Badjuffen staan te trappelen om gemiste lessen in te halen

Zwemachterstand bij jeugd loopt op…

,,Er zijn in Volendam straks kinderen van zeven jaar oud zonder zwemdiploma”, zegt René Pannekeet, hoofd zwemzaken van zwembad de Waterdam, terwijl de badjuffen zich omkleden. ,,Dat is verontrustend, omdat het in een land als Nederland juist ontzettend belangrijk is dat kinderen goed leren zwemmen. Met name als het straks weer warmer wordt en kinderen er zelf op uit trekken. Je hebt in onze gemeente namelijk ontzettend veel water en slootjes, en een ongeluk zit in een klein hoekje. Vergis je niet, zelfs in een vijvertje kun je al verdrinken.”
Als het straks weer is toegestaan, verwacht René dat er ook ontzettend veel families weer op vakantie gaan en waterparken bezoeken. ,,Dan kan een zwemachterstand echt voor gevaarlijke situaties zorgen. Vooral nu zowel de reguliere zwemlessen als het schoolzwemmen een jaar heeft stilgelegen.”

Watergevoel ‘verwaterd’
De meeste ouders in Volendam zijn zich volgens René goed bewust van het belang van zwemlessen, maar hij benadrukt dat ze in deze periode extra alert moeten zijn op de veiligheid van hun kinderen. ,,Kinderen leren vooral goed zwemmen door structurele herhaling. Na maanden van lockdown is de techniek en het watergevoel bij veel kinderen flink ‘verwaterd’.”
Omdat herhaling zo belangrijk is, volgen kinderen in het algemeen twee zwemlessen per week.,Met die regelmaat pakken de kinderen het namelijk het beste op. Die terugkerende lockdowns van het afgelopen jaar brengen het leerproces echter flink in de war. Toen we afgelopen zomer eindelijk weer eens een aantal weken achter elkaar konden lessen, en eindelijk weer eens een datum konden prikken voor het afzwemmen, gooide een nieuwe lockdown weer roet in het eten. Dat is niet alleen vervelend voor de kinderen en ouders, maar brengt ook nog eens een hoop administratieve rompslomp met zich mee. Tot overmaat van ramp werd het systeem van Sportfondsen kortgeleden ook nog eens gehackt, dus konden we een aantal weken niet in ons systeem komen om nieuwe planningen te maken. Dit betekende overigens gelukkig niet dat er gegevens gelekt waren.”
Ondertussen worden de wachtlijsten voor zwemlessen in Volendam steeds langer. ,,Ik geloof dat je inmiddels wel kan spreken van zo’n vier jaar wachttijd voordat je kind met zijn of haar eerste zwemlessen kan beginnen. Bij de Waterdam willen we er uiteraard alles aan doen om die wachtlijst straks weer terug te dringen, maar uiteindelijk hebben we natuurlijk maar een beperkt aantal zweminstructeurs en zwembaden.”
Als de zomervakantie begint, eindigen de reguliere zwemlessen en het schoolzwemmen. In de Waterdam worden dan turbo zwemlessen aangeboden, waarbij de kinderen vijf dagen lang iedere dag een uur zwemles krijgen. Een ontzettend intensief traject, maar voor sommige kinderen is het daarmee mogelijk om aan het einde van die week een zwemdiploma te halen. René: ,,Voorheen hadden we dan drie ‘turbo’ lesuurtjes op een dag, maar afgelopen zomervakantie was het drukker dan ooit. ’s Ochtends om 07:00 uur begon de eerste zwemles al, en dat ging dan de hele dag door. Daarnaast hadden we natuurlijk ook nog het recreatiezwemmen in twee shifts, en de banenzwemmers die per uur konden reserveren. Het leek wel een zwemfabriek.”

‘In het verleden
zagen we geregeld
dat sommige ouders
het schoolzwemmen
als substituut voor
zwemlessen begonnen
te zien, en zich
verder niet meer
druk maakten om de
zwemtechniek van
hun kind’

Terwijl René vrijdagochtend honderduit vertelt over alle uitdagingen waar het zwembad op dit moment voor staat, druppelen steeds meer personeelsleden binnen. De dames zijn zichtbaar blij om deze ochtend weer even wat om handen te hebben en samen weer even bij te kunnen praten. ,,Na zo lang thuiszitten begin je de structuur van je werk echt te missen”, zegt Maria Smit. Anja Bakker knikt: ,,Het wordt hoog tijd dat we weer van start gaan. Ik mis de kinderen namelijk ook heel erg. Als badjuf ben je toch erg begaan met die kleintjes, en het geeft enorm veel voldoening om ze vooruitgang te zien boeken.”
Omdat het zwembad na de vele schoonmaakbeurten inmiddels al brandschoon is, staat vandaag een uitgebreide zwemsessie op de agenda voor de medewerkers. Er hangt een grote touwbrug over het wedstrijdbad die enthousiast getest wordt. ,,Deze touwbrug willen we waarschijnlijk gaan inzetten bij het schoolzwemmen”, zegt René. ,,Maar dan kijken we eerst kritisch of deze echt geschikt is, en voor welke leeftijd dit spelelement nog echt uitdagend is.”
René legt uit dat het schoolzwemmen de afgelopen jaren flink is veranderd. ,,Vroeger was het echt een kwestie van simpelweg baantjes zwemmen, en dat dan elke week een heel jaar lang. Voor kinderen in groep 3 of 4 is de lol daar echter snel vanaf, en veel kinderen begonnen na verloop van tijd ook erg tegen het schoolzwemmen op te zien.”
Tegenwoordig werkt de Waterdam met het ‘Swim2Play’ concept, een heel andere benadering van schoolzwemmen waarbij plezier voorop staat. ,,Het hoofddoel is niet meer om de zwemtechniek bij te brengen, maar juist om kinderen zich vertrouwd te laten voelen in en rondom het water”, legt René uit. ,,Voor het bijbrengen van de zwemtechniek en het behalen van zwemdiploma’s blijven de reguliere zwemlessen van toepassing. In het verleden zagen we geregeld dat sommige ouders het schoolzwemmen als substituut voor zwemlessen begonnen te zien, en zich verder niet meer druk maakten om de zwemtechniek van hun kind. Dat bracht een hoop extra belasting voor de badmeesters en juffen met zich mee, en omdat het schoolzwemmen (met alle vakanties tussendoor) niet te vergelijken is met volwaardige zwemlessen was dit ook eigenlijk niet de bedoeling. Voor de echte zwemlessen en uiteindelijk het behalen van een zwemdiploma dienen ouders altijd zelf nog het voortouw nemen.”
,,Het schoolzwemen biedt daarbij tegenwoordig een zeer waardevolle aanvulling”, vervolgt René. ,,Want op veel kinderen heeft het water, en dan met name bij de overgang naar het koudere water in het diepe wedstrijdbad, een beangstigend effect. Het is belangrijk om die angst weg te nemen, en dat doe je het beste door hoge eisen en verwachtingen weg te nemen, en een prikkelend spelelement toe te voegen.”

Thuis oefenen
Waar het ouderwetse schoolzwemmen alleen in groep 3 en/of groep 4 gegeven werd, worden de ‘Swim2Play’ lessen in alle groepen van de basisschool gegeven. ,,En dan niet het hele jaar door, maar elk jaar slechts een week of vijf achter elkaar”, zegt René, ,,Dat houdt het voor kinderen leuk en interessant, en een bijkomend voordeel is dat de ouderbijdrage daardoor ook flink lager uitvalt.”
Badjuf Anja Bakker geeft aan dat het daardoor wel lastiger wordt om alle lessen op maat aan te bieden voor de verschillende leeftijdscategorieën. ,,Wat een kind uit groep 3 leuk en spannend vind, is voor een kind uit groep 5 of 6 al snel saai. We evalueren alle lessen daarom uitvoerig, en tijdens zwemsessies zoals deze testen we nieuwe spelideeën altijd eerst met elkaar uit.”
René benadrukt dat hij ouders niet ongerust wil maken, ,,maar het is heel erg belangrijk dat zij zich bewust zijn van het zwemniveau van hun kinderen, en hier altijd rekening mee houden. Omdat we nu kampen met lange wachtlijsten voor zwemlessen kunnen ouders natuurlijk ook zelf het heft in handen nemen door samen met hun kind zo nu en dan een bezoek aan het recreatiebad te brengen. Maar zelfs thuis kunnen ouders spelenderwijs aan het watergevoel van hun kinderen werken. Denk daarbij bijvoorbeeld aan leuke uitdagingen onder de douche of in bad, zoals bijvoorbeeld met je ogen open onder water bellen blazen. Dat soort oefeningen kunnen al een wereld van verschil maken bij de watergewenningslessen in het zwembad.”
Alle medewerkers van de Waterdam kijken er enorm naar uit om alle zwemlessen te hervatten. ,,Voor ons is het ook best frustrerend om te zien dat kinderen wel gewoon weer naar school kunnen, maar nog niet mogen schoolzwemmen”, zegt Rene. ,,Ik ben er namelijk van overtuigd dat we binnen alle coronamaatregelen in acht kunnen nemen. En dan zijn we misschien zelfs nog veiliger zijn dan de meeste buitenbaden die nu open zijn in Nederland, met soms tot wel veertig zwemmers per uur in het water.”

Onderschrift foto: René Pannekeet en badjuffen Jessica Posthumus, Eva Skokanova, Brenda Kaars, Anja Bakker, Maria Smit, Margareth Kwakman, Afra Schilder, Esther Tol oefenen elke vrijdag onder leiding van hoofd zweminstructrice Ester Tol aan de ontwikkeling van de zwemlessen.