Toename aantal corona-besmettingen leidt tot nieuwe aanpak

Gemeente wil voorbeeld Italiaans dorpje Vo’ volgen

‘Als blijkt dat
het aan ons eigen
gedrag ligt,
moeten we goed
in de spiegel kijken’

Het is zichtbaar zorgwekkend en menens. ,,Corona gaat z’n tweede fase in. Maatregelen zijn versoepeld en we zien nu twee extremen: aan de ene kant mensen die heel angstig zijn en nog niet de deur uit durven, omdat veel andere mensen naar buiten gaan. En mensen die de maatregelen niet serieus nemen en vinden dat ze een gezellig samenzijn verdienen, in de trant van ‘het kan wel weer’.”
,,Ik ben geschrokken van wat ik hoor en zie: huizen vol met mensen. Mensen die verzwijgen dat ze besmet zijn, ondernemers die stil houden dat ze een besmettingsgeval hebben. Maar wat in Groenlo gebeurt, kan hier ook bij grote bedrijven gebeuren…”
,,Het aantal sterfgevallen is hier weliswaar laag gebleven tot dusver, maar het aantal besmettingen is, sinds de eerste versoepeling van de regels, toegenomen. We hebben de GGD gevraagd de oorzaak te onderzoeken en voor welke kern de toename geldt. Laten we onszelf meer testen? Verwijzen de huisartsen meer door, of is het omdat we ons minder van de regels aantrekken, tijdens verjaardagen een huis vol mensen ontvangen, zitjes organiseren? Dat wordt onderzocht. Als blijkt dat het aan ons eigen gedrag ligt, moeten we goed in de spiegel kijken. Want dan veroorzaken wij zelf willens wetens dat de horeca mogelijk weer dicht moet, of dat we langer op afstand van elkaar moeten blijven.”
,,We moeten daarom als samenleving snappen dat we eerlijk moeten zijn als er sprake is van besmetting. Dan kan iedereen nagaan met wie hij of zij in contact is geweest en die mensen waarschuwen. Voorlopig kan de GGD landelijk een capaciteit van 30.000 testen garanderen, daarom kijken we met de GGD of de huisartsen pilotmatig kunnen testen en een aan zekerheid grenzende diagnose kunnen stellen.”
,,De sociale cohesie hier maakt dat we behoefte hebben aan het weer bij elkaar zijn, maar dat kan pas veilig als we dít ook doen: de verantwoordelijkheid nemen, bekend maken dat we het hebben en zelf in quarantaine gaan. Anders weet je zeker dat het einde er nog lang niet is. Wat er nu her en der gebeurt, heeft niets te maken met gezond verstand, maar met ongezonde emotie. Met mogelijk verstrekkende gevolgen.”

‘Ik ben geschrokken
van wat ik hoor
en zie: huizen vol
met mensen. Mensen
die verzwijgen dat
ze besmet zijn,
ondernemers die
stil houden dat ze een
besmettingsgeval hebben’

Ze haalt het verhaal van een collega aan. ,,Hij was op bezoek bij zijn zieke moeder, kreeg klachten, bleef met zijn gezin thuis en testte positief op corona. Heel verantwoord. Anderzijds hoor ik ook het verhaal van een ouder echtpaar, waarvan beide lieden corona hebben en tóch gaan ze naar buiten, naar de supermarkt, omdat ze het niet willen laten weten dat ze het hebben. Waarmee zij voor zichzelf en vooral voor anderen een groot risico laten ontstaan.”
,,Dan is er het verhaal dat er ondernemers zijn die hun mond houden dat ze het in het bedrijf corona-gevallen hebben, anders kan het ten koste gaan van onderneming, Maar het is veel erger dat je het niet meldt, dan wel. Als je het wel doet, is dat een teken van kracht en verantwoordelijkheid nemen. Dat moeten we juist stimuleren, want daarmee kunnen we het beheersbaar houden.”
,,We zijn daarom bezig met een plan van aanpak, om als samenleving – misschien via onderwijs, huisartsen, buurtapps – en sociale netwerken te proberen dit mechanisme van pandemische weerbaarheid op gang te brengen.”
Het dorpje Vo’, met ruim drieduizend inwoners, ging, op initiatief van wetenschappers voor twee maanden in isolatie en alle bewoners zijn drie keer getest. Van 88 besmettingen en twee sterfgevallen is het naar bijna nul gedaald en mogen de mensen zich weer – hetzij volgens richtlijnen – vrij bewegen.
De burgemeester hoopt met Edam-Volendam deze nieuwe aanpak te kunnen ontwikkelen. ,,De cijfers laten zien dat wij nu aan de beurt zijn. Omdat de tendens de verkeerde kant op gaat, moeten we nú ingrijpen. We moeten laten zien wat we waard zijn.”

Werkgroep
,,Er komt een gezamenlijke werkgroep, die in kaart brengt hoe we dit vorm kunnen geven. Na de test ga je na waar het vandaan komt en twee weken in isolatie, zodat je geen nieuwe besmetting veroorzaakt. Het betreffende dorpje in Italië deed het anders dan de landelijke overheid. Bij het eerste signaal van uitbraak hebben ze als gemeente quarantaine toegepast. Iedereen met verschijnselen werd getest, de omgeving werd nagetrokken en die ging in isolatie. De mensen hebben niet de overheid verantwoordelijk gemaakt voor het isoleren en opsporen, maar hebben het zelf en samen gedaan. Omdat het een dorp betrof, waarbij iedereen wel iemand van een ander gezin kent. Zo elkaar hielpen ze in kaart te brengen wie met wie in contact was geweest en hebben ze het aantal besmettingen beperkt kunnen houden. Dát is wat je wilt. Dat mensen het zien als dat je elkaar helpt. Daarmee kun je voorkomen dat – zo lang er geen vaccin is – een anderhalve meter-samenleving moet blijven bestaan.”
,,En ja, quarantaine voor twee weken is afzien, maar wat is twee weken ten opzichte van een samenleving die misschien wel twee jaar moet afzien? Want anders gaan we het proces in wat we nu doen. En krijgen we straks misschien zelfs een strengere lockdown.”
De coronasituatie werkt polarisatie in de hand. Op sociale kanalen wordt soms keihard stelling genomen. ,,De meeste mensen willen echt deugen. Willen de goede dingen doen, maar worden teveel in verleiding gebracht door dat kleine groepje, dat misschien niet deugt of het vermogen niet heeft om te deugen. Maar hoe krijgen we de mensen die wél willen deugen meer voor het voetlicht? Als gezond tegenwicht van de schreeuwende mensen op Facebook en de negatievelingen op andere sociale kanalen. We moeten de kracht van het vertrouwen in de mensheid blijven behouden.”
,,Deze tijd heeft bij veel mensen voor bezinning gezorgd. Je ziet mensen thuis genieten van een bordspel, er is meer aandacht voor elkaar. Er waren de verhalen van de waarde van het onderwijs, de mensen die in de zorg werken, schoonmakers en vuilophalers, die gewoon door moesten werken: superbelangrijk om de samenleving door te laten gaan.”

‘We hebben overal
ter wereld mensen
nodig die durven
te breken met het
oude en dat
vraagt moed’

,,Ik snap de behoefte aan sociaal contact, ik wil zelf ook weer handen schudden of mensen een knuffel geven. Maar sommige mensen hebben de ontstane situatie niet benut, terwijl er gelegenheid was om de dingen te overdenken.”
,,Het gaat er om dat we die sociale vaardigheid met elkaar vorm geven. Waar ik bijvoorbeeld op hoop, is dat we met een nieuwe generatie moeders gesprekken op gang kunnen brengen. Over wat corona voor hen en hun gezin betekent. Zoals wetenschapper Ina Koning enige tijd geleden rondom de LEF-introductie al zei: ‘We zijn er niet als we de ouders niet mee krijgen’. Zij moeten dus ook in beweging komen.”
,,Het minder over je gevoel durven praten, is hier uit generaties ontstaan, maar je merkt wel steeds vaker dat het bespreekbaarder wordt. Steeds meer mensen zijn er naar op zoek: een goed gesprek hoe het echt met iemand gaat. Ik blijf vol goede moed. We zijn er nog lang niet, maar er gaan dingen gebeuren die de wereld ten goede keren. Daar geloof ik in. We hebben overal ter wereld mensen nodig die durven te breken met het oude, ook al was ons dat vertrouwd. Dat vraagt moed, die politiek overstijgt.”
,,Als ik kijk naar de huidige situatie: ja, buiten mag er weer meer, maar meer ruimte is meer verantwoordelijkheid. En dan moet je die ook nemen. Dat is in jouw belang, in het belang van de gemeenschap én van de economie. Ik hoor ook vanuit de horeca signalen dat ze twijfelen of ze op 1 juni wel open moeten gaan, omdat ze vrezen dat ze het niet in de hand kunnen houden. En als dat niet lukt, wordt de uitbater er op aangesproken en riskeert een boete. Veroorzaakt doordat burgers zich niet verantwoordelijk gedragen.”

Forget it
Mensen hebben soms een eigen interpretatie van de regels. ,,We horen soms wat we willen horen. Maar het mantra moet zijn: naarmate we meer ruimte krijgen, neemt onze verantwoordelijkheid toe. En we moeten ook een ander durven aanspreken. Het kan niet zo zijn dat de regering ruimte geeft en dat we vervolgens zelf niet met die ruimte om kunnen gaan. En nee, het antwoord is niet handhaving. Met zes boa’s op onze gemeenschap, forget it. Dat moet je ook niet willen. Dat kun je niet van ze vragen. Daar hebben we de samenleving zelf voor nodig.”
,,En het is niet altijd inhoudelijk te verklaren, waarom het een opengaat en het ander niet. Dan worden er soms arbitraire keuzes gemaakt en snap ik dat je voor eigen branche opkomt. Maar het kan nou eenmaal niet allemaal tegelijk.”
,,Als we onze verantwoordelijkheid als burgers en ondernemers niet nemen, nemen we het risico dat de economie nog verder onderuit gaat. En het Rijk gaat het niet volhouden, om die steun te blijven geven, Want waar moet dat geld vandaan komen? Het is dus niet alleen corona zelf wat het risico geeft, maar ook de diepte van de gevolgen daarvan, naar aanleiding van de maatregelen. Als we op vakantie willen, moeten we eerst zorgen dat we het hier voor elkaar krijgen. Als we straks weer gezellig bij elkaar willen zitten, moeten we eerst een andere fase doorstaan.”

Overlijden vader door corona: ‘Pijnlijk maar ook indrukwekkend’
De altijd betrokken en zich inlevende burgermoeder verloor op 31 maart haar vader, ten gevolge van corona.
Haar vader leed aan dementie en verbleef sinds drie jaar in een verzorgingstehuis. ,,Hij heeft zijn hele werkzame leven bij de brandweer, rampenbestrijding en crisisbeheersing gewerkt. En overleed als gevolg van een crisis. Heel symbolisch.”
,,Wat ook bijzonder was: hij was leidinggevende van de oude stempel. Toen hij aan voelde komen dat zijn hoofd minder helder werd, schreef hij zijn gedachten op met betrekking tot zijn overlijden. Toen ik dat laatst teruglas, dat was bizar: ‘op grond van de omstandigheden op het tijdstip van mijn overlijden zal een keuze gemaakt moeten worden tussen het verzenden van een overlijdensbericht en mogelijk een afscheid met vele, dan wel het telefonisch inlichten van goede vrienden, dus een afscheid met weinigen, en een overlijdensbericht na de crematie. Alsof hij voorvoelde dat er de mogelijkheid was dat er omstandigheid als de huidige zou kunnen zijn.”
,,Mijn vader was bijna 87, door de dementie zat hij in een situatie waarin hij nooit zou willen zitten en die alleen maar kon verergeren. Twee weken voordat hij overleed, mocht niemand meer bij hem komen. Mijn moeder, die hij gelukkig altijd nog herkende, bezocht hem dagelijks, maar mocht pas bij hem toen hij terminaal werd gesteld. Dus we weten niet hoe hij zich in de tussenliggende periode heeft gevoeld. Dat is naar.”
,,Ook voor de verzorgers. Zij waren enorm begaan met hun patiënten en ook zij leden ontzettend onder het gegeven dat er geen bezoek van dierbaren mocht komen. Wat juist extra belangrijk is in zo’n situatie. Dat is traumatisch, dat vonden ze heel zwaar.”
,,Mijn vader was een heer, altijd verzorgd en hij koos zijn woorden weloverwogen. Ergens hebben wij als nabestaanden berusting, als dementie in volgende stadia was gekomen, was hij nog minder geworden wie hij was. Nu was hij nog herkenbaar als mijn vader en mijn moeders man. Verdere aftakeling is hem bespaard gebleven.”
,,Hij heeft ook niet extreem hoeven lijden onder de corona. Opeens ging het snel en zaten we te waken. Ik was zelf bij hem tijdens zijn laatste uren. Het was indrukwekkend. Ik was helemaal ingepakt, alleen mijn ogen waren zichtbaar. Hij lag in het bed, ik onderuit gezakt in de stoel en liet de stilte toe. Ik hoorde zijn ademhaling veranderen en wist hoe ver het was. Het klinkt misschien vreemd, maar dat was zó mooi. Zó dichtbij.”
,,Het gemis van zijn nabijheid zal nog komen, wanneer er meer rust is. Ik ben, omdat de huidige crisissituatie dat vraagt, blijven werken en sta altijd aan.”
,,In de afgelopen weken las en hoorde ik verhalen van mensen die alleen zijn gestorven, mensen die niet of nauwelijks afscheid hebben kunnen nemen. Dat was bij ons in sommige gevallen ook zo. Vanwege de afstand. Zijn kamer konden we niet zelf leegruimen, alles werd buiten voor de ingang van het verzorgingstehuis gezet. We hebben het personeel bedankt met een kaartje en bloemen maar konden ook van hen geen afscheid nemen. Ik weet dat er op dit moment jonge mensen uit onze gemeente op de ic liggen, dat moet verschrikkelijk zijn voor de betrokkenen.”
,,Mijn vader was op leeftijd. Ik had een heel goed contact met hem en we hebben een mooie verdieping van onze vader-dochter relatie gekregen in de laatste jaren vóórdat hij minder helder van geest werd. Twee keer per jaar gingen we samen een dag op pad en dat leverde eindeloze gesprekken en mooie momenten op.”
,,Toen hij enige tijd geleden in een delier en met flinke longontsteking in het ziekenhuis belandde, heb ik zeven nachten op zijn kamer doorgebracht en kon ik – omdat wij die gesprekken hadden gehad – heel goed bij hem aansluiten. Dat alles bij elkaar, maakte dat ik rust had toen dementie intrad. Het was sindsdien altijd heel erg warm tussen ons en de dementie bracht een hele mooie dierbare warme en complimenteuze kant in hem naar boven, die hij daarvoor maar weinig had laten zien.”
,,En je weet dat het verliezen van een ouder bij het leven hoort, maar het blijft altijd pijnlijk. Als ik er aan denk dat ik een kind zou verliezen, ik weet dat je door moet gaan met ademhalen, maar als ik daar aan denk, kan ik heel beroerd worden.”

‘Zitje in bedrijfspand’
Rob Zandbergen, beleidsmedewerker Veiligheid, heeft de afgelopen week veel vragen gekregen. ,,Vooral met de strekking ‘wat mag ik? Mag ik mijn verjaardag vieren?’ Je kunt je leven leiden, maar de basisregels blijven van kracht Als je klachten hebt, moet je binnen blijven en houd de anderhalve meter afstand. Is je kind ziek, blijft het hele gezin thuis.”
,,Mensen hadden aan het stalen kader van wat niet mag, bepaalde houvast. Nu moeten ze wennen aan nieuwe vrijheden. Het is goed dat mensen een weg er in vinden en er over praten als ze iets niet zeker weten. Een verjaardag binnen kan vanaf 1 juni, maar op anderhalve meter van elkaar.”
,,Ik merk dat mensen elkaar niet gemakkelijk aanspreken, maar dat zou wel moeten. Handhavers hebben een zitje in een bedrijfspand aangetroffen. Het kan niet anders dan dat ouders dat weten. Ik snap dat jongeren van zeventien of achttien zichzelf sterk voelen op die leeftijd, maar ze nemen ook een risico voor de mensen in hun gezinnen en verdere omgeving. Want in zo’n afgesloten ruimte is het besmettingsgevaar honderd procent.”
,,Het gaat om elkaars gezondheid en niet om jouw persoonlijke feestje. We moeten de ontbering nog even doorstaan, omdat we het anders veel langer niet kunnen. De overheid kan adviseren, maar niet oplossen. Het gaat nu om burgerschap.”