‘Linksom of rechtsom moeten burgers het altijd zelf betalen’

Wethouder zoekt ‘energie-mantelzorgers’

,,We weten nog niet hoe we het moeten noemen, maar we zoeken naar een soort energiecollectief waarin we verschillende disciplines bij elkaar brengen”, vertelde Dijkshoorn. ,,Die kunnen advies geven en mensen bijpraten. Onder meer met het verhaal: begin met isoleren, want dat is het belangrijkste wat er is. Alles wat je niet hoeft te stoken, hoef je ook niet op te wekken. Belangrijk is dat mensen zich bewust worden van wat er aan de hand is. Daar hebben we ‘handjes’ voor nodig. Vrijwilligers die dit interessant vinden en die bij voorkeur een technische achtergrond hebben.”
Ook bedrijven kunnen volgens de wethouder burgers gaan adviseren. Op vrijwillige basis, maar uiteindelijk kunnen zij daar ook weer opdrachten aan overhouden, stelde hij. ,,Als de mensen kiezen voor isolatie, komen ze uiteindelijk bij dit soort ondernemingen terecht. Het zou mooi zijn als bedrijven uit onze omgeving dit kunnen doen. Want waarom zouden we iemand uit de andere kant van Nederland laten komen als we die kennis zelf in huis hebben?”
Dijkshoorn lichtte verder toe waarom de samenleving dergelijke vrijwillige initiatieven nodig heeft. ,,Je kunt niet alles bij de overheid neerleggen. Wij kunnen dit als gemeente niet allemaal aan. Als er elke dag dertig, veertig vragen komen vanuit de bevolking, dan zijn de ambtenaren daar voortdurend mee bezig en ligt al het andere werk plat.”
De wethouder wond geen doekjes om de vraag wie uiteindelijk de kosten voor de energietransitie zal moeten dragen. ,,Linksom of rechtsom moeten burgers het altijd zelf betalen. Want het geld van subsidies komt uiteindelijk ook van de mensen en bedrijven zelf. Dat is gewoon een voldongen feit en we moeten het met elkaar doen.”

‘Je kunt niet alles bij de overheid neerleggen, wij kunnen dit als gemeente niet allemaal aan’

De verantwoordelijke bestuurder herinnerde de aanwezige gemeenteraadsleden aan eerdere stappen in het proces om Edam-Volendam aardgasvrij te maken. Ruim twee jaar geleden werd een regionale energiestrategie aangenomen door de raad. Dit is een visie die moet leiden tot een aardgasvrije gemeente in 2050. Dijkshoorn denkt dat een aantal raadsleden dit toen nog zag als iets voor de langere termijn. ,,Inmiddels is de wereld wel veranderd”, stelde hij vast. Daarbij doelde de wethouder op de oplopende energiekosten, die het gesprek van de dag zijn. Het doel van deze bespreking was om de raadsleden een beeld te geven van waar de gemeente nu staat in de energietransitie.
Daarover liet hij Marcel Elswijk het woord doen. Hij is projectleider en strategisch adviseur voor de ‘Wijkuitvoeringsplannen’, een belangrijk onderdeel in de totstandkoming van een aardgasvrije gemeente. Elswijk: ,,We gaan het hebben over een plan van aanpak. Er zijn in onze gemeente ongeveer 15.500 woningen. Daarvan is 95 procent nog aangesloten op het aardgasnet. Een snelle rekensom leert dat er nog achtentwintig jaar is tot 2050. Dan gaat het dus om vijfhonderdachtentwintig huizen die per jaar van het aardgas af gaan.”

Van het aardgas af
Elswijk somde verschillende mogelijkheden op om onafhankelijk van aardgas te kunnen worden. Eén mogelijkheid is om huizen te bedekken met zonnepanelen. Die kunnen ook boven parkeerterreinen worden bevestigd. Daarnaast is er de warmtepomp als alternatief, die sommige huizen al gebruiken. De projectleider noemde nog meer nieuwe energiebronnen. ,,Je zou ook warmte uit het Markermeer-water kunnen halen. Daarvoor heb je wel een installatie aan de wal nodig. Voor dit alles is het belangrijk om het elektriciteitsnet te versterken. Daarom is het plan om vijf trafohuisjes in de Oude Kom plaatsen. Je kunt die wel een kleur geven die past bij de omgeving waar deze komen. Er zijn ondergronds ook aanpassingen nodig.”
Elswijk noemde tevens tal van zaken die men zowel bovengronds als ondergronds moet realiseren bij verschillende keuzes die worden gemaakt in de energietransitie. Om tot weloverwogen beslissingen te komen, gaat men haalbaarheidsanalyses doen. Zoals wethouder Dijkshoorn al zei, is het in eerste instantie belangrijk dat burgers doordrongen raken van het belang van dit project. Daarom plande de gemeente tal van voorlichtingsavonden in. ,,We hebben een wijkbijeenkomst in Hobrede en Oosthuizen gepland. En voor Edam zijn we bezig om een datum te vinden. Hetzelfde geldt voor Volendam. We willen daar sowieso vragen wie ons kunnen helpen. Dat wordt geen ‘vraagclub’, maar een ‘doe-club’. Want we hebben niet veel tijd meer.”

‘Dat wordt geen ‘vraagclub’, maar een ‘doe-club’. Want we hebben niet veel tijd meer’

Volgend jaar is het haalbaarheidsonderzoek naar verschillende ‘wijkscenario’s’ afgerond, deelde Elswijk mee. Dit gaat men presenteren en daarna komt het aan op keuzes maken over hoe de plannen moeten worden ‘ingestoken’. Waarschijnlijk zullen burgers dus de komende maanden het nodige gaan meekrijgen van de energietransitie binnen Edam-Volendam. Het leek erop dat de aanwezige raadsleden geen moeite hadden met de grote lijnen van de voorgenomen plannen. Aan de haalbaarheid ervan werd wel getwijfeld. En daarbij doelde men niet op eventuele onwelwillendheid bij de burgers, die in onze gemeente voornamelijk een eigen huis bezitten. Vooral de leverbaarheid van materialen is op dit moment een probleem.
Een persoonlijke anekdote van een aanwezige Stadskrant-verslaggever getuigt daarvan. ,,Ik wil mijn huis graag verduurzamen. Maar alleen al tussen de aanvraag van een offerte en het bezoek van iemand zat vijf en halve maand. Dat zegt dus iets over de onhaalbaarheid. De duurzaamheid-specialist die ik over de vloer kreeg, zei dat het hele proces zo’n veertien maanden duurt. Dus als ik zie dat de ambitie is om zoveel woningen per jaar aardgasvrij te maken, dan vraag ik me af: hoe gaan we dat doen? Want er is geen apparatuur.”
Daar wist Elswijk geen goed antwoord op te geven. Behalve dan dat we daarom zo afhankelijk zijn van lokale bedrijven om zaken te realiseren. Maar dat neemt het materiaaltekort niet weg, zo luidde de conclusie van meerdere aanwezigen. Toch heeft de gemeente te maken met doelstellingen van het Rijk om in 2050 aardgasvrij te moeten zijn. Het opgestelde plan van aanpak is daar een logisch gevolg van. De toekomst zal moeten uitwijzen of de doelen worden gehaald.