Jack Tuijp, geroemd en gepasseerd om wie hij is

Dorpeling en doelpuntenmaker

Als Tuijp samen met Tom Schilder en hun kroost op de foto gaat in de oude kom, komt juist Martin Kuitert voorbij wandelen. Die hen als looptrainer bij zowel FC Volendam als Kras/Volendam met hun karaktertrekjes confronteerde. Voor beide Volendammers was dat immers niet hun favoriete bezigheid. Dus wordt er smakelijk gelachen.
Tuijp is tijdelijk fulltime huisvader. Zijn uitkering is aangevraagd en het bed voor vrouw Suzanne wordt in de huiskamer geïnstalleerd. Want het broertje of zusje van de kleine Jake is op komst. Jake is nog te jong om te laten zien dat het voetbal-dna is doorgegeven, hoewel hij bij het maken van de foto een paar keer met links ‘uithaalt’. Vader Jack zal de laatste zijn die zich er druk over maakt of zijn nakomeling het de toekomstige keepers lastig gaat maken of niet. ,,Ik zal - zo denk ik er nu over - geen vader zijn die zich ergens mee gaat bemoeien of staat te schreeuwen langs de kant.”
,,Toen ik enkele jaren geleden stageliep bij een jeugdteam van de FC en er voor een wedstrijd besloten werd om - uit nood - een back in het centrum van de verdediging te zetten, maakte die jonge twee dure fouten. Dat kan, want het was niet zijn positie. Bij het naar binnen lopen na afloop zag ik zijn vader met twee duimen omhoog staan en roepen ’geweldig gespeeld’. Dan ben je als ouder niet realistisch. Je moet je zoon zeker niet de grond in boren, maar wel realistisch blijven. Want daarna hadden we een evaluatiegesprek met die jongen en werd hem gevraagd zijn sterke punten te benoemen en wat hij vond waar hij aan kan werken. Bij dat eerste had hij een hele opsomming en bij dat tweede zei hij dat hij niks kon bedenken. Terwijl ik juist daar een lijst met punten had. Die jongen hoorde thuis waarschijnlijk continue hoe goed hij was, zonder een kritische noot te plaatsen.”

‘De term snelheid heeft mij
verschrikkelijk vaak dwars gezeten’

,,In Volendam gaat het vaak de andere kant op. Is het heel zwart-wit. Als je er een paar goals maakt, maar je mist een grote kans, dan gaat het over dat laatste. Ik zou ouders ook ver weg houden bij de begeleiding van jeugdteams, vanaf een bepaalde leeftijd. Dan krijg je ook geen scheve gezichten als een zoon van de trainer wordt doorgeschoven en een ander niet. Het is nu makkelijk praten voor mij, maar ik denk dat als Jake groter wordt, ik langs de kant heel stil ben. Ik zal misschien wat tips geven. Als mensen wel eens vragen hoe het kan dat ik het eerste heb gehaald, zeg ik ook wel eens dat dat is gelukt omdat mijn vader en moeder allebei werkten op zaterdag. Ik had nooit gezeik aan mijn hoofd. Dat je in huis komt en dat de wedstrijd nog eens van achter tot voor geanalyseerd wordt.”
,,Het is ook hoe je zelf in elkaar steekt. Als wij met FC Volendam een wedstrijd verloren, dan kon Henny Schilder daar het hele weekeinde mee rondlopen. Dat had ik niet. Tuurlijk won ik liever, maar ik zat niet twee dagen chagrijnig in de bank. Je kunt je afvragen wat goed is. Het is niet dat het me niet interesseert, maar ik kon alles goed gescheiden houden. Eenmaal in huis, dan ging het leven verder.”
Als een eigenschap van een voetballer als een rode draad door zijn carrière liep, dan was het snelheid. Of juist een gebrek daaraan. ,,Of ik daar op jonge leeftijd iets aan had kunnen doen? Ik ben niet zo van het terugkijken. Maar looptraining om je snelheid te verbeteren, daar moet je dan al van kinds af aan mee beginnen. Op je twintigste beginnen, dat is te laat. Dan is jouw manier van lopen al ontwikkeld. Het enige wat ik zeker weet is dat de term snelheid mij verschrikkelijk vaak dwars heeft gezeten. Op allerlei manieren. Met clubs die overwegen jou aan te trekken, maar dan toch voor een ander kiezen. Trainers die je daarom niet opstellen. Als ik er eens naast kwam te staan, dan hoefde ik op een gegeven moment niet meer om de reden te vragen, want dan kreeg ik toch wel te horen: we willen met snelheid voorin spelen.”
,,Ik heb ook veel spelers bij Volendam binnen zien komen, die eigenlijk maar één kwaliteit hadden: snelheid. Maar de bal van a naar b spelen, hadden ze meer moeite mee. Of het spel snappen. Ik zeg wel eens gekscherend: als je in de Jupiler League speelt, ben je óf snel óf je kunt voetballen, want als je alle twee hebt, dan speel je wel in de eredivisie.” Hij maakte zelf ook de stap naar de eredivisie als jongeling. FC Groningen. Hij kwam er niet tot wasdom, had elf voornamelijk invalbeurten. En keerde terug. ,,Ik ben nooit snel geweest, wist dat van mezelf. Dan worden andere elementen als timing en inzicht nog belangrijker. Later heb ik individuele looptraining gehad, maar dan wordt het nog steeds geen kwaliteit. Ik wilde ook op latere leeftijd niet meer weten of - als ik het jonger had aangeleerd - sneller zou zijn geweest en misschien een andere carrière had gehad. Is dat meetbaar? Het is zoals het is. Die vraag krijg je altijd aan het eind van je carrière: heb je er alles uit gehaald? Daar heb ik nooit over nagedacht. Geen seconde. Had er meer ingezeten? Geen idee.”
,,Zo is het prima. Tuurlijk zijn er in al die jaren dingen gezegd tegen mij en sommige dingen zijn misschien ook waar. Maar het echt bij mezelf te rade gaan, ja, ik heb echt geen gebrek aan zelfreflectie. Ik weet van mezelf dat er momenten zijn geweest dat ik mijn kop heb laten hangen. En dan was het ook echt moeilijk om dat niet te doen. Dat valt niet goed te praten. Dat zit in mijn aard. Een andere speler gaat dan misschien nog harder door. Misschien is mijn aard op een bepaalde manier gemakzucht. Dat ik snel denk: ik vind het wel prima zo. Kees Kwakman is heel anders. Die komt er straks misschien achter dat als hij wat minder zijn mond had moeten opengehaald, hij daardoor minder problemen gehad.”
’Ballap’ is van dezelfde generatie. ,,We hadden een hele goede lichting. In de A1 wonnen we de nationale beker. Met een hoop jongens die er veel meer uit hadden kunnen halen. Jongens als Johan Bond (boetie), die kon zo verschrikkelijk goed voetballen. Werner Schilder, een spijkerharde maar goede verdediger. Zo waren er nog wat jongens.” Met degene die het wél haalden, hebben ze genoeg kaarten gelegd. ,,Ik zal het voetbal niet echt gaan missen, maar wel het leven. ’s Morgens om negen uur lachen aan de koffietafel, dan een uurtje trainen en ’s middags een potje kaarten. En als we dan twee keer moesten trainen en om vier uur thuis kwamen, dan klagen”, lacht hij breeduit. ,,Vind maar eens zo’n beroep. Maar het voetbal heeft ook andere kanten. Minder leuke. Dat is ook wat ik uiteraard niet ga missen, al zeggen mensen dat ik spijt zal krijgen van de beslissing om te stoppen.”

‘Ik zal het voetbal
niet echt gaan missen,
maar wel het leven’

Als een avontuur niet meteen lukt, staat het gros van de mensen al gauw klaar om te oordelen: gefaald. Zonder zich te verdiepen in de situatie. Want soms kan een speler er meer aan doen om te slagen, soms heeft het meer tijd nodig, soms gebeuren er dingen waar je als speler geen invloed op hebt. ,,Komt ook door het geld wat er mee gemoeid is. Je kunt niet zomaar stellen dat Vincent Janssen heeft gefaald. De stap van Almere City naar Tottenham Hotspur in twee jaar, die is gigantisch. Maar omdat hij 22 miljoen heeft gekost, wordt er verwacht dat je er meteen staat. Was het 3 miljoen geweest, dan was het verwachtingspatroon minder hoog geweest en is op de bank zitten en af en toe invallen als overbruggingsjaar wel geoorloofd. Maar als één iemand iets vindt, wordt er veel meegeluld door de menigte.”
,,Er zijn heel veel invloeden van buitenaf. Zoals ik in Hongarije meemaakte. Die verpesten dan een prachtige situatie. En dan zeggen ze dat je overal buiten Volendam bent mislukt. Dat is misschien deels zo. Maar als je door een Hongaarse club wordt gehaald, door een Nederlandse trainer en er zitten Nederlandse spelers met een positief verhaal, dan verwacht je niet dat die trainer al snel op straat staat en de nieuwe trainer vervolgens meteen een aantal spelers buiten de selectie plaatst zonder ze te zien.”
,,Je weet vooraf nooit of je de juiste keuze maakt.” Als drievoudig topscorer van de eerste divisie had hij in de zomer van 2013 had hij geen klagen wat betreft belangstelling. ,,Dan maak je van alles mee. Ik kon een mooi contract tekenen bij het Turkse Bukaspor, hoorde ik opeens niets meer van de tussenpersoon. Het Engelse Brentford wilde me halen, gaf de president aan dat er een Engelse spits moest komen, interesse vanuit Azerbeidjan, ik had mijn koffers bijna klaargezet voor AEK Athene en toen kwam Ferencvaros. Die club voldeed aan het beeld dat ik had: aanvallend voetbal, hoog op de ranglijst, spelen op helft van tegenstander, een goed contract, grote club en goed bereikbaar voor familie. Het liep even anders.”
Tuijp kwijnde geenszins weg in zijn appartement in het bijzondere Boedapest, maar voelde zich geen voetballer meer en werd uiteindelijk na enige tijd uit dat lijden verlost door Helmond Sport. ,,Toen het daar begon te draaien, scheurde ik mijn hamstring, dat was kloten. Dan kom je terug en dan gaan ze vanaf februari - misschien wel begrijpelijk - verder met jongens voor de toekomst. Was ik er klaar mee. Dat is misschien fout om te denken, maar als je er op de training zestig inschiet en vervolgens lekker elke week op het bankje plaats mag nemen, dat is frustrerend. Waar doe ik het dan voor? Zit je daar in een appartementje in Brabant, terwijl je vrouw en kind in Volendam zitten.”
Hij kon opnieuw terugkeren bij de plaatselijke FC. ,,Ik ben die zomer met Ruud Jacobs gaan trainen, kwam van ver, maar was superfit bij de start. Voorafgaand had ik een gesprek met de nieuwe trainer, Robert Molenaar. ,,Waarin hij netjes aangaf dat opleiden belangrijk was voor de club en hij Guyon Philips en Bert Steltenpool al voor de 9-positie had. Ik mocht hun ontwikkeling niet in de weg staan. Hij vroeg of ik bestand was tegen de verwachtingen die er zijn als je terugkomt en of ik bereid was hard te werken. Als ’10’ spelen vond ik prima, op die positie ben ik tenslotte doorgebroken. Dus het was al met al een uitdaging waar ik niet voor wegliep.”
,,We begonnen super, ik scoorde vijf keer in vijf wedstrijden. Maar aan het einde van die eerste gewonnen periode kreeg ik een blessure. Toen kreeg ik voor het eerst in de gaten dat hij mij eigenlijk niet wilde. Ik raakte geblesseerd, kwam terug en trainde alles mee, maar hij wilde nog niet met me starten. Anderen mochten al wel starten als ze minder hadden meegetraind na een blessure.”
Het tweetal Bert Steltenpool/Jack Tuijp vormde op zijn minst gezegd geen ideale tandem, waarbij de kanttekening dat er sowieso van alle kanten vraagtekens werden geplaatst bij het continue opstellen van Steltenpool. Een welwillende speler, die ook doelpuntjes meepikte, maar hij zou FC Volendam niet beter gaan laten voetballen, dat had eenieder al snel gezien. Alleen Molenaar niet. Toen Tuijp een keer gewisseld werd - en niet Steltenpool - ging de Volendamse spits hoofdschuddend van het veld en vroeg ook Kees Kwakman zich hardop bij de trainer af waarom die Tuijp naar de kant haalde. Daarover uitte Molenaar direct en de dag erna zijn ongenoegen. Tuijp: ,,Ik speelde een goede wedstrijd en schudde daarom in de emotie vanwege onbegrip en teleurstelling mijn hoofd terwijl ik van het veld afliep. Moest ik de volgende dag mijn excuses aanbieden. Maar dat ging ik niet doen. Hij zei dat ik het gezag van de trainer ondermijnde. Nou, daar was ik totaal niet mee bezig, zei ik.”

‘De trainer heeft
niet alles geprobeerd
om mij te laten renderen’

Aan het einde van het seizoen ging hij met een klotengevoel de zomer in. En belandde hij tijdens de vakantie op dezelfde camping als zijn trainer. De uitgelezen kans om samen over voetbal en elkaars situatie te gaan praten. Maar werk en privé bleven keurig gescheiden. ,,Dan zie je hem wel in een andere setting en zie je een aardig persoon. Maar ik ging hem niet opzoeken voor een gesprek. Ook omdat de relatie dusdanig was, dat we alleen het hoognodige met elkaar bespraken. Dat zou niet zo moeten zijn, dat zou anders kunnen. Maar het probleem was niet ik, dat was wat anders”, doelt hij op het opstellen van Steltenpool. Er ontstond een zeldzame situatie. Molenaar kreeg van allerlei kanten, dus ook van spelers, te horen dat ze die keuze niet begrepen. ,,Als spelersraad, spelers apart op eigen initiatief, het is een aantal keer geprobeerd, maar er viel niet over te praten. Er groeiden scheve verhoudingen binnen de groep. Net zoals we aangaven ons niet prettig te voelen bij het systeem dat we speelden. Maar dat systeem was heilig voor hem.”
Toen Enzo Stroo bij de selectie kwam, werd de situatie nog schrijnender voor Tuijp. ,,Vlak voor RKC-uit raakten Antwi en Steltenpool op de training geblesseerd, terwijl ze zouden spelen. Bleef ik vervolgens negentig minuten op de bank en Van der Heijden ging van op de tribune zitten naar de basiself. Toen was ik er klaar mee.” Totdat Molenaar enkele wedstrijden voor het einde uit zijn functie werd ontheven. ,,De trainer heeft het zó ver laten komen, dat hij mede daardoor eerder in huis zat. Hij was overdonderd toen hij ontslagen werd. Ik hoop oprecht dat hij leert van deze situatie.”
,,Het had met de hele ploeg anders kunnen lopen, ook voor mezelf, als ik meer in mijn kwaliteit had gespeeld. Nu moest ik kilometers maken en ballen wegwerken op de eigen zestien, daarin ligt niet mijn kwaliteit.” Staf en selectie werden halverwege het tweede seizoen wel met het vertrek van Gyliano van Velzen, één van de bepalende spelers, geconfronteerd.
,,Vanaf toen was er geen aanvoer van de zijkanten. Tuurlijk voelden wij dat we nog mee konden doen om de titel en hebben Kees Kwakman en ik nog geprobeerd om Gyli op andere gedachten te brengen. Dat hij een half jaar later ook een mooi contract zou kunnen verdienen. Maar er viel niet meer te praten. Als hij een arbitragezaak had aangespannen, verlies je die als club.”
Vervolgens ging het seizoen als een nachtkaars uit en was er nog een kleine opleving onder Berry Smit als interim-trainer. Maar uiteindelijk heeft de kwestie het afscheid van een clubicoon – tweede achter alltime-topscorer Dick Tol (knoest) – in versnelling gebracht. ,,Het heeft me inderdaad genekt.”
Want Misha Salden, met wie hij nog samenspeelde, kiest er niet voor met de dertiger door te gaan. ,,Als ze hadden gewild dat ik in een andere rol Enzo en Jordy Hilterman – van alle spitsen die we dit seizoen hadden de meest talentvolle – zou ondersteunen, dan had ik daar zeker over na willen denken. Het is wel jammer, want je hoopt op een andere manier afscheid te nemen. Als de ploeg op jou gericht is, dan had ik nog steeds gemakkelijk meegekund. Maar die voorwaarden waren er niet. Deze trainer heeft niet alles geprobeerd om mij te laten renderen.”
En het sociale vermogen om met spelers over onprettige situatie in gesprek te gaan, ontbrak volgens Tuijp. ,,Je moet als trainer aanvoelen dat de één een schop onder z’n reet nodig heeft en de ander een andere benadering. Er zijn maar weinig trainers die dat gevoel hebben van hoe je met de verschillende spelers om moet gaan. Daar kun je volgens mij veel van leren. Of ik er iets mee wil? Als ik in een bepaalde functie bij de club blijf – daarover zijn we in gesprek – dan wel. Maar als ik het bedrijfsleven in ga, dan zal daar geen tijd voor zijn. En misschien, als Jake straks ouder wordt, dan gaat het misschien kriebelen. Of juist niet. De kinderen moeten vooral plezier beleven, daar moet je je als ouder niet teveel mee bemoeien.”
,,Er valt genoeg te veranderen in het voetbal. Qua begeleiding bijvoorbeeld. En wat er bijvoorbeeld ook niet is: een organisatie die misstanden aan de kaak stelt en registreert. En clubs sancties op kunnen leggen. Dat er soort van negatief reisadvies komt. Als je er voor een jongen nu belangstelling zou zijn vanuit Ferencvaros, dan moet je als jonge speler op een website inzicht kunnen krijgen met betrekking tot alle conflictsituaties bij alle bonden en landen. Dat zou ook het voetbal kunnen veranderen.”
In welke hoedanigheid hij ‘zijn’ FC Volendam in de toekomst gaat helpen, moet nog blijken. ,,Ik heb als speler in ieder geval een geweldige tijd gehad bij een prachtige club. Waar heel veel mooie mensen werken en waar ik elke dag met plezier kwam. Van de materiaalman, Piet Jonk, tot de voorzitter, Henk Kras. Ik noem een Klaas Smit, Marie en Took, Gerald die altijd plek voor me maakte als er iets was en nog veel meer mensen die misschien niet genoemd staan, maar die ik niet vergeet. Ik wil ze bedanken voor wat ze voor mij, mijn carrière en mijn familie hebben betekend. Familie en een vrouw die toch een hoop opzij hebben moeten zetten voor het voetbal.”

Kees Kwakman: ‘Er zou een tribune naar Jack moeten worden vernoemd’
‘Toen we klein waren hadden we allemaal scorend vermogen, snelheid en een bepaald talent. Of je dit alles ook behoudt en verder kan ontwikkelen merk je op latere leeftijd pas. Toen Jack in de B-junioren tweede topscorer werd achter Klaas-Jan Huntelaar kon je wel inschatten dat hij deze unieke kwaliteit echt specifiek bezat en had doorontwikkeld.
Hij was de eerste van onze lichting die een contract kreeg, had zelfs nog een slecht seizoen in de A1 maar hij maakte daarna goals in het tweede elftal en maakte ook als eerste van onze generatie z'n debuut onder Henk Wisman. Ik heb laatst nog een goal gezien van hem in de Eredivisie tegen FC Utrecht, daar zag je eigenlijk pas echt hoe goed hij was; bal laten lopen, wegdraaien, snel genoeg en uiteraard scoren. Het beeld van Jack bestaat dat hij heel langzaam was maar als hij in de korte ruimte wegdraaide of een kapbeweging maakte was hij weg, dat kon hij als geen ander, en op snelheid!
Zijn eerste jaar bij FC Groningen blijft naar mijn mening cruciaal voor het verloop van z'n verdere carrière; de begeleiding daar was toen nog niet optimaal en Jack was zelf ook niet volwassenen genoeg om als een op en top prof alles eruit te halen. Met zijn kwaliteiten had hij daar 100% moeten kunnen slagen. Als dat was gelukt, had hij wel 100 goals gemaakt op een hoger niveau. Ik denk ook dat dat het enige smetje op z'n carrière is, dat hij het niet op een hoger niveau heeft kunnen laten zien.
Met name op fysiek gebied had een betere begeleiding Jack naar een hoger niveau kunnen brengen, al heeft dat ook aan Jack zelf gelegen. Hij heeft een bloedhekel aan Dirk Kuyt maar als hij die spirit had gehad, had Jack nu kunnen luieren de rest van z'n leven, en geloof mij, dat kan hij enorm goed haha.
Maar voor Jack was het goed zo; 'dan toch op dit niveau, ook goed, als ik me maar lekker voel en vertrouwen krijg'. En daar is misschien ook wel iets voor te zeggen. Maar ik weet zeker dat Jack nergens wakker van ligt en natuurlijk zou dat ook overbodig zijn. Wat hij heeft neergezet bij Volendam is ongekend en een prestatie om echt enorm trots op te zijn. Jack heeft niet alleen goals gemaakt, ook goals voorbereid en kon fantastisch voetballen; technisch, links en rechts en een geweldig inzicht.
Het echte pure afmaken is een gave geweest, een talent. Hij had het al op z'n 6e en op z'n 33e heeft hij het nog steeds, gewoon uniek. Als collega ga ik hem zeker missen, en ik denk stiekem Henny (Schilder) ook na al die jaren. Het was gewoon altijd gezellig met Jack. Kaartje leggen, nooit chagrijnig, altijd lachen, altijd grappen (wel vaak dezelfde volgens Henny) en een goedzak eerste klas.
Klagen kon hij ook. 'Joh (Steur), met dit slechte weer moet je kort trainen he', 'Joh, een korte warming-up is stukken beter he', 'Joh, de oudjes doen een serie sprintjes minder he'. Maar altijd met een lach. Johan zal het rustig krijgen, haha.
Na Jack’s laatste wedstrijd had ik ook de tranen in m’n ogen, want je beseft dat je ooit als zesjarige samen bent begonnen en dat het nu ook samen eindigt bij dezelfde club. Er komt een einde aan een tijdperk van elkaar maar ook van jezelf, dat dringt tot je door, die emoties zag je ook bij Jack. Na die laatste wedstrijd tegen NAC hebben we, met Henny ook, 's avonds nog wat gedronken en patat gehaald bij Kippie, wel een afsluiter die bij Jack paste, dachten wij zo, haha!
Als je het mij vraagt moet de club een tribune naar hem vernoemen. Met alle respect voor alle andere spelers of iconen van FC Volendam maar als je dit in deze tijd hebt neergezet is dit naar mijn mening wat hij verdiend. Jack zal het nooit toegeven want hij is veel te nuchter en ook in Volendam zijn we nogal nuchter met dit soort dingen. Maar wat Jack heeft gepresteerd voor deze club zal echt heel lang niet meer worden overtroffen dus wat mij betreft verdiend hij iets groots!