‘Net als FC Volendam willen wij ook promoveren'

Jonge makers hopen op meer stimulering

Donna Schilder en Niels Buijs Cultuur

Zanger, gitarist en liedjesschrijver Niels Buijs vat de inhoud van de cultuur-debatavond als volgt samen: ‘Veel gepraat over wat er al is, terwijl het ging om te praten over wat er nog niet is’. Volendam staat bekend om zijn muziekcultuur, maar wat betreft de aanwas van nieuw talent stokt het, ziet hij. Als leerkracht in het basisonderwijs kijkt hij ook naar de situatie vanuit een onderwijsbril.
Niels vertelt: ,,We weten allemaal wel dat de activiteit in de bandjescultuur afneemt. Je kunt je afvragen waarom die niet groeit en waarom de repetitieruimtes niet volstaan met veertienjarigen die nieuwe bandjes oprichten. Ik heb erover nagedacht wat hiervan mogelijke oorzaken zijn. Laten we beginnen met het gebrek aan inspirerende scholing. Er zijn muziekdocenten die langs scholen gaan. Dat is echt top, alleen is de vraag: zijn deze lessen inspirerend voor de toekomst? Ik liep stage in het Volendamse basisonderwijs en daar kregen leerlingen blokfluitles. Zij moesten liedjes uit een oud-Griekse voorstelling instuderen. Je kunt mij niet wijsmaken dat ze het leuk vinden om dit soort materiaal in te moeten studeren op een blokfluit. Dan denk ik: vind je het gek dat ze later nooit meer een instrument oppakken.”

‘Het begint al
met durven.
Drama mag er
ook bij, het
hoeft niet
allemaal zo
binnen de
lijntjes’

Niels wil muziek veel interessanter maken voor kinderen en jongeren. Laat ze een keer op een middag optredens bekijken van meerdere Volendammer bands, is een idee van hem. ,,Zet daarnaast mooie concerten voor ze aan, waardoor ze mogelijk denken: ‘Misschien wil ik dit ook wel’. Laat ze praten met muzikanten. Ze hoeven niet alleen met traditionele instrumenten te maken te krijgen. Gebruik eens een drumcomputer of laat een rapper een workshop geven over hoe je tegenwoordig boeiende teksten maakt. Ik weet zeker dat dit kan en dat dit aanslaat. Het begint al met durven. Drama mag er ook bij, het hoeft niet allemaal zo binnen de lijntjes. Laat ze maar eens schreeuwen of over de tafels heen kruipen. Het durven jezelf te uiten is erg belangrijk.”
Niels toont een video van een situatie in zijn les waarin leerlingen met volle borst meezingen en zich durven te laten gaan. Als ze zich eenmaal durven te uiten, ontbreekt het volgens de muzikant en onderwijzer aan toekomstperspectief. ,,Bandjes wordt voorgespiegeld dat ze op de dijk kunnen spelen in alle barren. Maar eigenlijk kun je daar alleen spelen als je een drie uur durende cover-set hebt met muziek van Van Morrison en The Rolling Stones. Dat is begrijpelijk, want het publiek komt daarvoor. En barren kijken naar commercieel perspectief. Voor jonge artiesten die eigen muziek willen maken, is dat alleen geen podium.”
In PX kunnen zij wel terecht. Alleen denkt Niels dat deze zaal ook beperkt is in haar mogelijkheden. ,,PX heeft geen marketingdirecteur en daardoor blijft het vaak bij hetzelfde publiek. Dat komt ook, omdat Volendammers vaak alleen The Stones willen horen. Ze leren zo geen nieuwe muziek kennen. Daardoor blijven mensen steeds naar hetzelfde luisteren. Hoe zou je dit nou kunnen verbeteren? In Frankrijk is een wet dat 40 procent van alle gedraaide muziek Franstalig moet zijn of uit lokale kring moet komen. In Nederland is dat niet zo en daardoor wordt de eigen nieuwe muziek meestal niet gedraaid. Daardoor is er weinig gevoel voor. Je kunt lokaal beginnen door de eigen muzikanten meer kansen te bieden.”
Niels ziet daarbij ook een rol voor de lokale omroep weggelegd. ,,Bijvoorbeeld de L.O.V.E. draait best wel lokale muziek, maar dat kan veel meer zijn. Laat lokale talenten met behulp van PX meedoen aan een ontwikkelingsprogramma met een beetje subsidie van de gemeente. Daardoor kunnen ze sneller hun muziek opnemen en dat kan dan op de L.O.V.E. gedraaid worden. Die kan daar meer aan doen door thema-avonden te organiseren in PX of in allerlei barren. Aan lokale festivals kunnen ze ook nog meer aandacht besteden. Interview weken van tevoren al artiesten die eraan meedoen. Meer aandacht geven, zorgt ervoor dat de bevolking meer interesse zal krijgen.”

‘Stel je voor
dat je zelf
doet waar je
zin in hebt.
Dat is in
Volendam toch
wel echt het
grootste kwaad
dat je jezelf
en je omgeving
kunt aandoen’

Hoe leuk zou het zijn als in een lokale kroeg de nieuwe Volendamse Ronnie Flex zou staan? Dat is volgens Niels een nastrevenswaardig doel en het bereiken daarvan kan beginnen met bovengenoemde initiatieven. Tijdens de debatavond over cultuur kwam eveneens de rol van de kerken in de gemeente aan de orde. Deze organiseren al activiteiten op dit gebied. Niels stelt voor om Volendamse artiesten te laten toeren langs deze plekken. Op die manier worden er nog meer kansen geboden om te kunnen optreden. Alles om het perspectief voor talent te vergroten.
Donna Schilder volgt een opleiding voor ‘Fine Arts’ aan de HKU in Utrecht. Dat is een nieuwe naam voor de kunstacademie van voorheen. In het eerste jaar kreeg zij de opdracht om alle conventies waarvan ze dacht dat die bij kunst horen overboord te zetten. Ook zij is muzikaal actief en vindt de opstap voor jongeren om muziek te gaan maken te groot. Donna: ,,Een avond repeteren in een PX-oefenruimte kost 36 euro. Dat is voor ons net te doen als we met z’n vieren zijn. Alleen als je 14 bent, dan is dat best wel veel geld als je wekelijks wilt repeteren. Natuurlijk moet het ergens van betaald worden, maar er gaat ook wel erg weinig subsidie naar cultuur in onze gemeente. Het is erg karig.”
De bereidheid om serieus iets met kunst te gaan doen, is volgens Donna laag in onze gemeente. Ze kent slechts één jonger iemand die er haar carrière van wil maken. ,,Van elke klas op de middelbare school kiest nog steeds het overgrote deel voor de studies ‘Economie’, ‘Bedrijfskunde’ of een variant daarop. Daar kun je geld mee verdienen, is het idee. Terwijl eenderde al in het eerste jaar afhaakt. ‘Ventjes met bandjes, verdienen geen centjes’, is erin gebakken hier. Met kunst hetzelfde geval. Wat ga je daar dan mee doen, krijg je steeds te horen. Stel je voor dat je zelf doet waar je zin in hebt. Dat is in Volendam toch wel echt het grootste kwaad dat je jezelf en je omgeving kunt aandoen. Je gaat rechtstreeks de afgrond in als je iets gaat doen met kunst, is het idee. ”
,,Mensen denken dat het normaal is om een vervelende baan te hebben. Dat hoor ik vaak bij jongeren om mij heen, dat ze hun werk niet leuk vinden. Ik merk dan dat ik de enige ben die blij is als ik weer naar mijn atelier kan. Je kunt veel levensgeluk en voldoening halen uit het bezig zijn met kunst en cultuur. Ouders zijn vaak risicomijdend. Terwijl je kunt ook gewoon wél een keer een andere keuze kunt maken.”

‘Ik ga geen
botter schilderen,
vandaag de dag
zijn er wel
belangrijkere dingen’

Het tijdens de debatavond besproken idee om de oude Volendamse cultuur met de hedendaagse te verbinden, werkt volgens Donna in de praktijk niet. ,,Ik ga geen botter schilderen. Vandaag de dag zijn er wel belangrijkere dingen om over te zingen, te schrijven enzovoorts. Edam en Volendam zijn wereldwijd beroemd en dat is mooi. Maar er komt niks bij. Daarom zouden ze er toch alles aan moeten doen om ook te zorgen voor de nieuwe lichting talenten? De kansen daarvoor zijn er op dit moment nauwelijks.”
De gemeente hoeft volgens Donna niet te wachten totdat er een ideale broedplaats voor kunstenaars is gecreëerd. Ze geeft aan dat er allerlei panden leeg staan, zoals het Maria Goretti-complex. Donna denkt dat het voor makers niet erg is als ze na een jaar over anderhalf weer moeten verhuizen. Het tijdelijk in gebruik nemen van leegstaande panden kan kunstenaars als Donna al erg helpen.
Op de vraag of Edam-Volendam al een ‘topcultuurgemeente’ is, reageren Niels en Donna lachend. ,,In beleidsstukken wordt er alleen gesproken over: amateur dit, amateur dat. Kunstprofessionals, die vind je nergens terug.” Niels: ,,Op bepaalde punten zijn we misschien een topcultuurgemeente, omdat er veel gebeurt. Maar als we het niet beter gaan doen, dan valt het weg. Alles is nu op vrijwillige basis en het wankelt. Net als FC Volendam willen wij ook promoveren.”
De jonge makers zien zeker wel potentie voor de cultuur in de gemeente. Donna: ,,We zien hier meer potentie dan op andere plekken. Er is wel een basis, maar daar moet wel wat mee gedaan worden. Het stimuleren ontbreekt.” Niels: ,,Wat dat betreft kan deze tijd wel een goed startpunt zijn. Na corona kun je niet dieper zakken. Dit is een mooi moment om het op te pakken en de koppen bij elkaar te steken. Hoe gaan we promoveren? Dat is de vraag.”