Volendams Verleden
Een zoektocht naar de eerste Schokland families
Voor het nieuwe verhaal van de rubriek ‘Volendams Verleden’ is auteur Jan Schilder ‘Vik’ in de geschiedenis van Schokland gedoken. Met zijn opgedane kennis schrijft Jan een mooi, inleidend verhaal voor een onderzoek dat historicus en schrijfster van ‘Eens ging de zee hier tekeer’ Eva Vriend gaat uitvoeren. Op zaterdag 5 november komt zij naar het Volendams Museum in de hoop verhalen op te doen over de eerste generatie die van Schokland naar Volendam kwam.
“Eens ging de zee hier tekeer”
In de afgelopen maand juni hebben we op de zaterdagavonden kunnen genieten van de mooie vierdelige documentaireserie “Eens ging de zee hier tekeer”. De serie werd op meeslepende wijze gepresenteerd door de sympathieke acteur Huub Stapel. In de serie bezocht hij ook Volendam; hij werd hier begeleid door de oud-Noordzeevisser Kees Kwakman, ‘Kees Ballap’. Kees nam Huub Stapel mee achterop de scooter. We zagen ze rijden over de dijk en langs de kade van de haven. Aanleiding voor het maken van de serie was het gereed komen van de Afsluitdijk in 1932, nu negentig jaar geleden. De Zuiderzee werd afgesloten van de Waddenzee en de Noordzee, de provincies Noord-Holland en Friesland werden met elkaar verbonden en uit de Zuiderzee ontstond het IJsselmeer, dat zoetjesaan van zout naar zoet water overging. Maar het accent van de documentaire lag meer op de gevolgen van de afsluiting voor de voormalige vissersplaatsen langs de Zuiderzee. Daarom kwam men in de documentaire ook naar Volendam en ook op het voormalige Zuiderzee-eiland Schokland. De naam van de documentaire was ontleend aan de titel van het door historicus Eva Vriend geschreven boek ‘Eens ging de zee hier tekeer’, dat in februari 2020 uitkwam.
“Schokker Verhalenmarkt”
Door het succes van haar boek heeft Eva Vriend de smaak te pakken gekregen en wil zij nu een boek schrijven over Schokland. In 1859 moest dit voormalige eiland in de Zuiderzee op last van de regering ontruimd worden. Enkele katholieke vissersfamilies zijn toen naar Volendam verhuisd. De families Bien, Konter, Kluessien, Kwakman ‘Ballap’, Smit ‘van Diene’, Mastenbroek, Visscher, Mossel hebben hun roots op Schokland liggen. Eva Vriend is op zoek naar de verhalen van de eerste generatie die van Schokland kwam; daarvoor komt zij op zaterdag 5 november naar het Volendams Museum.
Van Schokland tot Volendam
Hoe kwamen de eerste Schokker families hier aan? Werden ze door de inwoners van Volendam meteen geaccepteerd, hoe verliep de inburgering? Werden ze spontaan opgenomen in de gemeenschap? Ook naar de verhalen over bepaalde voorwerpen, objecten en documenten die binnen de families rondgingen en waarover het een en ander is te vertellen, is zij op zoek. Kruisbeeldjes, potjes, kannetjes, wijwaterbakjes, bidprentjes, akten. Wat zijn de verhalen erachter? We spraken een nakomeling van Teuntje Bien, die thuis een porseleinen bord heeft waarvan zij vermoedt dat het nog van haar Schokker bessie moet zijn geweest. Tijdens de Verhalenmarkt is ook een expert van het Zuiderzeemuseum in Enkhuizen aanwezig om daarover uitsluitsel te geven. Het kleinste gegeven kan verband houden met een ander, óf relatie hebben met een bepaald persoon. Eva Vriend nodigt alle nakomelingen van de eerste generatie Schokkers van harte uit om hun verhaal te doen. Alle verhalen en anekdotes, hoe groot of klein ook, zijn welkom. En anders breng je die dag gewoon een bezoek aan het Volendams Museum. Wie weet wat er naar boven komt. Momenteel zijn enkele museumvrijwilligers en -vrijwilligsters bezig met het inrichten van een kleine expositie over Schokland. Hierin wordt duidelijk gemaakt waarom Schokland indertijd moest worden verlaten, welke families in de loop van 1859 naar Volendam kwamen en welke bekende inwoners nakomeling zijn van de eerste generatie Schokkers.
Op onderstaande foto zien we een Schokker nakomeling van de tweede generatie: Louw Sul. Hij werd geboren in Volendam op 11 juni 1863. In zijn huiskamer is hij een net aan het boeten of repareren. Louw oogt op de afbeelding al op respectabele leeftijd, hij zal met dit werk mogelijk een collega-visser hebben willen helpen en wie weet verdiende hij er wat geld of een lekker maaltje mee. Louw woonde aan het Noordeinde. Op de foto zit hij in zijn huiskamer voor de schouw. Volgens meerdere overleveringen heerste bij de eerste Schokker families grote armoe, maar bij Louw ziet het er best welgesteld uit. Hij was een goede visserman. Zijn schouw is mooi gelijkmatig betegeld en compleet; er hangt een bord in met een tekst. Is het allemaal puur voor de pronk? De schouw lijkt namelijk niet in gebruik te zijn. Links van Louw zien we een potkachel met daarop een pruttelende ketel water. Rechts zien we de glazenkast, het absolute en geheime domein van moeder de vrouw, waarin zij haar waardevolle ‘schatten’ bewaarde. In zo’n glazenkast kunnen spullen hebben gestaan die oorspronkelijk van Schokland zijn meegekomen. Ernaast, of aan de andere kant, zal een kruisbeeld hebben gehangen met een wijwaterbakje eronder. Mogelijk bestaan bij nakomelingen van Schokker families nog van zulke spullen, waarover herinneringen en verhalen zijn te vertellen. En dát is waar Eva Vriend naar op zoek is. Zelf beschikken we bijvoorbeeld over de geboorteakte van Teuntje Bien, ‘Teuntje van de Bel’. Zij werd geboren in Emmeloord op Schokland op 11 juli 1845. Volgens haar bidprentje hieronder is zij overleden op 14 januari 1940 op Volendam, op 94-jarige leeftijd.
Fotogalerij
Laden ...