht heeft. Het is sowieso moeilijk te begrijpen dat een bacterie die in jou woont, dat-ie z’n eigen huis zo vernietigt. Je zorgt toch goed voor je eigen huis? Van de week was het bericht dat een vrouw in Nieuw-Zeeland trouwde en drie uur later overleden was, vanwege deze meningo-kokken bacterie. Als ik haar die bewuste donderdagavond na kermis had laten slapen, hadden we haar al zeker eerder moeten begraven.”
Zo ziek als ze was, Liza was helder genoeg om het besef door te laten dringen dat haar geen keuze werd gelaten en het moeten missen van haar voeten bittere noodzaak was, om te kunnen overleven.
,,Ik zag dat mijn voeten steeds zwarter werden. Dat kon zo niet langer, die voeten moesten er gewoon af. De arts vertelde me het eerst persoonlijk. Dat kwam hard aan. Ik wist dat het er aan zat te komen, maar toen was het definitief… Ik hoefde niet meer te rekenen op een wonder. Ben eigenlijk ook niet boos geweest. Het moest, anders kon ik niet verder leven.”
Hennie: ,,’s Middags ontwaakte ze, na een operatie van vijf uur, maar ze was nauwelijks aanspreekbaar, dus ’s avonds zijn we naar huis gegaan. Ging opeens de telefoon. Was dat Liza. ‘Ik ben er weer. Het gaat wel goed, hoor. En wat ga je morgen ook alweer eten?' Toen viel ik achterover. Dit kon niet! Van bijna dood naar wat gaan we morgen eten…?”
Liza lacht: ,,De verpleegster vroeg of ik m’n moeder zelf wilde bellen en hield de telefoon bij m’n mond, want in de zenuwen van mijn handen zat op dat moment ook geen gevoel. Ik werd ook geholpen met eten en met bijvoorbeeld tanden poetsen. Kreeg steeds morfine, want als ze de stomp aanraakten, dat gaf al ondraaglijke pijn. Het pijnteam bracht me dan telkens onder narcose, wanneer de wonden moesten worden verzorgd."
,,Die ochtend daarna, tijdens het verzorgen van de wonden, zag ik voor het eerst mijn benen zonder voeten. Ik was nieuwsgierig. En ik had er eigenlijk geen moeite mee.” Hennie: ,,Ze vroeg of wij het ook al wilden zien, maar ik was nog niet benieuwd, totdat het per ongeluk gebeurde. Ik schrok behoorlijk. Maar wist ook dat het niet anders kon. Anders zou ze sterven. Dus er was geen andere keuze.”

Onbezorgd
,,Ik heb wel enkele keren gehuild. Wilde dat niemand het zag, deed het als er niemand in de kamer was. Als ik dan foto’s bekeek van mijn vakantie in Torremolinos en tijdens de kermis, daar was ik nog onbezorgd en zaten mijn benen er nog aan. Ik sportte, had een goede baan, deed een opleiding tot verpleegkundige, alles ging me eigenlijk voor de zon. Dat was dan wel confronterend. Dan had ik het af en toe moeilijk.”
Voor de tweedegraads brandwonden op haar arm kreeg ze van haar benen afgeschaafde huid opgelegd. ,,Ik verging van de pijn, had een extra dosis morfine nodig." Hennie: ,,Daarnaast kreeg ze bestrijdingsmiddelen tegen de fantoompijn, van de geamputeerde benen." Ondertussen bekommerde ze zich, als collega's op bezoek kwamen, 'gewoon' over het wel en wee van de patiënten in Novawhere. ,,Sommige van hen waren inmiddels overleden."

'Als dit me anderhalf jaar geleden was
overkomen, had ik het niet overleefd'

Én ondertussen kwam landelijk in het nieuws dat de minister van Volksgezondheid de wens uitsprak om alle brugklasleerlingen in 2018 op te roepen om zich in te laten enten tegen meningokokken w. Omdat het aantal getroffenen stijgt. Liza: ,,Ik heb in Beverwijk een vrouw ontmoet die vanwege dezelfde bacterie haar hand moet missen" Hennie: ,,In Beverwijk hadden ze er geen verklaring waarom het bij Liza's benen is gestopt en het gevoel in haar handen toch langzaam terugkomt. Dat komt natuurlijk ook door alle kaarten die mensen hebben gestuurd, kaarsen die mensen hebben gebrand voor haar, in binnen- en buitenland. Dat was niet normaal, zoveel steunbetuigingen hebben we gekregen.”
Ook dát deed Liza gaandeweg opknappen, gaf haar kracht. Klaas: ,,Daarbij at zij in het ziekenhuis veel vis, groenten en eiwitten, wat wij dan meenamen. Goed voor het herstel van de wonden. Wat bijzonder was, dat we werden begeleid door de dokter die zeventien jaar geleden ook bij de jongeren en ouders van de Nieuwjaarsbrand betrokken was, dokter Jos Vloemans en Kitty Klomp. Er ontstond een bijzondere band. Er kwamen veel herinneringen boven bij al die verplegende mensen die die nacht van 1 januari in de chaos en ook de maanden daarna Volendamse jongeren hebben verzorgd."
Hennie: ,,Ze hadden er geen woorden voor hoe sterk en positief Liza er onder was. We zijn allemaal nuchter, maar we praten er ook goed over. Voortdurend, want ze is veel momenten kwijtgeraakt." Haar vader heeft een dagboek bijgehouden. ,,Goed voor het verwerken, voor later. En haar zus Caroline heeft overal foto's van gemaakt." Liza: ,,Dat is wel heftig, om dat terug te zien. Mensen uit mijn omgeving waren bang om op bezoek te komen, omdat ik er zo erg uit zag. Daarom heb ik later een foto op Facebook geplaatst (ook bij dit verhaal, red.) zodat iedereen kon zien dat ik er inmiddels weer 'gewoon' uit zag."
Sinds twee weken verblijft Liza in revalidatiecentrum Reade op de Amsterdamse Overtoom. Liza: ,,De fysiotherapeut in Reade was verbaasd dat ik zo snel weer bepaalde dingen kon. De transfer van mijn rolstoel naar het bed lukte me al snel. Komt ook door dat 'sportjaar'. Als dit me was overkomen in de toestand van anderhalf jaar geleden, toen ik zo zwaar woog, dan had ik het niet overleefd. Als dat wel het geval was geweest, had de revalidatie veel langer geduurd, was ik mentaal niet zo sterk geweest als ik me nu voel. Na een week kon ik me hier al zelf redden. Ik ben sterker geworden, zelfverzekerder, ik ben écht blij dat ik toen die stap heb genomen om te gaan sporten.”
De knop is om. ,,Ik wil er niet in blijven hangen, was en ben positief en ik wil weer leren lopen, maar dan op protheses. Er is nu overleg tussen Beverwijk en het revalidatiecentrum, of ik nog eens geopereerd moet worden aan beide stompen. Tot die tijd probeer ik met fysio- en ergotherapie het lichaam te trainen. Ik moet mezelf eerst zien te redden zonder protheses, dat oefen ik nu. Drie vingers van mijn rechterhand zijn nog gevoelloos, dus ik heb geleerd alles met links te doen."
,,Mijn doel is lopend op protheses het revalidatiecentrum uit te gaan en bij Novawhere het werk op te pakken en mijn opleiding ook af te ronden. Ik weet niet hoe lang je per dag kunt staan en lopen op protheses, maar we gaan gewoon kijken wat er kan. Voor mij is de therapie hier niet zwaar, omdat ik gewend was elke dag te sporten. Ik wil hier ook weer gaan sporten. Kijken wat er kan. Vrijdag heb ik een intakegeprek gehad. Misschien dat ik met rolstoelbadminton en yoga begin. En later met zwemmen, maar dan moeten eerst de wonden dicht zijn.”
Hennie: ,,We zijn nu bezig om in gang te zetten dat ze met Kerstmis een paar uur naar huis kan en misschien met Oud & Nieuw thuis kan slapen en ik haar wonden verzorg. We hadden het graag anders gezien, maar we moeten er samen het beste van maken in de nieuwe situatie. Het is zoals het is. We zien dat Liza krachtig is en ze trekt ons mee. Zoals wij ook sterk voor haar willen zijn. Ze moet verder en zo stel je met elkaar steeds weer een nieuw doel. Dat begint met het thuis vieren van Kerstmis, samen."

Foto: Liza Veerman, op haar ziekenhuisbed geflankeerd door haar vriendinnen Caroline Zwarthoed en Laura de Boer-Molenaar.