Denis: gevlucht uit Oekraïne en neergestreken in Meermin

Hart en hoofd verscheurd

Af en toe valt hij stil. Heeft Denis wel woorden, maar duurt het even voordat hij zijn zin kan vervolgen. De vermoeidheid valt van zijn gezicht af te lezen. Maar omvallen is geen optie. Hij heeft er net weer enkele sollicitatiegesprekken op zitten.
,,Ondertussen probeer ik-als Front-End Developer (webdesign, red)-ook mijn huidige baan aan te houden in Oekraïne. De hele dag ben ik bezig tot ’s avonds, dan ben ik ’s avonds laat een zombie.” Het hoofd wordt daarbij uiteraard continu gevoed door de laatste ontwikkelingen duizenden kilometers verderop. De actualiteiten in Kiev, waar een deel van zijn familie verblijft, houden het gemoed bezig.

Autisme
Ergens in het gesprek geeft Denis aan dat de uitwijk nemen naar Nederland al in zijn hoofd rond ging. ,,Vanuit het werk ken ik mensen die hier wonen. De voornaamste reden om aan emigratie te denken was vanwege ons kind Nikita. Hij heeft een vorm van autisme en in Oekraïne is over het algemeen geen begrip voor autisme. Sommige mensen staan er voor open, maar de meeste hebben zoiets van ‘ik hoef daar toch niet mee te dealen’.”
,,De vrouw van onze president Zelensky heeft er werk van gemaakt om voor dit soort kinderen iets te doen, zoals inclusief laten leren op scholen. Mijn vrouw en ik hebben het geld voor een speciale school, maar vele andere Oekraïense mensen kunnen dat niet betalen. Hier in Nederland is men er bekender mee en krijgen deze kinderen meer ruimte tot ontwikkeling.”
De achtjarige Nikita heeft, zoals veel kinderen met autisme, structuur nodig. ,,Voor hem zijn we vertrokken uit de chaos. De situatie in Kiev was kritisch. Van origine ben ik Moldavisch, mijn moeder is Roemeens en mijn vader werd als Oekraïense soldaat ooit in Moldavië gestationeerd. Ik hoopte op een Roemeens paspoort, dan zou ik ooit naar Nederland kunnen, ik wachtte daarop sinds 2019. Toen de oorlog kwam, konden we niet meer wachten.”
,,Ik sprak er over met mijn vrouw Marina, zij wilde niet weg. Het is haar geboorteland, haar ouders wonen op minder dan een kilometer van ons, ze werd gek bij de gedachte. Maar we hadden geen keuze.”
,,Haar ouders hebben de eerste vijf dagen in de schuilkelder geleefd, daarna verkasten ze naar een woning vlak buiten Kiev, waar wij een stuk grond hadden gekocht. Toen Marina met haar ouders belde, hoorde je de bommen en de kogels op de achtergrond.” Denis kijkt vertwijfeld uit het raam. ,,Oorlog is slecht, het is 2022, er zou geen oorlog meer moeten kunnen komen. We zijn mensen, kennen onze geschiedenis, zoals de Tweede Wereldoorlog. Hoeveel mensen en kinderen zijn toen niet gestorven? Dat moeten we nooit meer willen.”

‘Aan de ene
kant voel ik me
opgelucht en aan
de andere kant
voel ik me slecht,
dat we zijn gevlucht’

,,In Kiev verblijven nog vele collega’s, vrienden en familieleden. Wij zijn de uitdaging aangegaan om te vertrekken. Wij hadden de kans, maar velen hebben die kans niet. Ik stuur ze van hieruit geld en voel me bevoorrecht dat ik de mogelijkheid heb om dat te doen.”
Denis blikt even terug. ,,Op de tweede dag van de oorlog zei de regering dat alle mannen van 18 tot 60 jaar niet het land moesten verlaten. Aan de ene kant was dat goed, want het zijn Oekraïense mannen en als die weg gaan, wat moeten de kinderen en ouderen dan? Zoals gezegd was ik een paar jaar geleden al van plan om weg te gaan en nu was het beter voor ons gezin om te gaan. Met mijn Moldavisch paspoort was het voor ons gemakkelijker vertrekken en mijn gezin naar een veilige plaats brengen. Andere mensen in Kiev kunnen niet meer weg, omdat de Russen bepaalde vluchtwegen kunnen aanvallen.”
In zijn hart en hoofd is een tweestrijd aan de gang. ,,Aan de ene kant voel ik me opgelucht en aan de andere kant voel ik me slecht. Ik ben aan het werk, maar ik heb het ‘swiping-syndroom’ en ga steeds nieuws kijken op mijn telefoon. Als er iets is qua actualiteiten dan kan ik niet meer werken. Dan zijn mijn gedachten daar.”
,,Wat me sinds onze komst opvalt, is dat de mindset van Oekraïne dezelfde als hier in Nederland. Toen ik hier met mijn vrouw Marina kwam, zagen we dat ieder persoon die hier rondliep, probeerde te helpen. Ook al konden ze je niet meteen met iets helpen, ze deden hun best. Bijvoorbeeld Willemijn Heideman, zij woont hier vlakbij en werkt op een boerderij. Met mijn vrouw en kind mochten we daar naar toe. Ze zorgde er voor dat Nikita zo blij was en steeds een liedje wilde horen.”
Hij maakt een bijzondere vergelijking. ,,In Oekraïne zie je geen eenden vliegen, ze knippen daar de veren af, om te zorgen dat ze niet wegvliegen. Hier vliegen vogels én eenden, zie je democratie zelfs bij de dieren. Als ze ergens naar toe vliegen, zijn ze daar ook welkom. Dat is zo cool.”

Karma
,,We merken dat het hier prettig leven is, maar we willen niet alles maar krijgen van de gemeente en de overheid. We willen ook belasting gaan betalen en niet alleen profiteren van de goedheid hier. Ik denk dan aan karma. Wij moeten ook iets geven, dan krijg je iets gedaan. Bijna elke dag komt er een oma uit de buurt langs met twee kleine hondjes. Dat is zo’n lief gezicht. Ik probeerde met haar te praten, maar ze spreekt geen Engels, dus ik maakte duidelijk ‘we doen het met onze handen en proberen iets’. Ze lacht gewoon en we vinden het leuk. Het voelt zo warm.”
,,Weet je: in je leven maken we allemaal fouten en door je leeftijd en ervaring leer je daar van en leer je wat belangrijk is. Dat het leven niet bedoeld is om rijk te zijn, maar mens te zijn. Mijn vrouw begrijpt dat onze toekomst nu even van mij afhangt. Ik moet ander werk zoeken en leren. Als ik iets kan opbouwen, kunnen we later een appartement huren. Ze heeft veel contact met haar ouders. Haar broer is in het Oekraïense Odessa en die stad ligt ook onder druk. Hij werkt als salesmanager maar het bedrijf is gesloten en er zijn geen inkomsten. Dus we sturen geld, ook naar haar ouders, maar ook naar burgers die daar vechten en hun gebied verdedigen. Zij hebben geen wapens of andere mogelijkheden, alleen hun handen en armen.”
,,Drie dagen geleden kreeg ik van één van hen een bericht dat ze in Kiev één toegangsweg hebben heroverd. Hij vertelde dat dat gevoel, dat zoiets lukt -met niks meer om handen-een groot adrenalinegevoel geeft. Al zou hem iets gebeuren, lichamelijk, gaat hij tóch verder. Dat maakt je trots.”
,,Dat maakt mij sterker in de gedachte dat ik werk moet blijven zoeken, dat ik ook in Oekraïne belastingen moet blijven betalen, want dat maakt in Oekraïne mogelijk dat oudere mensen steun krijgen, dat mensen in ziekenhuizen medicijnen en andere spullen blijven krijgen.”
,,In Charkov werd een ziekenhuis gebombardeerd en artsen-ondanks het bombardement-vluchtten niet, maar zorgden dat baby’s tóch geboren konden worden. Om dat mogelijk te blijven maken, moet ik hier van uit blijven werken. Zodat ze we belasting daar blijven betalen en zíj door kunnen gaan.”

‘De Oekraïense vrouwen
hebben hier Borsj-soep
gemaakt voor personeel
en vrijwilligers:
dat is onze eerste kans
geweest om met een
gebaar ‘dankjewel’
te zeggen, want wat
hier gebeurt…’

,,Het bijzondere is dat mensen vanuit Oekraïne positieve referenties aan elkaar doorgeven tot in Amsterdam. Ik weet dat dat gebeurt, dat zie je niet, maar dat merk je. Want de mensen waar ik solliciteer, zijn allemaal behulpzaam. Meestal gaat daar een tijd overheen, maar nu gebeuren dat soort dingen al in twee weken tijd. Dat is een andere kant van de medaille, heel bijzonder. Je wordt enthousiast om hier onderdeel van te mogen zijn.”
,,Hier gebeuren ook mooie dingen. Hier in Edam en Volendam is vis geliefd, in Oekraïne is dat bijvoorbeeld Borsj-soep. De Oekraïense vrouwen die hier wonen hebben dat gemaakt voor het personeel en vrijwilligers: dat is onze eerste kans geweest om met een gebaar ‘dankjewel’ te zeggen. Want wat hier gebeurt…” Hij verontschuldigt zich voor het stilvallen en slikken.
,,Sorry. Ik heb nog niet zulke diepe conversaties gevoerd, probeer sterk te zijn voor mijn vrouw en kind Nu ik er over praat, komt het van binnenuit en maakt het me emotioneel. Het is als een munt met twee kanten: je rolt de munt, die steeds verder rolt, obstakels of niet. Ik probeer aan mijn vrouw de meest leuke kant te laten zien, Maar er is ook een andere kant. Dat is als een zwart gat. Zonder enige kleur, alleen maar schrapen en littekens.”
Denis vecht op afstand. Is vader, echtgenoot, schoonzoon, vriend, collega, werkzoekende en als Engels-sprekende verbinder in De Meermin. ,,We proberen hier ook een community te zijn. Want de mensen die hier zijn komen wonen, komen van allerlei verschillende dorpjes en steden. Omdat ik Engels spreek, probeer ik te verbinden waar ik kan. Het is mooi dat andere bewoners foto’s laten zien van opgeruimde plekken en dat de keuken schoon is. Ook dát is een boodschap uitdragen van ‘thank you’.”
,,Wat er met ons is gebeurt, valt te vergelijken met wat er met mensen met autisme gebeurt. Iedereens situatie is, afzonderlijk van elkaar, verwoest. We hoeven aan deze bewoners niet te vertellen dat je anders bent. We moeten hier blijven leven in een democratische sfeer.”