Integraal beleidskader Sociaal Domein: "Zelfredzaamheid wat de klok slaat"

‘Alleen wat inwoners niet zelf of samen kunnen bereiken, organiseren wij in het sociaal domein vanuit de gemeente’. Dat is een citaat uit het beleidskader, dat het goed samenvat. Een belangrijke reden voor een groter beroep op de zelfredzaamheid is een vergrijzende bevolking. Dit verschijnsel speelt volgens het CBS binnen Edam-Volendam nog sterker dan in andere gemeenten. Daardoor doen burgers vaker een beroep op voorzieningen voor maatschappelijke ondersteuning. Door op ‘de eigen kracht’ en ‘zelfredzaamheid’ in te zetten, wil men het beroep op deze hulp van overheidswege verminderen. Daarmee kan ‘het systeem betaalbaar blijven’.

Een in het beleidskader gesteld doel is om het netwerk rond mensen die niet volledig zelfredzaam zijn te versterken. Dit om bijvoorbeeld hulp te krijgen in de uitvoering van huishoudelijke taken. Men is in het document optimistisch over het bereiken van dit voornemen. ‘Gelukkig hebben we gezien dat er in de samenleving veel zorgzaamheid aanwezig is. Er ontstaan allerhande initiatieven van inwoners en bedrijven om elkaar te ondersteunen’. Toch is het College zich er ook van bewust dat niet iedereen zich op eigen kracht kan redden. ‘Er liggen dan ook uitdagingen om daar als samenleving en als gemeente oplossingen voor te vinden’.

In het document is tevens aandacht voor een stijgende vraag naar specialistische jeugdhulp. Deze ontwikkeling geldt overigens voor heel het land. Het lokaal bestuur van Edam-Volendam wil de inzet van specialistische hulp 'zoveel mogelijk voorkomen en zo kortdurend mogelijk houden’. Dit wil men doen door problematiek tijdig te signaleren en door in te zetten op preventie. Meer in het algemeen wil de gemeente ‘haar rol pakken als vangnet’ als ondersteuning noodzakelijk is. Daarvoor kunnen burgers bijvoorbeeld terecht bij wijksteunpunten, het Centrum voor Jeugd en Gezin en buurtkamers.

Het idee is dat de gemeente gaat handelen op basis van vier beschreven ‘rollen van de overheid in samenwerking met de energieke samenleving’. Daarin zit bijvoorbeeld de rol van ‘presterende overheid’. Marktdenken is daar onderdeel van en ‘effectiviteit en efficiency staan daarbij centraal’. ‘Een goed doel moet meetbaar zijn’, wordt daar nog aan toegevoegd.

De gemeente wil verder zorg dragen voor een zogenoemde ‘sociale kaart’. Daarin kunnen samenwerkingspartners en inwoners informatie vinden over beschikbare diensten. Dit wil men doen door een digitaal portaal te ontwikkelen. Verder wil de lokale overheid gaan regisseren bij complexe casussen in het geval van ondersteuning. Daarvoor wil men registratie en processen beter op elkaar afstemmen.
Verder wordt er ook gesproken over het onderwerp ‘bestaanszekerheid’. Niet onbelangrijk in een tijd met hoogoplopende kosten. Men wil bijvoorbeeld naar oplossingen kijken om energiearmoede tegen te gaan. Daarnaast is het idee om een uitvoeringsprogramma op te zetten om schuldenproblematiek eerder te signaleren of zelfs te voorkomen.

‘Alcohol- en drugsgebruik’
Het voornemen van ‘preventief werken’ werd al genoemd. Hierbij kiest men voor de benadering van een ‘positieve gezondheid’ van burgers. Volgens het document dragen ‘gezonde voeding, bewegen en een gezonde omgeving’ daaraan bij. Dit wil de gemeente stimuleren door samenwerkingsverbanden te initiëren. Het terugdringen van middelengebruik staat ook hoog op de agenda van de gemeente. Men wil iets doen tegen het stigma dat Edam-Volendam heeft als het gaat om alcohol- en drugsgebruik. Deze weg heeft volgens het College ‘bevlogenheid, passie, vertrouwen, wendbaarheid, maar vooral geloof nodig’.
Het beleidskader verhaalt verder over de heersende eenzaamheid in de gemeente, ook onder jongeren. Zij ‘blijven hangen in het beperkte contact dat zij via games met elkaar hebben. Van echt contact is geen sprake meer, waardoor jongeren onbewust eenzaam worden’. De gemeente wil graag op verschillende manieren eenzaamheid onder alle groepen verder terugdringen.

Het beleidskader vermeldt eveneens het onderwerp ‘inclusiviteit’. In dit document staat dat die soms achterblijft, terwijl de gemeenschapszin in de gemeente sterk is. Men wil graag bouwen aan een samenleving waarin iedereen zichzelf kan en durft te zijn. Hierbij gaat het bijvoorbeeld ook om minderheidsgroepen, zoals de LHBTI+-gemeenschap, of mensen met een beperking of afwijkende mening. Men erkent dat het voor deze inwoners soms lastig is om een plekje te vinden in de gemeenschap. Daarom wil de lokale overheid het onderwerp inclusiviteit bijvoorbeeld meenemen in programma’s op scholen, buurtkamers en bij sport en cultuur. Het belang van ‘cultuur voor iedereen’ wordt overigens ook aangestipt in het beleidskader dat veel verschillende facetten van de lokale samenleving behandelt.