Nieuwe rector Don Bosco College gaat grote uitdaging aan

Bezuinigen en vernieuwen

Nu het voortgezet onderwijs weer meer ‘mag’, wordt gekeken naar hoe. Het gesprek komt al gauw op de doelgroep: jeugd. Op de onbegrensde mogelijkheden die zij voelden – mede door sociale media – én daartegenover de begrenzingen vanwege de coronamaatregelen. En onderwerpen die beide kanten van het spectrum raken. De voor- en nadelen van sociale media, groepsdruk, uitspattingen.
Kees Laan volgt met interesse hoe het er hier aan toe gaat, sinds zijn entree. ,,Ik lees en hoor de verhalen, spreek mensen. En hoor ook dat het soms lastig is om anders te zijn tussen de Volendammers. Ik kom zelf uit West-Friesland en daar was het zeker in mijn tijd niet anders. Dan begon je op dertienjarige leeftijd aan je eerste biertje en ik hoor dat dat er hier nog steeds ‘bij hoort’. Mijn vrouw en ik deden dat met onze kinderen anders. De tijden zijn simpelweg veranderd en je weet wat het doet en wat er kán gebeuren. Toen was dat heel normaal, had je ook al groepsdruk en dat is hier nog steeds enorm.”
,,In het onderwijs wordt verlangd meer tijd te besteden aan Burgerschap, maar Burgerschapsvorming moet je samen doen. Dat kun je niet alleen bij scholen neerleggen, dat moet mét de jongeren en de ouders. Op school moet iemand vorm geven aan Burgerschap, maar daar heb je ook de buitenwereld voor nodig. Dan moet je organisaties binnenhalen die expertise hebben. Zoals bijvoorbeeld de Moedige Moeders, als het gaat om alcohol en drugs. Je moet er gevoel voor kweken. Hoe ga je bijvoorbeeld om met een hulpverlener? Waarom zou je iets gooien naar een ambulancemedewerker of politieagent, zoals recentelijk gebeurde. Dat moet je helder krijgen en dat is best moeilijk. Maar je moet het niet uit de weg gaan. Het is dus ook goed mensen in school te halen zoals een agent, een ambulancemedewerker of iemand die iets vertelt over smartphonegebruik.”

‘Mensen klimmen tegenwoordig
gemakkelijker in de pen,
door een email te sturen.
Dan krijg je soms best
heftige teksten binnen’

,,Het is altijd goed om de dialoog aan te gaan. Dat heb ik hier ook gemerkt tijdens mijn kennismaking met de gemeenschap. Mensen klimmen tegenwoordig gemakkelijker in de pen, door een email te sturen. Dan krijg je soms best heftige teksten binnen. Als je dan belt en het uitlegt, is er meestal begrip. En ik vraag dan of de mensen de inhoud van dat laatste gesprek ook met de gemeenschap delen. Niet alleen de negatieve kant.”
,,Toen we aankondigden dat we de pauzetijden hier op het DBC zouden verkorten, kregen we veel reacties. Ik had in een reactie op de ontstane commotie – dat kinderen dan in de pauze zouden moeten staan in de aula – iets gezegd als dat ‘kinderen de hele dag moeten zitten, dus even staan is goed voor ze’. Nou, dat vonden sommige mensen schandalig. Hoe ik dat durfde te zeggen. ‘Die directeur gaat zelf zeker ook staan’. Ik vind een beetje beweging inderdaad prettig. Ik nodigde een moeder uit, om hier te komen kijken. We liepen door de aula en toen zij zag hoe rustig het was en hoe goed het verliep, kreeg zij het schaamrood op de kaken. Ze zag dat er meer dan genoeg zitplekken waren. En dat er een kleine rij bij de balie stond. Maar het was relaxt. Ze begreep zelf ook niet waar de klachten vandaan kwamen. Misschien was dat naar aanleiding van de eerste dag, toen het nog even wennen was voor de leerlingen.”
,,Dat persoonlijke contact is dus belangrijk. In Krommenie ben ik vijf jaar rector geweest, wat ik daar in die tijd kreeg aan mails, heb ik hier in twee maanden tijd gehad. Dat komt ook door de speciale coronatijd en die verandering van de pauzetijd. We kregen ook vragen of we wel genoeg controleren op het handen wassen van de leerlingen. En een andere ouder zei juist ‘hoe durf je tegen mijn kind te zeggen dat hij of zij een mondkapje op moet’. Het varieert dus.”

Brede schoolgemeenschap
Kees Laan, die zelf voor de (Natuurkunde-)klas stond in Purmerend en daarna een managementbaan accepteerde in Amsterdam en Krommenie, is blij met zijn keuze om in Volendam neer te strijken. ,,Afgelopen zomer ben ik 61 geworden. Ik vind dat wanneer je als leidinggevende vijf tot zeven jaar een functie bekleedt, dat lang genoeg is. Dan ga je tegen dingen aanlopen, waarvan het misschien beter is dat mensen met nieuwe ideeën dat gaan aanpakken. De leeftijd zei ook dat als ik nog een stap wilde maken, het daar nu de juiste tijd voor was.”
,,Ik had nog nooit voor een type ‘brede schoolgemeenschap’ gewerkt. Op het moment dat ik in de jaren zeventig voor onderwijs koos, bestond de middenschool nog. Dat lijkt een beetje op het DBC: een brede schoolgemeenschap van alle niveaus, waarop je zolang mogelijk bij elkaar blijft en dan de definitieve keuze maakt tussen VMBO, HAVO en VWO. Of alle kinderen bij elkaar in de klas moeten blijven zitten, dat moet je afwegen. Als ze op een bepaald moment uit elkaar gaan, is dat prima. Maar dat ze elkaar blijven tegenkomen in zo’n gemeenschap, is belangrijk. Ik ben vóór zo’n brede scholgemeenschap, dus dit was een unieke kans. Én er ligt hier een fikse uitdaging. Ik heb een stevige opdracht mee gekregen.”
In zijn omgeving lokte zijn besluit naar Volendam te gaan uiteenlopende reacties uit. ,,Best veel mensen zeiden ‘weet je wel waar je aan begint?’ Ik weet heus wat hier speelt, maar ik heb zeker een positief beeld van Volendam. Als het gaat om arbeidsethiek, als ik een stucadoor nodig heb, dan bel ik een Volendammer. En ik vind het altijd prettig mensen, dus ik zag het wel zitten. Daarom vind ik het ook een prachtige baan.”
Inclusief de uitdaging waar hij voor staat. ,,We zitten in financieel zwaar weer. Schoolbestuur SKOV beschikt over voldoende financiële middelen, maar je moet qua vermogen een scheiding aanbrengen tussen primair en voortgezet onderwijs. Bij het Don Bosco College was ‘the sky the limit’, alles kon. Dat kon ook, omdat er vermogen was en het rendement daarop hoog was. Die tijd hebben we gehad, dat geldt voor ons allemaal.”

‘Het DBC heeft
zo’n ruime jas
aangetrokken,
dat we het met
25% minder mensen
moeten gaan doen’

,,Naast het gegeven dat het aantal leerlingen dat zich aanmeldt krimpt, is er een te ruime jas aangetrokken. Op allerlei gebied. Als je tien procent minder leerlingen hebt, krijg je tien procent minder geld binnen en zou je met tien procent minder mensen toe moeten kunnen,. Maar het jasje is zo ruim geweest, dat we het met 25% minder mensen moeten gaan doen.”
,,We moeten de lessentabel onder de loep nemen en zijn bezig met het taakbeleid. Binnen dat taakbeleid wordt bepaald hoe de CAO-vastgestelde uren worden verdeeld. Een bepaald percentage daarvan wordt bijvoorbeeld besteed aan lestaken, voorbereiding, het nawerk en ook aan deskundigheidsbevordering. We willen wat dat betreft naar het landelijke gemiddelde toe, dat is anders dan wat men hier gewend is geweest. Dat geeft minder tijd voor voorbereiding en nawerk”.
,,Er zijn twee terreinen waar we kunnen snijden en dat doet ontzettend veel pijn. Docenten geven aan dat ze al veel werkdruk hebben en nu moeten ze hetzelfde of meer gaan doen, met minder tijd.”
,,Tegelijkertijd wil je meebewegen met vernieuwend onderwijs. Minder klassikaal lesgeven is bijvoorbeeld ook een uitdaging. Mensen roepen hier ‘we zijn een traditionele school’. Dat is ook zo en daar kun je heel veel mee bereiken. Ik ben er wel heilig van overtuigd, dat als je bijvoorbeeld drie uur Nederlands in je lessentabel hebt staan, dan denk ik dat enkele leerlingen zo goed gaan, dat zij die drie uur niet nodig hebben. We hebben allemaal verschillende niveaus en dat proberen we te differentiëren in de klas, met extra opdrachten voor sommige leerlingen. Dat is intensief werk voor de docent, terwijl ik denk dat je beter het onderwijs kunt richten op de gemiddelde groep. Dat betekent dat je minder met groepslessen kunt werken en dat je leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben, op een ander moment in een wat homogenere groep weer bij elkaar krijgt, zodat je hen kan helpen En de groep die dat niet nodig heeft, kan wat betreft het vak Nederlands bijvoorbeeld eens gaan kijken bij een journalist, of zelf iets schrijven.”

Flexsysteem
,,Dat maakt het voor iedereen interessanter. Voor de docent is het prettig als hij of zij een homogene groep bij zich krijgt en voor de leerling die extra uitdaging behoeft, is het ook prettig. Misschien is die leerling heel goed in wiskunde, dan zou hij daar extra tijd aan kunnen besteden.”
,,In Krommenie hadden we een flexsysteem uitgewerkt en dat is nu ingevoerd. Alle lessen duren tien minuten korter en die overgebleven tijd krijg je als sectie en docent weer terug en kun je aan het eind van de dag anders inzetten. Dan kunnen jongeren in dat middaguur uit allerlei activiteiten kiezen: journalistiek, yoga, andere vakgebieden of extra lessen wiskunde volgen.”
,,Ik krijg van veel mensen terug dat het DBC heel erg naar binnen gekeerd is geweest. Daarom ben ik bezig met het opzetten van een veldadviesraad: mensen van buiten die mee willen denken. Conrector Henk Rollingswier en ik zijn laatst bijvoorbeeld aangeschoven bij het Toeristisch Platform. Zij hebben bijvoorbeeld behoefte aan stagiaires uit onze school. In mijn ideale school gaan leerlingen op bepaalde middagen op projectbasis stagelopen bij een restaurant. Dan leren kinderen die middag veel meer dan hier in de klas door te brengen. Maar om dat te realiseren, is een proces van de lange adem.”
,,Waarbij ik tevens besef dat de docent het moeilijk vindt om zijn of haar leerling los te laten. Zeker als kinderen minder uur les zouden krijgen. Dat komt voort uit hun zorg van de leerlingen Halen ze dan nog wel dat goede resultaat? Ik denk: laat ze los en geef ze verantwoordelijkheid.”
,,We moeten bezuinigen, maar we willen ook een slag slaan in de flexibilisering. Net zoals in Krommenie werken met een zogeheten flexband. Dat kan in het eerste en laatste uur zijn. Voor dat uur kun je bijvoorbeeld een huiswerkklas inrichten, of zorgen dat er docenten beschikbaar zijn om extra begeleiding te geven. Zo kun je maatwerk bieden voor de kinderen die dat nodig hebben.”

‘Ik zou het mooi
vinden als je hier
een campus krijgt,
met de Triade en het
Don Bosco College samen’

,,Kinderen van de VMBO-onderbouw moeten niet de hele tijd in de klas zitten, die kun je op twee dagen keuzemodules bieden. Dat kan sport zijn of cultuur. Zodat ze leuke dingen gaan doen die leerzaam zijn. Zo dwing je leerlingen minder om alle lessen te volgen, maar het eigenaarschap juist te stimuleren. Dat kinderen uit zichzelf denken: ik ben niet goed in wiskunde, dus ik ga zorgen dat ik bij die les van extra ondersteuning zit. Daarvoor moet je ze wel de gelegenheid bieden. Op dit moment zijn er genoeg leerlingen die na schooltijd met een groepje leerlingen dingen doornemen, maar dat willen we meer structureren. Dat is het eerste stapje naar flexibeler onderwijs.”
,,Het DBC is naar mijn mening niet goed geweest in het zichzelf te promoten en het is belangrijk regelmatig na te denken over hoe we onszelf willen profileren? Wat kun en ga je als kind doen als je op het DBC komt? Op het VMBO is heel sterk gekozen voor diensten, producten, zorg, welzijn, horeca sport & bewegen, technologie. Niet de ‘harde’ techniek, dat zit heel duidelijk bij de Triade.”
,,Op de HAVO gaat het om de technologische kant en de economische kant. Bij het VWO zitten we strak op het voorbereiden op het academisch onderwijs. Daar moet de leerling bezig zijn om allerlei onderzoeksvaardigheden onder de knie te krijgen, zodat je, als je op de Universiteit komt, weet wat onderzoek doen is. Dat gaat vorm krijgen met de lessentabel, die is bedoeld om meer duidelijk te maken aan de omgeving dat als je hier komt, welke dingen je kunt gaan doen.”
,,Ik zou het mooi vinden als je hier in Edam-Volendam in de toekomst een campus krijgt. Dat de Triade en het Don Bosco College samen breed en compleet onderwijs neerzetten voor onze gemeenschap. Nu is er sprake van concurrentie. Het is goed om samen op te trekken. De scholen zijn er immers voor de leerlingen. Wij zouden hier geen leerlingen moeten hebben die qua interesse en aanleg eigenlijk op de Triade horen. En andersom.”

Componenten
,,Ik hoop dat gemeente zegt ‘wij stellen geld beschikbaar voor nieuwbouw, gaan jullie met elkaar in gesprek’. Dat hoeft niet een gigantisch groot gebouw te worden, maar één met een paar componenten. Dan hebben we – op Gymnasium na – alles wat er in Nederland te bieden is. Dat zou voor de gemeenschap fantastisch zijn. Dan doe je voor de leerling het beste.”
,,Ik zou bijvoorbeeld graag willen dat onze HAVO-leerlingen iets meer met de harde techniek zouden doen. In dat ideaalbeeld zou dat binnen de campus kunnen. Dan kan een leerling na enkele jaren nóg beter de richting kiezen die bij hem of haar past.”
Nadenken over en werken in het onderwijs blijft hem boeien. ,,In de tijd dat ik zelf Natuurkundeles gaf, vroeg ik de klas wel eens wie er over dacht om in het onderwijs te gaan. ‘Nou, nee hoor’, was vaak het antwoord. Ze moesten er niet aan denken. ‘Kijk naar mij, zei ik dan. ‘Ik zit hier heerlijk samen met jullie, ik leg wat uit, we praten er over, jullie worden wat wijzer en we hebben het toch ook gezellig?’ Dan moet je wel wat langer docent zijn, om dat te bereiken met een klas, dat je wederzijds weet hoe met elkaar om te gaan. Samen lol maken, is fantastisch. Maar als je geen orde kunt houden, is het een hel. Dan is lesgeven én les krijgen niet leuk.”
Het feit dat hij zelf voor de klas heeft gestaan moet hem in zijn huidige functie en binnen de huidige operatie helpen. Qua inlevingsvermogen richting collega’s en andersom. ,,We moeten bezuinigen, maar men wil zo weinig mogelijk veranderen, dus dat is een vervelende combinatie. Ik probeer uit te stralen dat ik ervaring heb met ‘hoe een school financieel gezond te laten leven’ We zijn samen op de goede weg.”