‘Juist als je 65 bent en hartstikke fit’

Gemeente adviseert bevolking na te denken over gevolgen ouder worden

Door: Laurens Tol

Wethouder Tuijp bespeurt een ontwikkeling in de samenleving waar hij zich zorgen over maakt. Die wordt regelmatig zichtbaar als burgers zich melden bij het ‘Breed Sociaal Loket’ (BSL), merkt hij op. Dat zij vaak niet weten welk proces daarbij hoort, is daar volgens hem een oorzaak van. De wachttijd voor hulp is nu zo’n zestien weken.

Tuijp vertelt: ,,Het is vaak zo dat mensen hier komen als het eigenlijk al te laat is. Ze willen dan zo snel mogelijk - het liefst de dag erna - dat het al geregeld is. Bijvoorbeeld in het geval wanneer een traplift gewenst is. Vaak zijn het dan de kinderen van de hulpbehoevende die dan de aanvraag doen. Bij hen gaat daar al een traject aan vooraf. Wij merken dat zij niet goed door hebben wat er na zo’n verzoek allemaal gaat spelen. Dat is geen excuus, maar dit zijn zaken die wettelijk zo geregeld zijn.”

De wethouder haalt de ‘Wet maatschappelijke ondersteuning’ (Wmo) aan. Die is bedoeld om burgers zo lang mogelijk thuis te kunnen laten wonen. De insteek daarvan was mede om het zorgsysteem betaalbaar te houden in een tijd met een vergrijzende bevolking. Daarvoor zijn ook protocollen bedacht om te bekijken of en wat voor hulp er in een situatie nodig is. Die zijn er onder meer, omdat het gaat om publiek geld dat men niet zomaar kan inzetten. Daarom moet er eerst een procedure worden doorlopen, legt Tuijp uit.

"Er is sprake van een misverstand dat je voor alles naar de gemeente moet stappen"

,,Er vindt bijvoorbeeld een keukentafelgesprek plaats. Daarbij wordt er gekeken of de hulp wel daadwerkelijk nodig is. Of dat er behoefte is aan méér of andere hulp. Dat zijn allemaal zaken die je moet inventariseren voordat je wat kunt doen, wanneer nodig. Er is daarnaast sprake van een misverstand dat je voor alles naar de gemeente moet stappen. Er zijn ook veel kleine aanpassingen waarvoor dat niet hoeft. Daar zit nog een gedachte in van: ‘Dan ga je toch naar de gemeente om dit te bekostigen of te verhelpen’. De Wmo is bedacht voor als voorliggende voorzieningen of wetgeving - zoals de Zorgverzekering niet meer toereikend zijn. Dat is een vangnet en geen hangmat, waarvan je denkt: ‘Dat krijg ik wel’.”
Tuijp doelt op hulpmiddelen die het wonen voor senioren gemakkelijker maakt. Hij wijst op alle bouwmarkten waar je bijvoorbeeld beugels voor in de badkamer kunt aanschaffen. Artikelen als steunkousen zijn eveneens op veel plaatsen verkrijgbaar, meldt hij. Dit soort oplossingen zouden betaalbaar zijn, maar kunnen in veel gevallen al het verschil maken. De wethouder spreekt verder over landelijk beleid dat voorschrijft dat burgers meer zelfredzaam moeten zijn dan in vroegere tijden. Dat betekent dat zij in eerste instantie meer zelf moeten regelen en bekostigen.
De lokale bestuurder wijst op de gewoonte die er - met name in Volendam - heerst om hulp in de huishouding te nemen. Een wetswijziging daarover veroorzaakte nogal wat verwarring, signaleerde hij. ,,Daarin staat dat de eigen bijdrage voor huishoudelijke ondersteuning 19 euro per maand bedraagt. Daarom hebben veel mensen hun particuliere hulp vaarwel gezegd, omdat die vaak zo’n bedrag per uur vragen. Zij komen dan bij de gemeente, maar wij moeten zo’n verzoek vervolgens uitvoerig toetsen. Dan blijkt regelmatig dat de hulp niet echt nodig is. De medewerkers van zorginstanties waar wij mee werken doen ook veel minder dan particuliere ondersteuning.”

"Alles bij elkaar zorgt het ervoor dat het vaak wat langer duurt voordat we mensen kunnen helpen"

Lilian Migdesyan - Breed Sociaal Loket-teamleider - ziet dat sommige burgers er hogere eisen dan wettelijk geregeld op nahouden als het gaat om het schoonhouden van hun huizen. Migdesyan: ,,Bijvoorbeeld het lappen van de ramen wordt heel vaak genoemd als onderdeel van de huishoudelijke taken. Dat is dus iets dat zorginstanties niet initiëren. Helaas zullen mensen daar een glazenwasser voor moeten inhuren en dat vinden ze soms lastig te begrijpen. Binnen moet het leefbaar zijn en schoon, dat is wat de Wmo voorschrijft. Als je dat niet meer zelfstandig kan doen, dan wordt gekeken naar wat er eventueel aan hulp nodig is. Dat komt er een strikte indicatie, zoals ze dat zeggen. En die bepaalt soms op de minuut af wat er wordt geboden.”
De teamleider maakte meermaals mee dat men huishoudelijke hulp vroeg, terwijl een van de personen binnen het huishouden daar nog wel toe in staat was. ,,Soms is de vrouw minder fit, maar kan de man van het echtpaar nog veel doen. Dan wordt er regelmatig toch hulp gevraagd, omdat diegene het niet gewend is om te stofzuigen. Wij moeten dan het gesprek aangaan over dat je deze taken als ‘leefeenheid’ toch samen moet uitvoeren. Dit lijkt vanzelfsprekend, maar bij het loket maken wij het soms mee dat men er met misgebaren op reageert als blijkt dat de gemeente deze hulp niet kan bieden.”
Een andere situatie die Migdesyan aanhaalt ging over het weigeren van bepaalde huishoudelijke hulpkrachten. Dit is zeker in tijden van personeelsschaarste voor niemand wenselijk, zo stelt zij. ,,Een zorgaanbieder waar wij mee werken kon lang geen medewerkers vinden. Toen er eenmaal twee gevonden waren, waren dat allebei mannen. Dit wilde het desbetreffende echtpaar absoluut niet. Zij waren van mening dat heren zeker niet in het huishouden horen te werken. Dan heb je dus vastgesteld dat er echt hulp nodig is en dan voldoet die niet aan het plaatje. Het gevolg daarvan is dat zij nog steeds op de lijst staan om een Volendamse, vrouwelijke hulp te ontvangen.”Positieve punten zijn er ook. De zelfredzaamheid blijkt groot te zijn in Edam-Volendam, stelde de gemeente vast. Inwoners blijven zo lang mogelijk zelfstandig en lossen zaken vaak in eigen kring op. Toch roept de lokale overheid haar burgers op om meer na te denken over ouder worden en de gevolgen die dit op den duur kan hebben. Men moedigt ze aan om langer thuis te blijven wonen, maar wel rekening te houden met bepaalde aanpassingen die daarbij horen.

,,Juist als je 65 bent en nog hartstikke fit is het goed om alvast vooruit te denken. Helaas kan de situatie snel veranderen en dan profiteer je ervan als je dingen geregeld hebt. Bij een eventuele verbouwing kun je daar ook rekening mee houden. Wij hebben niet de capaciteit om alles te regelen. Als er bijvoorbeeld een traplift nodig is, is het wel raadzaam om eerst contact met ons te zoeken. Soms kopen mensen er zelf al een en vragen ons dan om de rekening te vergoeden. Dit kunnen wij niet, omdat we dan niet garant kunnen staan voor de veiligheid.”
Wethouder Tuijp hoopt dat de inwoners kennisnemen van de bovengenoemde maatschappelijke ontwikkelingen. Tuijp: ,,Alles bij elkaar zorgt het ervoor dat het vaak wat langer duurt voordat we mensen kunnen helpen. Dat is natuurlijk niet wat wij voorstaan, maar het is gewoon de realiteit. Van vandaag op morgen hebben we die niet verholpen. Om de situatie te schetsen: tien jaar geleden kregen wij vijf tot acht meldingen binnen. Afgelopen week waren dat er dertig. Daarbij zijn de hulpvragen complexer. Dan kun je een team met tien medewerkers hebben, maar daar kun je niet tegenop.”