Musici benadrukken het ‘ongelooflijk fascinerende’ van samenspelen

‘Dat is pure mystiek’

Jaap Schilder (de Witte) maakte deel uit van bands als Coffin, Progress, Jen Rog, het duo Veerman & Schilder en won vervolgens als mede-oprichter van 3JS onder meer een Rembrandt en een Zilveren Harp voor zijn muzikale werk. Vandaag de dag heeft hij nog altijd veel belangstelling voor muziek. Zo zit hij regelmatig in de studio van zijn zoon Jan als bands daar opnemen. Jaap: ,,Ik zit soms een uurtje bij de opnames, dat vind ik gewoon leuk. Daardoor maakte ik de bands Sigh Hollywhoo en Lorem Ipsum mee tijdens hun opnameprocessen. Ze maken leuke nummers. En wat vaak inherent is aan mensen die muziek gaan maken: het zijn een beetje onafhankelijke zielen. Een beetje creatiever, een beetje alternatiever. Zij hebben maling aan de Top 40 en het behalen van succes. Ze doen dit, omdat dit uit henzelf vandaan komt. Dit zijn eigenlijk wel de enige twee jonge bands in Volendam die eigen muziek maken op dit moment.”

Jaap loopt al enige tijd mee en maakte verschillende cultuurstromingen mee. Wellicht spelen die ook een rol bij de huidige ontwikkeling van minder nieuwe groepen. ,,In de jaren 50 was er één bandje in Volendam.

"Ik vraag mij af: waar zijn nu de nieuwe Jan de Witte’s, waar is de nieuwe Jan Dulles?"

Dat waren mijn buurjongens van de ‘Dekkers’. Misschien had je er twee in het hele dorp. Toen kwamen de jaren 60 en werd de cultuur anders. Er kwam veel muziek uit Engeland en Amerika en dat bepaalde alles. Ik denk dat je eind jaren 60 dertig bandjes had in Volendam. Er waren er vijftien die elk weekend met een bus vol met spullen uit het dorp trokken. Die speelden twee tot drie keer in de week. Sommigen daarvan waren zelfs professioneel. Nu zie je weleens reclames waarin je kinderen op de vliering ziet ‘DJ’en’ met twee draaitafels. Dat is dus een duidelijke verandering in de cultuur.”
Nancy Guijt, die als zangeres te zien is bij Vast Countenance en jaarlijks in de TOP2000-band, wijst op het grote belang van het behouden van de bandjestraditie voor het dorp. Nancy: ,,Over een paar jaar wil ik ook graag zitten kijken naar een jongere generatie muzikanten, naar iets dat goed en leuk is. Ik vraag mij af: waar zijn nu de nieuwe Jan de Witte’s, waar is de nieuwe Jan Dulles? Die moeten echt nog wel ergens op hun kamertje staan te zingen. Maar die lijken er niet te zijn en dat is erg jammer.”

Jaap noemt een eigenschap die veel muzikanten en met name frontmannen- of vrouwen bezitten. Mick Jagger had een ‘geluid als een vrachtwagen’, maar zei: ‘Ik ben zanger’. Volgens Jaap staat die eigenwijsheid voorop als je iets creatiefs wilt uitdragen. ‘Ik wil een tekst schrijven en die naar de mensen hun kop schreeuwen’, noemt hij als bijbehorende houding. Jaap: ,,Of dat in de psychologie van de jeugd zit: ik stap uit de massa vandaan, ik ga vooraan op het podium staan en ze zullen eens wat horen, dat vraag ik mij af. Tegenwoordig is de groepsdruk sterk en heeft iedereen dezelfde sneakers aan. Of dat bepalend is, daar zullen psychologen nog een kluif aan hebben.”

Zangeres Nancy had zelf bepaalde inspiratiebronnen op lokaal niveau die haar ertoe brachten om zelf op het podium te gaan staan. Die zijn er nu onder jongeren misschien te weinig. Nancy: ,,Ik zag Martine Bond zingen en dacht: dit wil ik ook. Je zag meerdere artiesten optreden en daardoor durf je die stap te zetten. Als je het niet zo vaak ziet, dan denk je misschien: komt er dan wel iemand kijken? Je bent toch wat kwetsbaarder als je tiener bent. Als het meer leeft, dan denk ik dat er meer mensen het lef zullen hebben om het te doen.”

Net als Bianca Vos, wijst ook Nancy op het telefoongebruik van jongeren. Waar zij vroeger hele albums luisterde, ziet zij bijvoorbeeld haar kinderen gauw naar hun smartphone grijpen. Die is een grote concurrent van tijdrovende activiteiten als een muziekinstrument goed leren bespelen, zo ziet zij. Er wordt tevens anders muziek geconsumeerd dan vroeger, vult Jaap aan. Hoe dan ook, tot bandjes vormen komt het minder vaak. ,,Als je een paar knullen bij elkaar had die spelen konden, dan kon je samen wonderen verrichten. Dan kwam er energie vrij. Of je nou muziek naspeelde of zelf maakte. Het gaf wel een soort invulling van je leven. Daar is blijkbaar geen behoefte meer aan of zelfs angst voor.”

"Van kameraadschap tot spanning en voor jezelf leren opkomen. Het is natuurlijk een hypersociaal milieu, een band"

De twee Volendammer musici zien het als een goed idee om jonge muzikanten weer bij elkaar in een ruimte te zetten, zoals Bianca Vos al voorstelde. En er een iemand voor aan te stellen die dit proces coördineert. Want: ,,Wat heb je er nou aan als je alleen aan het drummen bent in een geïsoleerde zolderkamer? Daar moet een bas bij en een zanger die een liedje zingt.” Het staat voor hen in ieder geval vast dat jongeren een hoop lol kunnen beleven als ze vaker muzikaal gaan samenwerken.
,,Het is een prachtig gevoel als je een kroeg op z’n kop zet. Laat staan dat als je doorgroeit naar de theaters of grotere zalen. Tot aan de ruzies, momenten waarop je elkaar leert kennen. Van kameraadschap tot spanning en voor jezelf leren opkomen. Het is natuurlijk een hypersociaal milieu, een band. Het gaat om ego’s en het valt je meteen op als iemand een stap naar voren zet. Er kunnen dan wel prachtige dingen gebeuren. Zoals die in het verleden plaatsvonden bij Lennon & McCartney en andere grote voorbeelden. Waarom muzikanten samen klikken of niet, dat is pure mystiek. Daar zijn allerlei hersenfactoren bij betrokken en die spelen al als je zestien, zeventien bent en je bij elkaar in een repetitieruimte kruipt. Daarom is het zo ongelooflijk fascinerend. Maar je kunt mensen er niet toe dwingen.”

Jaap beschrijft nog een situatie die hij laatst meemaakte in de studio. ,,Als je dan op zo’n avond leuk gespeeld hebt, dan wordt er soms alvast rustig een fles bier opengetrokken. Dat sfeertje wat daar dan hangt… Er is dan geen angst van: ‘Dit wordt toch niks’. Daar gaat het niet om. De muzikanten zitten dan soms tot ’s nachts drie, vier uur met elkaar te praten over muziek. Dan komt er een gitaar bij en worden er oude songs gespeeld. Als ik dat dan zie gebeuren, dan denk ik: wát een rijkdom. Dan zijn er geen telefoons bij en wordt er met de vuist op tafel geslagen over welk album van die of die artiest beter was. Dat kan dus nog wel. Genieten samen, denken en creëren. Het wordt niet beter dan dat.”