Gerard Schilder neemt toeristen al twintig jaar mee op de rondvaartboot door Amsterdam

Schipper voor het leven

‘De man bleek een
hartstilstand te hebben gekregen
en werd via het dak
naar buiten getakeld’

Het is net 12.00 uur geweest als de 58-jarige Schilder samen met twee collega’s aan wal staat. Hij draagt een wit overhemd, met op beide schouders vier strepen die van oudsher zijn rang aantonen. Een minuut of twintig later stapt de Volendamse kapitein in de Albert Pieter-rondvaartboot, vernoemd naar de man die hem in 1997 aannam: voormalig eigenaar Ab Kooij. Schilder vaart al drie jaar in diezelfde boot. Alleen als er iets aan mankeert, maakt hij gebruik van een andere.
Geen wonder dus dat hij ‘zijn’ vaartuig bijna blindelings naar de kant brengt waar de passagiers kunnen instappen. De één is al op leeftijd en begroet de gezagvoerder vriendelijk. De ander is een jaar of zestien en oogt ongeïnteresseerd. In totaal kopen vijftien mensen een kaartje voor de rondvaart van 12.30 uur. ,,Op zaterdag en zondag is het doorgaans veel drukker”, weet Schilder uit ervaring. ,,Meestal zijn het vriendelijke en geïnteresseerde mensen. Maar je treft ook bevolkingsgroepen die eten onder de tafels gooien en de wc’s bevuilen. Of mensen die heel luidruchtig zijn, waardoor medepassagiers niet kunnen horen wat er wordt gezegd over de hoogtepunten waar we langs varen. Dat kan weleens vervelend zijn.”
Hartstilstand
Als iedereen aan boord is, maakt Schilder de touwen los en start hij de motor. Vervolgens laat hij een bandje afspelen, waarna de passagiers in het Nederlands, Duits en Engels welkom worden geheten. Af en toe voegt de schipper via zijn microfoon zelf nog wat woorden toe.
De rondvaart duurt een uur en verloopt normaal gesproken vlekkeloos. Al maakt Schilder het ook weleens anders mee. ,,Ik was hier net een paar maanden aan het werk toen er tijdens een rit om tien uur ’s avonds een mevrouw naar voren kwam. Ze vertelde ons dat er iets goed mis was met haar man. We hebben direct 112 gebeld en zijn naar de kant gevaren. Het zag er slecht uit. De man bleek een hartstilstand te hebben gekregen en werd via het dak naar buiten getakeld. Tegen de passagiers werd verteld dat hij buiten levensgevaar was, maar wij hoorden later dat hij was overleden. Daar ben ik best wel even van geschrokken.”
In die tijd had hij altijd een gids mee aan boord. Tegenwoordig vaart hij meestal alleen. Tot dusver is er tijdens een rondvaart nog nooit iets ergs gebeurd met een schipper. En Schilder wil ook niet te lang over andere scenario’s nadenken. ,,Zeker met dit warme weer worden de boten wel bloedheet. Dan is het zaak dat je gehydrateerd blijft en je gezondheid goed in de gaten houdt. Dat zeggen we ook tegen onze passagiers. En gelukkig gaat het meestal goed”, verzucht Schilder, die zelf geen recente EHBO-diploma heeft.
Grote mond
De voormalig visserman manoeuvreert de rondvaartboot via het Muntplein de Amstel op en vaart langs de Stopera. Onder de Blauwbrug door draait hij de Herengracht op en laat hij zijn passagiers onder meer de ambtswoning van de burgemeester zien. Even later vaart hij het IJ op, achter het Centraal Station langs. Via de Oude Schans passeert hij de Montelbaanstoren en Sint Antoniesluis. Uiteindelijk komt de ‘Albert Pieter’ via de Zwanenburgwal en de Amstel weer uit bij de opstapplaats op het Rokin.

‘Toen ik hier begon,
waren er 60 rondvaart-
vergunningen. Nu zijn het
er ongeveer 300’

Wat tijdens de rondvaart vooral opvalt, is de drukte op het water. ,,En dan is dit nog een relatief rustige dag”, beweert Schilder, die vorig jaar in De Telegraaf al zijn verhaal deed over het drukke vaarverkeer in Amsterdam. ,,Toen ik hier begon, waren er zestig rondvaartvergunningen. Nu zijn het er ongeveer driehonderd. Bovendien varen er tegenwoordig veel meer kleine recreatiebootjes en daarvoor heb je geen vaarbewijs nodig. Vaak hebben ze alcohol gedronken en varen ze in de weg. Als je ze dan vraagt om opzij te gaan, krijg je regelmatig een grote mond. Dan moet je de rust zien te bewaren, ook voor de mensen aan boord, maar dat is niet altijd even makkelijk. Zeker in deze drukke zomermaanden kun je weleens je geduld verliezen en een grote mond teruggeven. Later heb je daar dan weer spijt van.”
De gemeente is al jarenlang bezig met het verzinnen van een goede oplossing, omdat het anders uit de hand loopt. Maar het ei van Columbus is nog altijd niet gevonden. Gelukkig voor Schilder en zijn collega’s floreert hun business nog steeds. Jaarlijks maken zo’n vier miljoen mensen gebruik van de verschillende rondvaartboten in Amsterdam. Dat zijn er zo’n elfduizend per dag. Rederijen zijn voortdurend op zoek naar nieuwe schippers. Schilder: ,,Vroeger hadden we ’s winters weinig te doen, alleen in het weekend een beetje. Nu gaat de drukte het hele jaar door. Amsterdam is de laatste jaren booming en dat zal het voorlopig ook blijven.”
Mooi leven
Schilder is al vanaf zijn zeventiende verbonden met het water. Hij werkte jarenlang als visserman op de Noordzee en later nog een tijdje op het IJsselmeer. Totdat de financiën steeds minder werden en hij net als veel collega’s op zoek moest naar ander werk. ,,Jan Jonk, een oud-collega op de Noordzee, werkte in die tijd al bij rederij Kooij. Hij zei: als je behoefte hebt aan wat anders, kun je zo bij ons beginnen. Toen dat moment kwam, ben ik hier gaan solliciteren en werd ik aangenomen. Mijn Groot Vaarbewijs had ik jaren daarvoor al behaald.”

‘Zeker in deze
drukke zomermaanden
kun je weleens
je geduld verliezen’

Zo zijn er veel meer Volendammers die in de loop der jaren vanuit de visserij in de rondvaartbranche zijn beland. Alleen al bij rederij Kooij werken momenteel zes dorpsgenoten. ,,In de visserij had ik best een mooi leven”, vertelt Schilder. ,,In de goede tijd waren er weken bij dat je op woensdag al aan je quotum zat en dus weekend had. Toen ik bij de rederij kwam, waren het gigantisch drukke tijden. We werkten ’s zomers zes dagen per week overdag en daarnaast nog gemiddeld vier avonden. In het weekend en op feestdagen waren we bijna nooit vrij. Los van het feit dat dit niet prettig is voor jezelf en het thuisfront, is het ook niet veilig. Je raakt immers vermoeid. Gelukkig is dat nu veranderd. Ik maak nog steeds lange dagen en werk gemiddeld twee of drie keer per week ’s avonds, ook op feestdagen. Maar dat hoort bij het vak.”
Winston Churchill
Hij vaart meestal het gebruikelijke ritje, zoals eerder beschreven. Soms zijn er echter bijzondere tochten, zoals de romantische cruises in de avonduren met kaarslicht en wijn. Daarnaast is er af en toe een bruiloft en zijn er in de loop der jaren veel beroemdheden te gast geweest bij rederij Kooij. Winston Churchill in 1946. Koningin Beatrix na haar verloving met Claus in 1965 en tijdens haar inhuldiging als koningin in 1980. De spelers van Ajax na het winnen van de Champions League in 1995. Nelson Mandela. Zomaar wat prominenten. ,,Ik heb een paar jaar terug een deel van het Koninklijk Huis met onder anderen Prinses Margriet en Pieter van Vollenhoven rondgevaren”, zegt Schilder. ,,Dat zijn leuke dingen. Los daarvan is het ook geweldig om tijdens evenementen als Sail en Koningsdag te werken. En ik kan nog steeds genieten van een regulier ritje, hoor. Vooral in het voor- en naseizoen, als het niet zo druk is, ben je wat relaxter en kijk je meer naar de omgeving. Na twintig jaar zie ik nog steeds dingen die ik nooit eerder heb gezien. Amsterdam is een fascinerende stad.”

‘Ik heb een paar jaar terug
een deel van het
Koninklijk Huis rondgevaren’

En na al die jaren geeft het hem naar eigen zeggen nog steeds een voldaan gevoel als passagiers na afloop tevreden aan wal gaan. ,,Vorige week had ik nog een groepje mensen dat oprecht blij was. Ze gaven een fooitje en zeiden dat ze nog nooit zo’n mooie trip hadden gehad. Ja, dan is mijn dag weer goed…”

Foto: Schipper Gerard Schilder werkt volgende maand exact twintig jaar voor de bekende rederij Kooij in Amsterdam. ,,En nu zie ik nog steeds dingen die ik nooit eerder heb gezien.”