Studenten blikken terug op door corona uitzonderlijk eerste semester

‘Niet fijn zo weinig op school te zijn’

Verschillende experts wezen de afgelopen maanden op de toename van eenzaamheid en psychische problemen onder studenten en uitten hun zorgen over de grote uitstroom van (eerstejaars) studenten. Nu het eerste semester bijna ten einde is, vraagt de Nivo enkele studenten hoe zij deze tijd ervaren hebben en wat zij doen om gemotiveerd te blijven.

‘Keek er eigenlijk erg
naar uit om
nieuwe mensen te ontmoeten’

Eerstejaarsstudent Bas Schermer
Integrale Veiligheidskunde aan de Hogeschool van Utrecht
Voor de 19-jarige Bas Schermer was het als eerstejaarsstudent Integrale Veiligheidskunde aan de Hogeschool van Utrecht echt even wennen. ,,Ik ben het gewend om fysiek les te krijgen. Op het Don Bosco college hebben we natuurlijk al een rare afsluiting gehad, maar dat maakte de stap naar het HBO niet minder groot”, zegt Bas. ,,Er wordt sowieso al op een heel andere manier les gegeven, en nu de lessen ook grotendeels online plaatsvinden vergt dat veel aanpassingsvermogen van alle studenten.”
Bas benadrukt dat het tijdens een lange dag vol online colleges en chatsessies erg lastig is om gefocust te blijven. ,,In een fysieke les is het ook veel gemakkelijker om vragen te stellen. Je kunt een docent na een online college natuurlijk per mail een vraag sturen, maar daarvoor ligt de drempel toch flink wat hoger dan wanneer je dit face to face kunt doen”, aldus Bas. ,,Mijn medestudenten en ik sparen onze vragen daarom elke week op.”
Om het gebouw zo leeg mogelijk te houden, maar toch te voorzien in voldoende contactmomenten, krijgen alle studenten in de opleiding van Bas slechts een dag in de week fysiek les. ,,De rest van de week hebben we online colleges, digitale werkgroepen en dienen we zelfstandig te studeren”, zegt Bas. ,,Omdat ik van nature erg sociaal ben, keek ik er eigenlijk juist enorm naar uit om nieuwe mensen te ontmoeten op mijn nieuwe opleiding. Ik hou ervan om samen te werken, met elkaar te praten over de lesstof en baalde flink dat ik dat nu misliep. Ik heb daarom het initiatief genomen om een Whatsappgroep aan te maken voor alle eerstejaarsstudenten van mijn opleiding. Binnen een week ontving ik 150 aanmeldingen en sindsdien houden we dagelijks contact met elkaar, zowel over praktische zaken als voor een gezellig praatje hier en daar.”
Bas begrijpt dat veel studenten hun huidige situatie als eenzaam en zwaar kunnen ervaren, maar heeft hier zelf gelukkig geen last van ,,Zelf ben ik nooit een kroegtype geweest, dus het uitgaan mis ik niet echt. Ik spreek nog regelmatig af met een klein aantal vrienden en heb een lieve vriendin die ik veel zie, dus eenzaam ben ik absoluut niet. Toch hoop ik dat alles snel weer terugkeert naar het oude. Ik heb een motorrijbewijs en reis met de motor heen en weer naar school in Utrecht, dus als het straks weer wat warmer wordt, lijkt het me heerlijk om er wat vaker op uit te kunnen.”

‘Merk dat ik me
elke week erg verheug
op die ene fysieke lesdag’

Eerstejaarsstudent Allard de Lange
Medisch beeldvormende en radiotherapeutische technieken aan Hogeschool InHolland in Haarlem

Ook studenten van praktijkgerichte opleidingen waren het afgelopen semester grotendeels aangewezen op digitaal onderwijs. De 19-jarige Allard de Lange geeft aan dat dit het studeren erg lastig maakt. Hij koos voor de opleiding ‘Medisch beeldvormende en radiotherapeutische technieken’ aan Hogeschool InHolland in Haarlem, omdat hij het menselijk lichaam erg interessant vind, maar ook van techniek houdt en graag actief bezig is. ,,In deze opleiding word je opgeleid om röntgen- en bestralingsapparatuur te bedienen”, vertelt Allard. ,,Je kunt je voorstellen dat het bijna onmogelijk is om dit thuis van achter je laptop aan te leren.”
Net als veel andere opleidingen krijgen alle studenten aan de Hogeschool van Inholland maar een dag in de week fysiek les op locatie. ,,En dat terwijl onze opleiding normaliter uit dagelijkse praktijklessen bestaat”, zegt Allard. ,,De docenten doen er alles aan om ons toch zoveel mogelijk beeldende instructies te geven. We ontvangen nu bijvoorbeeld verschillende echofoto’s die we vervolgens zelf in een werkdossier moeten zetten, maar het is toch anders dan wanneer je de echo zelf maakt.”
Met het vele thuiswerken is het volgens Allard ook lastig om gemotiveerd te blijven: ,,In vergelijking met voorgaande jaren zijn er inmiddels al best veel eerstejaarsstudenten in mijn opleiding gestopt. Ik merk dat ik zelf nog wel erg gemotiveerd ben, maar kan me voorstellen dat veel klasgenootjes het niet meer zagen zitten om de hele dag achter de computer te zitten. Ik merk dat ik me zelf elke week enorm verheug op donderdag, de enige echte lesdag op locatie. Niet alleen omdat de praktijklessen veel boeiender zijn dan de online colleges, maar ook simpelweg vanwege het contact met mijn medestudenten.”
Het wegvallen van het sociale aspect van de studie weegt volgens Allard vooral zwaar voor de studenten met een beperkte sociale kring. ,,Je merkt dat zij het nu echt moeilijk hebben en geregeld proberen om online contact te zoeken en proberen af te spreken met klasgenoten om iets leuks te doen samen. Gelukkig heb ik zelf thuis nog een grote vriendenkring waar ik veel contact mee heb, al gaat dat met de huidige coronamaatregelen natuurlijk niet meer zo makkelijk als vroeger.”

‘Ik stel veel vragen,
maar krijg geen
duidelijke antwoorden’

Tweedejaarsstudent Hevi Mahmoud
Medisch beeldvormende en radiotherapeutische technieken aan Hogeschool InHolland in Haarlem

Hevi Mahmoud studeert net als Allard ‘Medisch beeldvormende en radiotherapeutische technieken’ aan Hogeschool InHolland in Haarlem, en zit inmiddels in het tweede jaar. Voor de achttienjarige Hevi was de overgang naar het tweede jaar niet eenvoudig. ,,Aan het einde van het eerste jaar kwam de opleiding volledig stil te liggen”, vertelt Hevi. ,,Alle verplichte eindtoetsen en examens werden tot nader order uitgesteld. Dat was een hele gekke tijd, waarin ik me erg onzeker voelde. In die eerste paar weken van de eerste lockdown wist de opleiding nog helemaal niet hoe zij alle zaken zouden regelen, dus heerste er veel onduidelijkheid.”
Uiteindelijk zijn alle toetsen en praktijkexamens voor Hevi en haar klasgenoten tijdens de zomervakantie ingepland. ,,Dat was natuurlijk erg frustrerend”, zegt Hevi. ,,Ik heb daardoor namelijk afgelopen zomer helemaal geen vakantieperiode gehad, ik was alleen maar aan het leren. Dat de opleidingen van mijn vriendinnen het beter geregeld hadden, maakte het extra zuur.”
Omdat ook alle fysieke lessen waren weggevallen, was het voor Hevi bovendien extra moeilijk om zich goed op alle toetsen voor te bereiden. ,,Opeens was je volledig op jezelf aangewezen, ook voor de praktijkexamens. In plaats van dagelijkse praktijklessen en oefenmomenten, kregen we uiteindelijk slechts twee fysieke oefenmomenten”, vertelt Hevi. ,,Ook met het studeren voor de theoretische toetsen had ik moeite, want ik had geen mogelijkheid meer om vragen te stellen aan de docent. En dan was het ook nog eens slecht geregeld allemaal. We werden niet of nauwelijks geïnformeerd en soms stonden de toetsen niet op de afgesproken tijd online. Uiteindelijk heb ik een deel van de toetsen moeten herkansen tijdens het eerste semester. Dat maakte het er allemaal niet minder chaotisch op, maar inmiddels heb ik gelukkig de meeste herkansingen met succes kunnen afronden.”
Bij een van de belangrijkste praktijktoetsen in het eerste jaar van Hevi’s opleiding wordt een acteur ingezet om de sociale vaardigheden van de studenten te beoordelen. ,,Die toets werd uiteraard uitgesteld”, zegt Hevi, maar er is nog altijd geen nieuwe datum voor ingepland. Dit betekent dat nog niemand in mijn jaar zijn of haar propedeuse heeft kunnen halen. Omdat het nog altijd moeilijk is om hier op school voor te oefenen, hopen we dat de opleiding deze toets minder streng zal beoordelen, want het zou zonde zijn wanneer we door één toets onze propedeuse niet halen en alsnog moeten stoppen met de opleiding.”
Wat betreft de theoretische toetsen die nu allemaal online plaatsvinden, baalt Hevi er ook van dat er geen mogelijkheid meer is om de toetsen achteraf door te lopen met de docent. ,,Er is geen mogelijkheid om je antwoorden na afloop samen te bespreken, zodat je van je fouten kunt leren”, zegt Hevi. ,,Ik hoop dat ze daar binnenkort wat op verzinnen.”
Toch is Hevi blij dat alle studenten dit schooljaar in ieder geval weer fysieke lessen kunnen volgen, al blijven deze beperkt tot een dag per week. ,,Dit biedt toch enige structuur, al blijft het niet fijn om zo weinig op school te zijn”, zegt Hevi. ,,Bij het volgen van onlinelessen is interactie vaak erg moeizaam. En juist nu zit ik met erg veel vragen. Zowel inhoudelijke vragen over de lesstof als praktische vragen, bijvoorbeeld over hoe het nu zit met mijn propedeuse. Ik stel dan ook veel vragen via mail en in de online meetings, maar ik krijg geen duidelijke antwoorden. Die onzekerheid is erg zwaar.”

‘Aangewezen op je
eigen verantwoordelijkheidsgevoel’

Tweedejaarsstudente Alice Visser
Facility Management aan Hogeschool InHolland in Diemen

Als tweedejaarsstudente weet de 19-jarige Alice Visser nog goed hoe het er normaal gesproken aan toe ging in haar opleiding Facility Management aan Hogeschool Inholland Diemen. ,,In mijn eerste jaar ging ik drie of vier dagen per week naar school en had ik veel contact met mijn klasgenootjes en docenten”, vertelt Alice. ,,Na de persconferentie van afgelopen maart, waarin aangekondigd werd dat alle scholen in Nederland moesten sluiten, kwam daar abrupt een einde aan.” Van het ene op het andere moment vonden alle lessen en toetsen van Alice uitsluitend nog online plaats. ,,Het voelde alsof ik er plots helemaal alleen voor stond. Ik miste alle mensen om me heen.”
Omdat in die periode ook het voorjaar en de zomer aanbraken, merkte Alice dat het in haar eentje thuis achter haar laptop steeds lastiger werd om gefocust te blijven. ,,Daarnaast werd het steeds moeilijker om zaken af te stemmen met klasgenootjes. Via WhatsApp bleven we met elkaar in contact, maar omdat velen, waaronder ikzelf, ook meer gingen werken of juist van het mooie weer wilden genieten, werd het steeds lastiger om samen aan een groepsopdracht te werken.”
Alice zat echter niet bij de pakken neer. ,,Voor mij is Facility Management al mijn tweede opleiding. Ik heb namelijk eerst versneld de opleiding ‘Management Assistent’ afgerond aan het Horizon College in Hoorn. Een ontzettend leuke opleiding, maar tijdens mijn eindstage merkte ik dat ik toch graag wat meer verantwoordelijkheid wilde in mijn werk.” Hoewel haar werkgever erg tevreden over Allice was en ze na haar stage zelfs bij de organisatie kon blijven werken, koos Alice ervoor om verder te studeren. ,,Zo kwam ik bij de opleiding Facility Management terecht”, zegt Alice. ,,En juist in dit afgelopen jaar, waarin we allemaal volledig op onszelf aangewezen waren om gemotiveerd te blijven, alle lesstof eigen te maken en opdrachten uit te voeren, heb ik enorm veel geleerd op het gebied van verantwoordelijkheid. Ik vind daarom dat het afgelopen jaar geen verloren jaar was. Al moet ik zeggen dat ik er erg naar uitkijk om weer meer naar school te gaan. Inmiddels heb ik wekelijks weer een lesdag, en ik vind het heerlijk om dan mijn klasgenootjes en docenten weer even te zien.”

‘Ik heb niet het idee
dat ik nog op school zit’

Eerstejaarsstudente Sabine Veerman
Fiscale Economie aan de Universiteit van Amsterdam

In het laatste jaar van het VWO wist Sabine Veerman (19) nog niet precies wat ze wilde gaan studeren. Ze bezocht de open dagen van talloze opleidingen en twijfelde uiteindelijk nog tussen ‘Duits’ en ‘Fiscale Economie’. ,,Het werd Duits”, zegt Sabine. ,,Met name omdat je daarbij ook de mogelijkheid kreeg om veel te reizen en een deel van de opleiding in Berlijn te volgen.” Vol goede moed begon Sabine aan haar studie aan de Universiteit van Amsterdam en in eerste instantie had ze het er enorm naar haar zin. Maar toen de opleiding afgelopen maart opeens volledig online verder ging, vervloog haar enthousiasme echter snel.
,,Thuis achter je laptop een nieuwe taal leren, is bijna niet te doen”, zegt Sabine. ,,Ik miste de colleges, de werkgroepen en het contact met medestudenten enorm.” Sabine geeft aan dat het volgen van online colleges bovendien lang niet zo inspirerend is als de fysieke colleges en werkgroepen die ze aan de UvA gewend was. ,,En de online tentamens sloegen eigenlijk nergens op. Met je boeken en aantekeningen bij de hand was alle uitdaging weg. Toen tot slot van rekening ook bekend werd gemaakt dat alle reizen naar het buitenland voor het volgende jaar geannuleerd werden, was de motivatie bij mij echt weg.” Het was voor Sabine vervolgens geen makkelijke keuze, maar na lang twijfelen besloot ze afgelopen zomer last-minute om van opleiding te wisselen.
Dit schooljaar begon Sabine aan de opleiding Fiscale Economie aan de UvA. ,,Dit was sowieso al mijn tweede keuze en ik geloofde dat het vanuit huis eenvoudiger was om een theoretisch vak als economie te studeren”, vertelt Sabine. ,,Als ik nu terugblik op mijn eerste semester moet ik echter erkennen dat het nog steeds knap lastig is. Ik ben dit afgelopen half jaar nog niet één keer op school geweest en heb mijn docenten en klasgenootjes nog steeds niet ontmoet. Eigenlijk heb ik niet het idee dat ik nog op school zit. Ik volg elke week wel zo’n acht tot tien uur online colleges. Maar omdat die uitsluitend bestaan uit powerpoint-presentaties waarin linksonder in het hoekje een docent is ingeplakt om de stof toe te lichten, is het moeilijk om gefocust te blijven. Al helemaal omdat het bijna niet mogelijk is om vragen te stellen.”
Ondanks – en misschien wel vanwege – het gebrek aan interactie met de docenten vinden Sabine en haar klasgenootjes vooral veel steun bij elkaar. ,,We hebben een gezamenlijke WhatsApp-groep waarin we elkaar helpen met onze vragen.”, vertelt Sabine. ,,Soms krijg ik wel vijfhonderd berichtjes per dag, allemaal over de lesstof. Maar dit is niet te vergelijken met de hulp die je krijgt van een docent. Soms heb je even iemand nodig die je een steuntje in de rug geeft en je aanmoedigt. Nu ben je daarvoor helemaal op jezelf aangewezen en dat is zwaar. Het wordt echt tijd dat alles weer terug gaat naar normaal.”