‘Er komen allerlei documenten boven water’
60-jarige IJsvereniging Edam in bloei, graaft in haar verleden
‘Koud? Koud was het in ’63.’ De oudere generaties onder ons refereren vaak aan die strenge winter uit de vorige eeuw, als jongere generaties mopperen bij lage temperaturen. Juist in die winter, vlak nadat de meest legendarische Elfstedentocht werd gereden, zag IJsvereniging Edam het levenslicht. Wederom, want in 1883 werden de koppen voor het eerst bij elkaar gestoken. Er bestaan nog relikwieën van die langgerekte historie. ,,Ik had niet verwacht dat er nog zoveel bewaard is gebleven van vroeger”, zegt het onlangs afgetreden bestuurslid Wim Oudhuis rondom de viering van het zestigjarig bestaan.
Door: Eddy Veerman
,,We hebben ook op de tamtam geslagen, omdat we graag wilden terugblikken op die 60 jaar”, zegt voorzitter Kees Zwarthoed. ,,Er komen allerlei documenten boven water. Zo zijn er bijvoorbeeld oude handgeschreven notulen en kaarten gevonden. Het is ook één van de oudste schaatsverenigingen van Nederland”, zegt Jacques Snoek, jarenlang secretaris binnen het bestuur. Van een vereniging die ook prat kan gaan op het schaatstalent die het voortbracht. ,,Zoals Coen de Koning, die twee keer Elfstedentochtwinnaar werd.” Naar hem is ook een straat vernoemd in de stad. ,,Nu hebben we Merel Conijn en Johan de Wit.” Conijn behoort momenteel tot de wereldtop en De Wit was tot voor kort bondscoach van Japan. Ook Jorn Gorter, die nota bene aan de Balkenhaven woonde, was enkele jaren een gevestigde naam in het nationale marathonschaatsen.
Wakker
Onlangs kon Nederland kort genieten van ijspret en lag er ook een laagje op de Balkenhaven. Kees: ,,Dat is onze officiële ijsbaan, maar voordat je leden er op kunt laten schaatsen, moet het ijs tien centimeter dik zijn. Het kan zijn dat half Nederland dan al op de slootjes schaatst, maar wij dragen als vereniging verantwoordelijkheid.” Wim: ,,We hebben aangegeven dat het beter was om er niet op te gaan. Want er werd wel op geschaatst, maar dan rijd je alles aan gort. Plus dat het gevaarlijk is, het is daar diep. Dus als er iets gebeurt… lig je daar wakker van. Dus je waarschuwt de mensen.”
De laatste keer dat er kort genoten kon worden door jong en oud was twee jaar geleden. Bestuurslid Anneke Molenaar: ,,Misschien was het maar anderhalve dag, maar het was in coronatijd, dus het feit dat we naar buiten konden maakte iedereen vrolijk. In 2018 hadden we langer goed ijs en hebben we in die week nog jeugdwedstrijden georganiseerd.” Wim knikt: ,,Ik dacht: er komt alleen veel jeugd op het ijs, maar de ouders bonden ook de schaatsen onder en toen ontstond er wat water op het ijs. Toen kneep ik ‘m wel even. We waren toen ook wat onderbezet. En vanwege het mooie weer had ik mijn jas met daarop het logo van de IJsvereniging niet aan, dan ben je niet herkenbaar. Ik zei dat het beter was om op wat meer afstand te gaan kijken, maar het gaf niet.”
Anneke: ,,Om op de Balkenhaven te kunnen schaatsen, moet je dus geduld hebben en daarom blijft onze wens van een landsijsbaan – bij het weiland waar nu de auto’s geparkeerd staan – van kracht.” Die wens koestert de vereniging al heel lang. Kees: ,,We zijn weer in gesprek met de gemeente.” Jacques: ,,Het zou een gemiste kans zijn als dat niet eens gerealiseerd wordt.” Kees: ,,In andere kernen, zoals Oosthuizen, Warder en Middelie, is er wel sprake van een onder water gelopen stuk landje. Dat gaat stukken sneller, want voordat de Balkenhaven dicht ligt... Uiteindelijk gaat het om de periode van 1 december tot 28 februari.”
"Kinderen van toen zijn de schaats-leiders van nu"
In de beleving lag er verder terug in de vorige eeuw altijd ijs, ook al was dat niet zo. Tegenwoordig lijkt het door de opwarming van de aarde minder te worden. ,,Je houdt elk jaar hoop, we zijn tenslotte schaatsliefhebbers”, zegt Kees. ,,Het is jammer dat we nauwelijks schaatswinters hebben, want het nieuwe bestuur heeft daardoor nog weinig ervaring op kunnen doen. Dan vooral met het jeugdschaatsen op het kunstijs. Daar drijft de vereniging ook op”, doelt ze op de hordes kinderen – en ouders – die al jaren naar de baan – sinds enige tijd De Westfries in Hoorn – gaan voor lessen. Kees: ,,Dat doen we al 41 jaar. Er was een dip in de aanwas, maar inmiddels is er weer sprake van een stijging. We doen ook veel qua communicatie. Louis Meerman is daar ooit mee begonnen, hij begon met brieven uitdelen op de scholen. Later kwam het internet, dan hoeven kinderen of ouders alleen nog maar op de knop te drukken. De goede opkomst heeft voor een groot deel te maken met het enthousiasme van de leiders. Al tien jaar hebben we het rondje schaatsen voor het goede doel, met als thema ‘kinderen helpen kinderen’. We zien de opbrengst groeien, dat is prachtig.”
,,En het is nu zo dat de kinderen van toen de leiders van nu zijn”, vervolgt Anneke. ,,Zij hebben zelf geschaatst en vinden het normaal dat zij les gaan geven en gunnen hun kinderen ook dat plezier van de schaatsles.” Kees: ,,Qua kern is Edam lang niet de grootste, maar als je kijkt naar de groepen op de baan in Hoorn, dan zijn we na Volendam de grootste. Daar zijn we wel trots op.
"Gelukkig zijn we nog steeds groeiende en blijven mensen betrokken"
We zijn tegen de verhouding in gegroeid.” Anneke: ,, We krijgen de complimenten dat het schaatsen op een prettige manier wordt aangeleerd en de kinderen goed leren schaatsen.” Kees: ,,Plezier staat voorop. Daardoor zie je dat ze na een jaar weer terugkomen en als ze vijf, zes jaar meegaan, kunnen ze technisch gezien alles.” Jacques: ,,Daar komen nieuwe kampioenen uit, dus over een paar jaar zul je zien… Zoals Merel Conijn.” Kees lacht: ,,Dat zij zo goed gaat, heeft ze niet aan ons te danken, maar het is mooi om te weten dat ze lid is geweest en aan het jeugdschaatsen heeft meegedaan.”
Betrokken
De vereniging telt 900 leden en donateurs. Anneke: ,,Gelukkig zijn we nog steeds groeiende en blijven mensen betrokken.” Het bestuur van de vereniging is behoorlijk vernieuwd en dient immer een beroep te doen op vrijwilligers. Wim: ,,De vrijwilligers die er waren, zijn nu 80 jaar. Zij stonden onder meer in de koek en zopie-tent, maar tegenwoordig staan de bestuurders in die caravan. Maar als het echt een lange ijsperiode is, is het niet meer te behappen voor het bestuur. Je maakt dan hele lange dagen.” Kees: ,,Het is ook de taak van het nieuwe bestuur om weer een lijst met mensen te krijgen. Vroeger hadden bouwvakkers ook vorstverlet en waren dan beschikbaar, stopten mensen eerder met werken en werkten normaal gesproken niet allebei de ouders.”
Als de vriestemperaturen zich ook maar even aankondigen… dan gaat het kriebelen bij de bestuursleden. Kees: ,,Dan moet je half Edam van je afhouden, want mensen snappen soms niet dat de baan nog niet open is. Onze ijsmeester Ruud woont aan de Balkenhaven, hij gaat dan boren en meten. Het zijn de mensen met ervaring, die hebben een ijsmetercursus gedaan en daar moeten we op vertrouwen. Hopelijk kan hij snel weer eens boren en meten.”
Diverse jeugdschaatsleiders, die zich jaren hebben ingezet voor het jeugdschaatsen, werden zondag tijdens de receptie onderscheiden met een mooie award. Het betreffen: Martijn Sandstra (10 jaar), Rick Zwarthoed (10 jaar), Anneke Hoens (11 jaar), Jack Breed (16 jaar), Kees Zwarthoed (22 jaar), John Conijn (23 jaar), Ton Steur (27 jaar), Thames Zwarthoed (35 jaar) en Wim Oudhuis (39 jaar).
Sneeuwvrij maken van de Balkhaven in 2009.
Schaatsleider Cor Zonneveld met hoogste groep, 2014.
Ook voor de jeugd werden schaatswedstrijden georganiseerd.
Meester Kees: 'gewicht altijd op één been', 2008.
Gezellige drukte bij het vertrek vanaf de Edamse bibliotheek.
Grote opbrengst voor Pareltjesloop in 2017.
In 2015 startten de meeste kinderen nog op easygliders.
Louis Meermin en Anneke Hoens tijdens wedstrijd in 2009.
Koek & Zopie en stempelpost bij Zeevangsdorpentocht.
IJsmeester Wim Oudhuis meet ijsdikte in 2018.
Uw reactie