Sandra Runderkamp biedt liefde en luisterend oor aan ongeneeslijk zieken

Tussen dynamiek van leven en dood

Met de bruisende bedrijven leek zij op weg naar weer een fantastisch voorjaar. ,,In mei begint het barbecueseizoen, we stonden op de achterkant van het shirt van FC Volendam dat onderweg was naar promotie. We hadden Sail in het verschiet, waren volop bezig met allerlei aanvragen op locatie. Ondertussen dacht ik nooit dat corona zou doen wat het daarna voor de samenleving deed.”
,,Op ons kantoor werkten drie fulltimers en die zagen dat in een paar uur tijd alles werd geannuleerd en de agenda leeg was. Vanaf dat moment dronk ik ’s ochtends een kop koffie op kantoor, met de collega’s die beneden in de zaak aan het werk waren, want onze winkels kregen het erg druk. Er moest worden geschakeld: vier maanden lang heb ik alleen de winkels ondersteund, maar deed ik voor mijn gevoel niks. Broer Niels (de gangmaker en het gezicht van het catering- en barbecuegebeuren, red.) is in de winkel gaan staan en het van tevoren verpakken van de producten hebben we naar hier gehaald, waar de collega’s normaal gesproken 75% van de tijd voor de catering bezig waren. Ons doel was om iedereen aan het werk te kunnen houden, ook al viel al het werk en de complete omzet van de catering weg.”

Meeveren
Ze looft het meeveren van de talloze collega’s. ,,Kantoorpersoneel dat naar de winkel verkaste of beneden meehelpt, iedereen binnen het bedrijf toonde zijn of haar flexibiliteit. Ik ging zelf alleen van veertig uur werken in de week naar vijftien uur en dat noemde ik niet eens werken. Ik heb het proberen te accepteren, ben nog nooit zo bruin geweest van het in de tuin zitten. Telkens als ik hier kwam, had ik echter een schuldgevoel tegenover de anderen, die hard werkten. Ik ben nooit een geschikt persoon gebleken om in de winkel te staan. Niels stuurde me dan altijd om twaalf uur naar achteren, om schoon te gaan maken, want dan was ik volgens hem niet meer leuk voor de klanten”, lacht ze.
,,Van de zomer had ik een gesprek met de coach die Niels en mij veel heeft geholpen de afgelopen jaren. Ik wist dat zijn vrouw hetzelfde schuldgevoel had tegenover haar werknemers. In het gesprek vroeg hij: als je dit bedrijf niet had, wat zou je dan willen doen? Ik heb altijd gezegd – ben een beetje de bedrijfspsycholoog hier – dat ik ooit voor psycholoog zou willen leren, maar op mijn 45e weer de boeken in, dat zag ik niet zitten. ‘Maar wat dan wel?’, vroeg hij. Als ik zestig ben en met pensioen ga, wil ik als vrijwilliger in een hospice werken, antwoordde ik. ‘Waarom nu niet?’ zei hij. Opeens ging er een lampje bij me aan. Ik was zo blij dat ik een nieuw doel had.”
,,Ben ik eerst naar onze vennoten gegaan, om het hen voor te leggen. De enige voorwaarde van Jaap en Jolanda was dat ik ook in de winkel kwam werken, om het gevoel daarmee te houden. Dat doe ik op vrijdag, in De Stient. En ik vind het zó verschrikkelijk leuk.”

‘Tante Jos leerde
me tevreden te zijn
met wat ik heb en
dat je door lief
te zijn voor een ander,
veel gedaan krijgt
in je leven’

In het hospice zorgen verpleegkundigen en vrijwilligers dat ongeneeslijk zieke mensen in hun laatste weken of maanden richting het sterven nog kwaliteit van leven hebben. ,,Ik heb destijds meteen mijn oude buurvrouw Elsa gebeld. Zij werkte in de hospice waar ik al eens een rondleiding had gehad. Enkele jaren geleden stopte mijn moeder met werken en zij wilde hetzelfde. We zijn er samen geweest en mijn moeder was enthousiast, alleen kon zij zelf niet heenrijden en daardoor werd het uiteindelijk niks. Maar ik had het huis dus al van binnen gezien. En kreeg bij mijn telefoontje te horen dat ze altijd vrijwilligers nodig hebben.”
Een dag later ging Sandra op sollicitatiegesprek. ,,Ze werken daar met vier diensten, welke je moet ‘lopen’ voordat je kunt aangeven of je het ook daadwerkelijk wil. Na de derde dienst werd me gevraagd om aan de basiscursus deel te gaan nemen. Ondertussen ben ik twee keer per week vier uurtjes gaan werken en ik vind het helemaal geweldig.”
,,Ik houd van praten met mensen. Mensen zijn open in de gesprekken en dat geef ik vanuit mezelf ook voeding. Ik heb eens een boek gelezen van een vrouw die dit werk deed als verpleegster aan huis. Zij merkte in de gesprekken dat veel mensen, die begonnen waren aan hun laatste reis, het erg vonden dat ze zoveel hadden gewerkt en spijt hadden dat ze te weinig bij hun gezin waren geweest. Dat is het leven dat veel dorpsgenoten ook in stand houden: heel veel werken om nóg meer en nog grotere dingen te realiseren. Maar als je aan het einde van je leven komt, is dat helemaal niet belangrijk. Toen ik dat boek uit had, kreeg ik een gevoel bij het werk wat zij deed en ik nu zelf ook doe.”

Versterkt
,,Het levert geen geld op, maar wel andere dingen. Ook om met de groep vrijwilligers te praten, die zijn er met hetzelfde doel en hebben ook allemaal een verhaal, vind ik geweldig. En op een of andere manier heb ik iets met de dood en het laatste deel van de reis. Het is het besef naar mezelf toe dat je dood kunt gaan. Ik wil altijd erg gelukkig zijn. Niet in de vorm van nog een auto, een groter huis of dat soort dingen, maar meer met mijn gezin blij zijn en het geluk voelen. Dat is nog meer versterkt door wat ik nu doe in het hospice.”
,,Mijn ouders zijn in hun hart gelukkig, genieten al lange tijd met z’n tweeën van wat het leven biedt en de dag brengt en ze delen dat geluk ook met ons en met anderen. Bij leven is dat voor mij ook belangrijk. In je hart gelukkig zijn, samen met je gezin en vrienden. En dat is niet te koop, dat moet je zelf doen.”
,,Dat heb ik ook meegekregen van tante Jos, die als non in het klooster van Someren zat. Zij leerde mijn ouders ook te genieten van het leven maar ook goed te zijn voor andere mensen. Dan pas kom je verder in je leven en houden de mensen ook van jou. Zij was voor mij ook een bron van inspiratie, leerde me tevreden te zijn met wat ik heb en dat je door lief te zijn voor een ander, veel gedaan krijgt in je leven.”
Sandra volgt momenteel de basiscursus. ,,Dan leer je over de vijf stappen van rouw. Dat vind ik zó interessant. In mijn omgeving is intussen iemand overleden en ongeneeslijk ziek geraakt. Daar kan ik nu beter mee omgaan. Aanvankelijk kon ik het niet een plekje geven dat een man die zo lief is en zorgzaam, ziek wordt. Door die cursus ging ik snappen waarom ik zo boos werd daarover en waarom hij reageerde zoals hij deed. Dat ik die cursus juist nu ben gaan doen, heeft me dus enorm geholpen. Het geeft me inzichten die ik meteen kan toepassen.”
Ze hoopt met haar verhaal anderen op gedachten te brengen, want het hospice kan áltijd vrijwilligers gebruiken. ,,Ik heb best reacties gehad van mensen die het raar vinden dat ik dit ben gaan doen. Maar ook hele mooie reacties.”

‘Ik moest wel even
op het matje komen
bij mijn ouders,
heb namelijk altijd
gezegd, dat als ze oud, ziek en
afhankelijk worden,
ik niet hun gat
af ga vegen’

Ze glimlacht. ,,En ik moest wel even op het matje komen bij mijn vader en moeder. Ik heb namelijk altijd gezegd, dat als mijn ouders oud, ziek en afhankelijk worden, ik niet hun gat af ga vegen. En nu ga ik in een hospice werken. Maar ondertussen heb ik al wel een verpleegster geholpen bij het verschonen. Dus ik heb mijn ouders inmiddels laten weten dat ik mijn schoonzus, die een verpleegsteropleiding heeft gevolgd, kan helpen als het zo ver komt.”
Naast de andere bezigheden voert Sandra bijzondere gesprekken en luistert zij aandachtig. ,,Hier bij Runderkamp ben ik altijd erg druk, ook van mezelf. In het hospice begin je de dienst eerst met een overdracht door een andere vrijwilliger. Dan kan het zijn dat je koffie zet, maar de bewoners je nog niet nodig hebben en je een uur zit te wachten. Dus ik wilde in het begin de ramen gaan lappen of de keukenkastjes doen, want dat stilzitten was ik niet gewend.”
,,De diensten zijn verschillend. In de ochtend help je met wassen en douchen. Bij de avonddienst help ik met eten koken, da’s best grappig want bij ons thuis doet mijn man dat.”
,,Het is erg bijzonder en erg leuk en ik hoop dat, ook al zouden oude tijden weer terugkeren, ik het kan blijven doen, één dag in de week.”
,,Je bouwt een band op met de bewoners, hoewel die mensen heel veel verpleegsters en vrijwilligers zien per week. Ik heb nog geen mensen hoeven los te laten, dat zal straks ongetwijfeld een keer komen en dat zal dan zeker iets met me doen.”
,,Het was na het begin van corona even omdenken, voor mij en voor andere personeelsleden hier bij Runderkamp. We hebben gelukkig niemand hoeven te ontslaan, alleen de oproepkrachten konden we niet meer oproepen. Komt ook omdat Volendammers van de producten van specialisten houden. Het is echt heel bijzonder dat we in een dorp naast de vleeswarenafdeling in supermarkten zoveel speciale slagers hebben, die goed lopen.”
Het gesprek met de coach die haar al vaker bij stond, leverde nog meer op. ,,Sindsdien sparren we als vennoten iedere drie weken met elkaar. ‘Want ze moeten er wel achter blijven staan’, zei hij. Door die evaluatiemomenten hebben we het in z’n totaliteit eigenlijk nog beter op de rit dan voorheen. Zo kan er niks blijven hangen en spreken we de dingen sneller uit. Ik ben mijn medevennoten heel dankbaar dat zij mij deze kans gunnen.”
Broer Niels klopt op de deur, met de vraag of zuslief even beneden wil komen helpen. Ze geven elkaar de ruimte voor persoonlijke ontwikkeling en stellen zich open voor hulp van buiten. ,,Ik ben sneller tevreden en Niels is van ons twee de grote denker. Hij heeft de gave om iemand letterlijk en figuurlijk uit zijn hand te laten eten. Daar ben ik erg trots op.”

Foto: Sandra Runderkamp (links), met haar nichtje Beppie en ome Jaap.