‘De nood is echt heel hoog’

Wethouder en staf werken ‘ontiegelijk hard’ aan nieuw plan Lange Weeren

Het nieuwe college werd afgelopen 16 juni geïnstalleerd. Sindsdien gebeurde er veel, verzekert wethouder Kes. ,,Je begint met inventariseren van: waar zit het probleem en waar komt dat vandaan?”, legt zij haar eerste stappen uit. ,,In het coalitieakkoord namen we op dat we een totaalplan wilden maken voor de Lange Weeren. De basis daarvoor moesten de uitgangspunten uit een aangenomen motie worden. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om de afstand van zeventig meter tot de bestaande bebouwing. Verder om het aandeel van eenderde sociale huur en een ander deel van de toekomstige woningen moet betaalbaar zijn. Met die wensen gingen we aan de slag.”
Kes trof onder meer een plan aan van de commerciële partijen Scholtens en BPD. Daarnaast een bestaande totaalvisie van de gemeente. Toch lag er nog niks vast en daardoor kon men werken aan een nieuw voorstel voor het hele gebied, waarbij men ‘goede punten uit de ideeën die er al lagen kon meenemen’. Al snel zocht de wethouder contact met Scholtens en BPD om te praten over een nieuwe opzet. Zij wilde daarbij graag zo open mogelijk zijn. ‘Wij gaan het anders doen’, was het uitgangspunt. En zij maakte duidelijk dat ‘de gemeente zelf weer de regie wil pakken’.

Een ander actiepunt was het in de arm nemen van het ‘plan-economische bureau’ Arcadis. ,,Wij gaven hen de opdracht om een grondexploitatie te maken, net zoals bij de Broeckgouw gebeurde. Dat is simpel gezegd een rekensom van de opbrengsten en kosten. Dit is een ‘hell of a job’ geweest, waaruit naar voren kwam dat het een duur gebied is. Dat komt bijvoorbeeld door de hoge eisen die we eraan stellen, onder meer door het grote aandeel van sociale huurwoningen.”

Al meteen ging men uit van 1160 woningen. Een stuk meer dan het aantal van 740, dat in het bestuursakkoord met de provincie staat. De keuze voor vermeerdering maakte men vanwege de toename in de woningbehoefte. Het nieuwe voorstel is om 380 sociale huurwoningen te realiseren, 380 betaalbare koopwoningen en de rest in de ‘vrije sector’. Daarbij gaat het om twee-onder-een-kapwoningen, vrije kavels en herenhuizen.
Het bovengenoemde rekenwerk leidde tot een voorspeld financieel tekort. De wethouder legt uit waar dit vandaan komt en hoe zij dit wil compenseren. ,,Dat ontstaat vooral doordat er een ontsluitingsweg moet komen. Verder moet er 11,6 miljoen aan extra natuurcompensatie, klimaatadaptatie en groen worden besteed. Dat zijn heel hoge kosten. Het idee was om dit bij de projectontwikkelaars neer te leggen, maar dan worden de woningen te duur. Dan kun je niet voldoen aan het uitgangspunt voor sociale huur. Daar kunnen we niet omheen, omdat alleen al De Vooruitgang 1500 woningzoekenden op haar lijst heeft staan. De afgelopen maand zijn daar zelfs tweehonderd nieuwe bij gekomen. Om aan te geven hoe groot die behoefte is. De nood is echt heel hoog.”

‘We vroegen een subsidie aan bij het ministerie voor de publieke werken’

Het tekort wil de wethouder compenseren door het aanvragen van een subsidie bij het Rijk. ,,We vroegen een subsidie aan bij het ministerie voor de publieke werken. Als we die binnenhalen, hoeven niet alle kosten doorbelast te worden aan de ontwikkelaars. Daardoor kunnen wij onze wensen voor betaalbare (huur)woningen beter realiseren. Ergens in december hopen wij te horen of wij in aanmerking komen voor deze subsidie.”
Een van de belangrijkste partijen in de totstandkoming van een nieuwe woonwijk is de provincie Noord-Holland. Die moet uiteindelijk goedkeuring geven voor het plan. Op 8 september vond een afspraak plaats met dit bestuursorgaan en twee wethouders van Edam-Volendam. Ook wethouder Kees Schilder (VD80) was hierbij aanwezig. ,,Daar gaf ik aan de gedeputeerde aan waarom de verhoging van het aantal woningen gewenst is. De provincie bleek al uit te gaan van dit aantal en communiceerde dat al naar het Rijk. Hij zei: ‘Kom maar met een plan. Ik zeg geen ja, ik zeg geen nee’. Dit zette hij ook zwart op wit in een mail daarna. Ik meldde tevens aan de gedeputeerde dat het plan op 15 december door de raad wordt besproken. We hebben een heel strakke planning gemaakt.”
Kes gaat uit van een goedkeuring door de gemeenteraad, die zij elke maand bijpraat over de vorderingen in het proces. Dit goedgekeurde plan kan men vervolgens doorsturen naar de provincie, dat de doorslag geeft. De volgende stap is dan het werken aan een ontwikkelkader en bestemmingsplan. Daarnaast maakte men met De Vooruitgang en De Wooncompagnie al afspraken over de investering in sociale huurwoningen. Die zullen voor 60 procent bestaan uit meergezinswoningen en voor de rest uit grondgebonden woningen.
Toen de spanning bij eerdere besluitvorming voor de Lange Weeren hoog opliep, speelden enkele stichtingen daar een niet-geringe rol in. Zo is er nog steeds de ‘Stichting Gezond Leefklimaat Lange Weeren’ en ‘Stichting Natuurgebied Lange Weeren’. Wethouder Kes wilde deze partijen graag betrekken bij de planvorming.

‘Sowieso willen we er ook een basisschool, daarnaast gaan we voor een sporthal en onderzoeken of er nog een supermarkt kan komen’

,,De eerste stichting is niet per definitie tegen de bebouwing, maar wil wel graag meepraten over hoe het eruit komt te zien. Ik heb de betrokkenen moeten uitleggen dat hun eis om een strook van 150 meter tussen de bestaande bebouwing te houden onhaalbaar is. Zo’n strook levert niet alleen geen geld op, maar kost ook nog veel geld. Want groen en water zijn niet goedkoop om te realiseren en te onderhouden. Wij vroegen ze om met een overzicht van wensen te komen en zij hebben dat gedaan. Wij gaan kijken naar dit wensenlijstje.”
Ook het gesprek met Natuurgebied Lange Weeren verliep ‘superprettig’. Wel is het lastiger om de wensen van dit gezelschap te realiseren, want zij wil helemaal geen bebouwing in het gebied. ‘Wij gaan hier tegen blijven’, was de boodschap aan de wethouder. Zij kon niet meegaan in hun voorstel om volledig in te zetten op inbreilocaties. Dit zou niet alleen te lang duren, maar ook nog weinig grondgebonden woningen opleveren. Hetgeen waar nu zo’n behoefte aan is. Toch heeft Kes begrip voor hun standpunt en geeft ze alle ruimte voor het uiten daarvan.
Op een aantal punten is het nieuwe plan voor de Lange Weeren anders dan het vorige. Men wil onder meer een groter gebied gaan gebruiken dan voorheen werd bedacht. Daarnaast gaat waterberging er een prominente rol in spelen. ,,We gaan nu uit van het hele gebied van 80 hectare. Daarin zit ook een zone waarin je niet kunt bouwen vanaf de provinciale weg. Het wordt al met al een plan met meer openbare ruimte. We willen 75 vierkante meter openbaar groen per woning in het gebied kwijt kunnen. Er komen dus minder huizen per hectare dan gemeld in het eerdere voorstel. Sowieso willen we er ook een basisschool. In het vorige plan was dit nog niet concreet vastgelegd. Daarnaast gaan we voor een sporthal en onderzoeken of er nog een supermarkt kan komen.”
De cijfers over het aantal woningzoekenden zijn gemeld. Het zijn abstracte gegevens over de woningnood die heerst in de gemeente. Wethouder Kes was al op de hoogte van de ernst daarvan, maar voelde die pas echt toen zij in gesprek ging met enkele inwoners tussen de 25 en 30 jaar oud.

‘Ik denk vaak: dit moeten wij als inwoners van Edam-Volendam toch kunnen fiksen?’

,,Wij hadden een afspraak voor een uur, maar het werden twee uren. Als je hun verhalen dan hoort… Wij weten natuurlijk van de cijfers wat er speelt. Maar als je bij die jongelui dan een gezicht ziet, dan denk je: het is toch nog veel erger dan ik dacht. Je realiseert je dat de situatie heel schrijnend is. Eerst hadden ze nog wel wat eisen qua woning. Maar nu denken ze alleen maar: hoe kom ik ertussen en hoe krijg ik een huis dat ik kan betalen. De meeste woningen die te koop staan, liggen buiten hun budget. En als er dan iets betaalbaars is, dan is dat huis meteen al verkocht. Er wordt volop overboden, dat speelt nog steeds. Dat wordt er niet beter op als er geen extra aanbod komt.”
Op korte termijn is de hoop dat de te bouwen woningen op het Maria Goretti-terrein voor wat ‘lucht’ gaan zorgen op de woningmarkt. De mensen die daar gaan wonen, zullen hun huizen te koop aanbieden, wat extra aanbod zal opleveren. Toch zal het nog zo’n twee jaar duren voordat deze nieuwe woningen er staan. Op dit moment kunnen ouderen nauwelijks hun grote huis verruilen voor een kleiner onderkomen, omdat er amper doorstroming is. Een andere moeilijke opdracht die de wethouder aanstipt, is die voor het zoeken van onderkomens voor statushouders. Kes bestempelt de situatie op de huidige woningmarkt als een ‘crime’.
Duidelijk is dat deze toestand de wethouder raakt. Het brengt haar tot een pleidooi voor het realiseren van de plannen voor de Lange Weeren: ,,Ik denk vaak: dit moeten wij als inwoners van Edam-Volendam toch kunnen fiksen? Het kan toch niet zo zijn dat je dit niet voor elkaar kunt krijgen door eigenbelangen. Er moet toch een modus in worden gevonden om dit te laten lukken? Ik wil echt proberen - en daar zijn we volop mee bezig - om de hele raad mee te krijgen voor dit plan. Dat zal niet meevallen, maar ik ga er echt voor. Ik vind dit zó’n belangrijk dossier en deze woningbouwopgave raakt ons allemaal.”
,,We willen als gemeente gaan kijken naar wat we echt nodig hebben aan woningen. Daar willen we zelf op gaan sturen en zeggen niet meer: projectontwikkelaar, kom maar met een plan. Wij gaan meer zeggen: dit moet er komen. Op die manier willen wij ervoor zorgen dat de doorstroming weer op gang komt. Met als doel dat we hier met z’n allen weer op een goede manier kunnen wonen. De Lange Weeren is ‘topprioriteit 1’ voor de coalitie. Wat ambtelijke capaciteit betreft, wordt daar ook rekening mee gehouden. Ik kan je verzekeren dat er achter de schermen ontiegelijk hard wordt gewerkt.”