Henk Visser Algemeen | 11-1-2019 | 10 min. leestijd

Cynthia en Annemieke zetten zich in voor schrijnende situatie Oostvaardersplassen

Hulp uit Volendam voor ‘zwaar verwaarloosde dierentuin’

Annemieke van Straaten uit Volendam zet zich al bijna een jaar in voor het dierenleed dat zich afspeelt binnen de hekken van het natuurpark ‘de Oostvaardersplassen’ in de provincie Flevoland. Met een vriendin zette zij de stichting Cynthia en Annemieke op en samen klagen zij de Provincie Flevoland, Staatsbosbeheer en De Staat der Nederlanden aan voor nalatigheid en wanbeleid.
Door Leonie Veerman

De schrijnende situatie die zich afspeelt in de Oostvaardersplassen heeft het afgelopen jaar veel stof doen opwaaien. De beelden van uitgemergelde edelherten, Konikpaarden en Heckrunderen of zelfs rottende kadavers zullen niet veel mensen zijn ontgaan.
En toch, het natuurgebied dat aan de andere kant van het Markermeer ligt (hemelsbreed op nog geen 20 km afstand van de Volendamse haven) blijft voor veel Volendammers een ver-van-mijn-bed-show. Niets is echter minder waar voor Annemieke van Straaten, wiens leven het afgelopen jaar volledig in het teken is komen te staan van het bestrijden van dit dierenleed.
Gooisch meisje in Volendam
Sinds ruim een jaar woont Annemieke in Volendam. ,,Je kunt gewoon Volendams tegen me praten hoor, ik versta het al helemaal”, benadrukt ze met oprecht enthousiasme voordat het interview begint. Haar roots liggen in ’t Gooi, waar ze op jonge leeftijd door een vriendinnetje besmet werd met het ‘paardenvirus’: ,,Ja ach, ik snap dat dat suf klinkt”, zegt de blondine zonder gene, ,,maar zo gaat dat nou eenmaal echt.”
Voorheen woonde ze in Lage Vuursche, in een afgelegen woning met een eigen stal voor haar paarden. ,,Het was heel fijn wonen, maar ik wilde meer drukte om me heen.” Op een of andere manier had Annemieke altijd al een zwak voor Volendam, tot ze op een bepaald moment abrupt besloot hier naartoe te verhuizen. ,,Ik werd wakker en dacht opeens, ik ga er gewoon wonen. Diezelfde middag maakte ik via Funda een afspraak voor de bezichtiging van een woning.”
Achter de nuchtere manier waarop Annemieke spreekt, schuilt een innemende eerlijkheid. Wanneer ze aangeeft dat ze zich hier helemaal op haar plek voelt, zoekt ze even naar de juiste woorden. ,,Ik wil er niet per se bijhoren hoor. Ik ben druk met mijn eigen leven, maar vind het erg fijn om in de nering van zo’n hechte gemeenschap te wonen. Ik wil hier nooit meer weg.” En toch reed ze het afgelopen jaar vanuit de oude kom vrijwel dagelijks op en neer naar de Oostvaardersplassen. ,,Om de situatie vast te blijven leggen. De mensen moeten zien wat daar gebeurde.”
Het begon allemaal in februari 2018 met een onverwacht telefoontje van een vriend: ,,Of ik mee wou om hooi te voeren. Ik had geen idee wat de Oostvaardersplassen waren.” Samen met Cynthia, een vriendin die ze al kent van jongs af aan, kwam Annemieke voor het eerst aan bij de hekken van het park. Daar bleek dat het inmiddels niet meer toegestaan was om de dieren te voeren. ,,Dat was wel even balen, maar met een gedachte van ‘we zijn er nu toch’ besloten we gewoon een wandeling door het park te maken.”

‘Helemaal uitgemergeld
en apathisch,
die paarden stonden daar
gewoon dood te gaan’

De wandeling was niet ‘gezellig’ van aard. Omdat het die maand flink vroor, had vriendin Cynthia een hamer meegenomen: ,,We wilden wakken slaan zodat de beesten in ieder geval bij het water konden komen.” Met deze nobele missie trokken ze ondanks de ijzige kou en sneeuw het park in. Wat ze daar aantroffen hadden ze zich echter nooit kunnen voorstellen.
,,Ineens zagen we een kudde van zo’n 100 Konikpaarden staan. Helemaal uitgemergeld en apathisch, die paarden stonden daar gewoon dood te gaan”, zegt Annemieke terwijl ze haar telefoon tevoorschijn haalt. Met haar vinger scrolt ze langs een reeks schokkende foto’s en video’s van paarden waarvan je de ribben en botten bijna door de vale vacht heen kon zien. ,,We hebben daar een uur gestaan om de situatie in ons op te nemen. Het was eigenlijk niet te bevatten dat dit gewoon in Nederland gebeurt. Het leek op een zwaar verwaarloosde dierentuin, verschrikkelijk hoe ze daar gewoon stonden te creperen.”
De foto’s en video’s die ze die dag hadden gemaakt, plaatsten Annemieke en Cynthia die avond nog op Facebook. Binnen een paar uur werden de foto’s meer dan honderdduizend keer bekeken en gedeeld. De volgende dag werden Annemieke en Cynthia platgebeld door tv-programma’s en kranten voor interviews, ,,maar ik wilde gewoon dat die paarden te eten kregen.”
Annemieke ging niet in op de vele uitnodigingen maar zocht contact met de provincie Flevoland en ging het gesprek aan met de verantwoordelijke gedeputeerde. ,,Het leek eerst erg simpel allemaal. Ik liet de schokkende beelden zien en vertelde hem dat er dieren stonden te verhongeren. Hij zei: ‘Annemiek, ik ga mijn best doen, maar ik kan niets beloven’. Een kwartier nadat we waren vertrokken las ik op nu.nl dat de provincie had besloten de dieren in de Oostvaardersplassen bij te voeren.”
Het bijvoeren werd alleen toegestaan tijdens de vorstperiode. ,,Maar dat lost het probleem natuurlijk niet op.” Volgens Annemieke is de situatie in de Oostvaardersplassen volledig uit de hand gelopen. ,,Overpopulatie heeft er inmiddels voor gezorgd dat er hier gedurende het hele jaar amper eten is te vinden voor deze dieren.”
Naast het gebrek aan eten spelen er ook andere problemen. Op de website van Staatsbosbeheer worden de Oostvaardersplassen omschreven als ‘een groot moerasgebied met rietvlaktes, ruige graslanden, waterplassen, omringd door bossen’. Annemieke wijst erop dat dit helemaal geen geschikt leefgebied is voor deze grote grazers. ,,Konikpaarden en Heckrunderen zijn van nature gedomesticeerde dieren: gewoon vee dat graast.”

‘Het is een door de mens
gecreëerd natuurpark
met een hek eromheen
en dieren die er niet thuishoren’

Deze dieren zijn pas in de jaren tachtig in de Oostvaardersplassen uitgezet. ,,Zelfs illegaal, door Frans Vera, de grondlegger van het park. Ze moesten de begroeiing op een natuurlijke manier in toom te houden. Hij wilde een soort wildernisje spelen.” In 1983 werden Heckrunderen uit dierentuinen en dierenparken in Duitsland gehaald en losgelaten in het gebied. Een jaar later volgden ook 22 Konikpaarden, aangekocht in Polen. Samen met de edelherten worden deze beesten in het gebied pragmatisch aangeduid als de ‘grote grazers’.
Ook voor de edelherten is de moerassige grond van de Oostvaardersplassen niet ideaal. ,,Net als de paarden en Heckrunderen komen ze vaak vast te zitten in de drassige grond. Zelf zijn ze niet meer in staat om zich uit deze benarde situatie te bevrijden. Voor zo’n beest is het dan gewoon wachten tot het doodgaat.”
Aangekomen op dit punt in haar verhaal is Annemieke duidelijk aangedaan. Met enige wanhoop in haar stem vertelt ze dat de begroeiing op sommige plekken in het gebied giftig en zelfs dodelijk is voor deze ‘grote grazers’. ,,Jacobs Kruiskruid en het Zwarte Mosterdzaad, als dit soort planten op het land van een boer zouden groeien, zou deze een groot probleem hebben. Maar Staatsbosbeheer zegt dat dit soort giftige planten geen problemen veroorzaken in de Oostvaardersplassen. Ik heb zelf de pathologische rapporten gezien van de WOB-verslagen waarin wel degelijk staat dat er dieren aan dood zijn gegaan.”
Na de eerste gesprekken bleek dat de opvattingen van de provincie Flevoland en Staatsbosbeheer erg verschilden met die van Annemieke en Cynthia. Staatsbosbeheer stelde dat de dood gewoon bij het leven in de wildernis hoort, en dat we niet moeten ingrijpen in deze natuurlijke processen. ..Maar de Oostvaardersplassen is helemaal geen wildernis, het is een door de mens gecreëerd natuurpark met een hek eromheen. Deze dieren horen hier niet thuis.”
Bedreigd met de dood
In maart van vorig jaar zette Annemiek met haar vriendin de stichting Cynthia en Annemieke op en sindsdien staan hun levens bijna volledig in het teken van de Oostvaardersplassen. ,,In het begin wilden we vooral laten zien wat voor afgrijselijk dierenleed er zich in dit park voordeed. Dat is ook goed gelukt.”
De Facebookpagina van Cynthia en Annemieke heeft inmiddels ruim 93.000 volgers. ,,We ontvangen ook ontzettend veel steunbetuigingen van deze mensen. Dat geeft je echt de kracht om door te gaan. Dankzij onze vele volgers op Facebook stroomden zoveel donaties binnen dat we landelijke reclamespotjes konden maken, samen met Anky van Grunsven en Hans Klok. In De Telegraaf hebben we ook twee pagina’s met foto’s laten plaatsen.”
Inmiddels zet de stichting ook juridische stappen. De dames slepen zowel de provincie Flevoland, Staatsbosbeheer en de Staat der Nederlanden voor de rechter. ,,We komen er niet uit in de gesprekken”, aldus Annemieke, die bijna dagelijks contact met de gedeputeerde en Staatsbosbeheer heeft, via WhatsApp. ,,We kunnen nog steeds samen door een deur hoor, we behandelen elkaar gewoon met respect. Maar we zijn het gewoon niet eens over deze kwestie.”
Ondertussen is het dierenleed in de Oostvaardersplassen een landelijk onderwerp van discussie geworden. De vele nare beelden hebben bij veel mensen heftige emoties opgeroepen. In verschillende actiegroepen verzamelen zich boze dierenliefhebbers die felle protesten voeren tegen het beleid van de provincie Flevoland.
De gemoederen zijn zo hoog opgelopen dat zowel de boswachter als de verantwoordelijke gedeputeerde al met de dood bedreigd zijn. Afgelopen vrijdag stonden vijf actievoerders terecht voor de rechtbank in Lelystad, omdat zij een verdacht pakketje bij het provinciehuis hadden neergelegd. Uitspraak: Werkstraffen van 80 uur, voorwaardelijke celstraffen van een maand en een proeftijd van twee jaar.
,,Er zitten echte idioten tussen”, briest Annemieke, maar ze herstelt zich op een meer voorzichtige toon, ,,ze gaan gewoon echt te ver.” Zelf is Annemieke ook meerdere malen met de dood bedreigd. ,,Een paar keer telefonisch, ik krijg ook veel boze mails en WhatsApp berichtjes. Het is echt bizar.”
Voor Cynthia en Annemieke, die het dispuut altijd op een redelijke manier hebben proberen uit te praten, is de gespannen situatie extra lastig, omdat zij ook geassocieerd werden met deze dreigende uitspraken en acties van andere actievoerders.
Voor een nuchtere buitenstaander lijkt er een eenvoudige oplossing te liggen voor de slepende kwestie. Kunnen we alle dieren niet gewoon afschieten? Dan hoeven ze niet meer te lijden en zijn we van het probleem af. ,,Dat zou ik niet in de krant zetten hoor”, Annemieke klinkt opeens heel serieus, ,, want dit soort uitspraken kunnen al tot doodsbedreigingen leiden. Maar uiteindelijk moeten die dieren daar gewoon weg.”
Onlangs is Annemieke zelf ook tot een eenvoudige oplossing gekomen. Afgelopen week heeft ze aangeboden om alle Konikpaarden te kopen. ,,Ik neem ze meteen over van de provincie Flevoland zodra ik de kans krijg. Ik kan ervoor zorgen dat al deze dieren op een fijne plek terecht komen.”
Door de media worden Cynthia en Annemieke vaak weggezet als onnozele paardenmeisjes. ,,Alsof we niet kunnen omgaan met de dood, de paarden liever in een roze stal willen zetten en met strikjes en nagellak willen versieren. Het is frustrerend als je niet serieus genomen wordt. Ik eet gewoon vlees hoor. Ik ben echt niet naïef, de dood hoort bij het leven. Maar wat hier gebeurt is verschrikkelijk, die dieren lijden onnodig.”
Het is op zijn zachtst gezegd een bewogen jaar geweest voor Annemieke. Inmiddels is het werk binnen de stichting een volledige dagtaak geworden. Aan het vuur in haar ogen te zien is haar strijdlust nog niet afgenomen. ,,Het maakt mij niet uit hoe lang het moet duren, ik haal de onderste steen naar boven.”

Oostvaardersplassen, een mislukt experiment?
De standpunten
Staatsbosbeheer/provincie: ,,Deze dieren leven in de wildernis en we moeten de natuur z’n gang laten gaan.”
Stichting Cynthia en Annemieke: ,,Een natuurpark is geen wildernis. Ze hebben deze dieren hierheen gehaald en achter een hek gezet en dragen de verantwoordelijkheid voor het beheer en de verzorging van deze dieren.”

Doelstellingen stichting Cynthia en Annemieke
Cynthia en Annemieke zien graag dat er op korte termijn een aantal maatregelen wordt genomen om het dierenleed in de Oostvaardersplassen te beperken. Om te beginnen zien ze graag dat de provincie Flevoland toestemming geeft aan Staatsbosbeheer om de dieren bij te voederen. Ook willen ze dat de dieren zo snel mogelijk door onafhankelijke dierenartsen/hoefverzorgers worden onderzocht. Op langere termijn willen ze dat de dieren elders ondergebracht worden. En dat het experiment met de grote grazers in de Oostvaardersplassen ten einde komt.
Op hun website www.cynthiaenannemieke.nl kun je de stichting steunen door een donatie te doen of de roze ‘Cynthia en Annemieke mok’ te kopen.
Dagelijks op de hoogte blijven van al het nieuws rondom de strijd van Cynthia en Annemieke? Word dan lid van hun Facebookgroep Stichting Cynthia en Annemieke.