Legendarische acties van Tom Schilder behoren nu echt tot herinneringen

Voor altijd een kampioen

Duin schreef dat de nu 36-jarige Schilder internationaal wellicht een grote had kunnen worden. Hij was immers niet alleen een goede verdediger, maar had als cirkelspeler ook de gave om op de vierkante centimeter van het halfrond voor het vijandelijke doel ruimte te creëren, ballen te vangen, hoog, laag, of op te rapen en vanuit de meest onmogelijke posities tot doelpunten te promoveren. Tevergeefs probeerden keepers bij de naderende één-tegen-één te lezen wat Tom Schilder in de split-second die hij had, bedacht én uitvoerde.
Geen Bundesliga of mooie contracten. We zullen het dus nooit weten, want Schilder hoefde zijn horizon – buiten het spelen van meer dan zeventig interlands en Europa Cup-wedstrijden – niet zo nodig te verbreden. De schilder bleef trouw aan ladder en kwast én aan Kras/Volendam.
In het voorbije half jaar geschiedde rehabilitatie van het clubicoon. Dat Kras/Volendam nog de finale haalde om het landskampioenschap en daarin tot het laatst om de schaal streed, was voor een groot deel op zijn conto te schrijven. ,,We zijn geen eerste geworden, dat zou heel mooi zijn geweest, maar ik heb er wel vrede mee.”
Toen Schilder zijn rentree maakte, lag er nog geen shirt klaar met zijn naam op de rug. Het duurde ook even, maar het was een fraai gebaar – als hommage – dat teambegeleider Jan Kwakman (brak) initieerde om ‘Schilder’ in gouden letters te laten drukken. De man met rugnummer 88 trok extra publiek naar De Opperdam, terwijl zo’n terugkeer veel afbreukrisico’s met zich mee brengt. ,,Het was toch tweeënhalf jaar na mijn laatste echte wedstrijd. In het begin dacht ik nog: als mijn knieën en rug het maar houden. Maar dat heb ik op een gegeven moment losgelaten.”
Hij kwam met tieners te spelen, die nauwelijks een weet hebben van zijn status en vaak zichzelf al een grotere status toedichten dan ze in werkelijkheid hebben. Een generatiekloof. ,,Toen ik er voor het eerst bij kwam, keek ik wel raar op. Ik zag spelers die niets van elkaar aannamen.”
,,Maar dat werd wel steeds beter, hoe verder we kwamen. Het seizoen duurde uiteindelijk net niet lang genoeg. Mijn rol is minder groot geweest dan in voorgaande jaren, omdat ik aanvallend nauwelijks speelde. Ik was minder bepalend dan ik altijd ben geweest. Dan heb je ook een ander gevoel.”
Met zijn ervaring voedde hij zijn jonge medespelers, soms gevraagd, soms ongevraagd. ,,Zoiets moet ook in je aard zitten. Waar we voorheen aan een blik genoeg hadden, daar was nu sprake van een totaal andere situatie. Met jonge spelers die anders denken.”
Dat zorgde soms voor interessante discussies. ,,Verdedigend kan ik veel uitleggen. Maar in het begin zeiden ze ook gewoon dat ik het fout deed. Ik was gewend om ergens anders in de verdediging te helpen als ik zie dat het in de eerste actie niet goed zit. Dan stapte ik vooruit en kreeg rugdekking. Maar nu gebeurde dat niet en fietste mijn mannetje er zo doorheen. Dat staat lekker lullig.”
Jarenlang stond hij met zijn dorpsgenoten Marco Beers, Joey Duin of Felix Janssen in het verdedigingsblok. Mannen waarmee hij kon lezen en schrijven. ,,Je moet het kunnen aanvoelen en lezen wat de aanval van een tegenstander gaat doen. Voor de return in de halve finale tegen Aalsmeer en de tweede wedstrijd van de finale tegen Lions hebben we de dekking omgegooid. Leon van Schie aan de andere kant en Jordy Baijens snapt ook hoe je moet verdedigen. Door diens aanwezigheid hebben we de tweede wedstrijd gewonnen in De Opperdam. Jordy ziet het goed, is snel en sterk.”

‘Vroeger was ik onzeker
in bepaalde nieuwe situaties,
door het handbal
ben ik daar van af gekomen’

,,Ik had wel meer in de aanval willen spelen, maar Leon van Schie speelde daar in de laatste wedstrijden goed en dan moet je hem laten staan. En voor mij was het wennen, omdat ik niet meer aanvallend op de cirkel trainde. En je wordt minder goed aangespeeld dan ik gewoon was. Nu kreeg ik soms ‘een streep’ op m’n voeten. Dat verschil was groot, als je aangevers als Dick Tuip, Boj van Limbeek, Jasper Snijders en Niels Reijgersberg neemt. Geert Hinskens en Dani Baijens hebben het wel in zich, maar dat kwam er niet of onvoldoende uit.”
,,Maar we hebben het zeker niet slecht gedaan. Terwijl de samenwerking niet goed was. De wat ouderwetse manieren van een wat oudere coach – Piotr Konitz – met een hele jonge ploeg. Maar de dingen waar hij op wilde trainen, liepen ook niet goed in de wedstrijd, dus dat moest wel.”
,,Dat er uiteindelijk veel ballen over de zijlijn vlogen, daar verloren we de laatste finale door. Toen ik er bij kwam, werd het meer een ploeg. En ik zei: ‘Wij kunnen gewoon de finale halen’. En we moesten juist niet in de makkelijke kampioenspoule komen, maar de moeilijke. In de laatste thuiswedstrijden hebben we heel goed gespeeld.”
,,Piotr heeft het in mijn ogen goed gedaan met deze ploeg, want voor een trainer is het lastig. Er was minder discipline en hij probeerde dat er op zijn manier in te brengen. Ik ben benieuwd hoe de nieuwe trainer, Peter Portengen, daar straks mee om gaat.”
,,Piotr heeft mij overgehaald weer te gaan spelen. En ik ben blij dat ik nog zo’n half jaar heb mogen meemaken. Na het seizoen waren we met de selectie uitgenodigd in Smit-Bokkum en heb ik hem een fles whisky gegeven en gezegd dat ik blij was dat hij me weer het plezier heeft teruggegeven in het handbal. Stond hij met tranen in zijn ogen.”
,,Een trainer heeft goede dingen en minder goede dingen. Geen enkele trainer is compleet, maar ik vind het vooral belangrijk dat een trainer met je kan praten. Een trainer is een passant. De club moet een visie hebben en daarbij de spelers halen. Wij hadden toen een gouden generatie, dat besef ik ook wel. Daarna is het er voor de club ook niet gemakkelijker op geworden. Maar je moet de nieuwe generatie ook gelegenheid geven. Ik zei twee jaar geleden al dat het goed is om Rick Zwarthoed op de cirkel meer speeltijd te geven. Hij deed het goed dit seizoen thuis tegen Lions en had er al eerder voor vast bij moeten zitten. Nu wordt er weer een nieuwe cirkelspeler gehaald, dat kan demotiverend werken.”
,,Je moet ook kijken naar hoe spelers er zelf in staan. Ik zie het nu aan mijn neef Robert van Zelst. Midopbouwer, talentvol. Maar toen wij met onze vriendengroep achttien waren, deden we met de hele groep hetzelfde: handballen in het eerste. Dat is allemaal veranderd, dus nu gaan andere dingen uit het leven ook een rol spelen bij keuzes van een jonge speler. Goede begeleiding van thuis, van de trainers, is belangrijk.”
,,Wij werden destijds voor de leeuwen gegooid, zestien waren we. Nu krijg je een weerwoord van achttienjarige jongens, dat durfden wij destijds niet bij de gevestigde orde. Vroeger was ik bang voor bepaalde nieuwe situaties, ik was onzeker. Door het handbal ben ik daar van af gekomen. We speelden in het buitenland, met het Nederlands team, daar ontwikkel je je door. Het spelen en denken in teamverband, daar leer je zoveel van.”
,,Die oudere jongens waren niet zo lekker voor ons, die konden hard zijn. Gooide ik als jongetje een keer een bal mis, kwam ik terug in de dekking, daar wachtte keeper Ruud van de Broeck me op. ‘Als je de volgende weer zo mist, dan ren ik achter je aan tot ik je te pakken krijg’. Ik gooide kennelijk te gemakzuchtig. Maar de volgende schoot ik wel door het net heen. Moet je nu mee aankomen. Nu lachen ze je soms uit als je er ergens wat van zegt.”
,,Die spelers van nu hebben mij nooit zien spelen. Zagen ze onlangs filmpjes op internet en hoorden dat ik zeven keer landskampioen ben geworden, zaten ze toch wel verbaasd te kijken.”

‘Nu krijg je een
weerwoord van
achttienjarige jongens,
dat durfden wij
destijds niet bij de
gevestigde orde’

,,Het zijn goeie jongens en ze kunnen goed handballen, maar ze zijn nog niemand. Ik heb wel zeventig interlands gespeeld, maar zelf ook nooit in het buitenland gespeeld, dus ik heb de afgelopen maanden best wel eens gedacht: heb ik wel recht van spreken? Moet ik hen dan gaan vertellen hoe het moet? Heb ik dan genoeg gezag, net zoveel als iemand die in het buitenland heb gespeeld? Maar ze hebben nog niks bereikt. Ik heb wel het nodige bereikt, dus luister dan als ik iets zeg, doe er iets mee.”
,,De mentaliteit is anders. Na de bekerwedstrijd tegen Lions, die we met 34-16 verloren, zaten de meeste jonge spelers in de bus alsof er niks aan de hand was. Sprak ik met de oudere jongens en die vonden dat ook geen goede houding. Toen is er ook wel gezamenlijk besproken wat ze nou willen. Daarna is het wel beter gaan lopen en kreeg de groep een gevoel van: het kan. We zijn als ploeg gaan handballen. Zonde dat we het net niet af hebben kunnen maken.”
Toch haalde niet iedereen zijn gewenste niveau. Neem Jan Josef. ,,Daar heb ik op de training ballen van geblokt, m’n handen doen nu nog zeer. Zo hard kan hij gooien. Maar in de wedstrijden kwam het er niet uit in de laatste maanden. Dan mag je geen vertrouwen voelen van de trainer, dan moet je toch alles geven in de wedstrijd en er het beste van maken.”
Voordat hij terugkeerde in het eerste was hij Claus Veerman aan het helpen tijdens trainingen van de A1. ,,Claus gaat het tweede doen en ik ga bij dat team verder met wat ik al deed. Ik zal er niet steeds zijn, wil wel mijn vrijheden houden. Ons gezinnetje wordt binnenkort uitgebreid met een tweede kind.”
,,Ik deel Claus’ ideeën en kan hem aanvullen bij het coachen. Claus zet zich in voor het plan om eigen jeugd op te leiden, wat een verenigingsvisie moet zijn die breed gedragen wordt. Dat is nodig, want Gerrie Eijlers komt terug vanuit de Bundesliga, maar hij, Rick Zwarthoed en Marc Kok zijn de enige Volendammers, die niet altijd spelen. Met het inpassen van eigen Volendamse jeugd word je misschien aanvankelijk minder, maar later beter. Ik vind het mooi om iets met de jeugd te doen, zoals ik Henry Karregat als cirkelspeler ook wat individuele aandacht en tips gaf. Mooi om dan progressie te zien.”
Hij had nog graag een jaar gespeeld met vriend Gerrie Eijlers.,,Hij komt een jaar te laat”, lacht Tom. ,,Hij vroeg nog of ik een jaar door wil gaan. Je kunt een speler altijd in een bepaalde rol onderdeel laten zijn van de selectie, maar Peter Portengen heeft het niet gevraagd, dus dan is het zo mooi geweest. Zoals gezegd, er is een tweede kind op komst en ik ben als schilder een eigen bedrijfje begonnen, dus alle ‘nieuwe’ tijd wordt goed besteed. En ik speel graag een potje tennis.”
Het shirt met gouden letters kreeg hij ingelijst. ,,Voorzitter Piet Kes deed een woordje in Smit-Bokkum en eigenlijk vond ik dit als afscheidsmoment mooier dan twee jaar geleden. Ik ben blij dat Piotr me de kans heeft gegeven het plezier in het spel weer terug te krijgen. Het was mij niet alleen te doen om het winnen, het ging vooral om het gevoel. Nu ben ik gestopt met een voldaan gevoel.”
,,En als dan Piet zo’n woordje doet, Joey zo’n prachtig stukje in de Nivo schrijft en Marco Beers twee dagen na de finale een veelzeggend berichtje stuurt ('Voor mij blijf je altijd een kampioen'), dan krijg ik een brok in m’n keel.”
Na zijn laatste speelminuten in Sittard en een finale die met één doelpunt verschil verloren werd, hield hij het droog. ,,Als ik wat langer bij het meegereisde en applaudiserende Volendamse publiek was blijven staan, was dat niet gelukt.”