Yordi Keizer moet na fietsongeluk accepteren dat het niet meer wordt zoals het was

‘Al moet ik hem duwen in een rolstoel’

Ze waren juist begonnen regelmatig samen op te treden, nadat Lize jarenlang een duo vormde met Gary Leeflang. Lize: ,,Het heeft een jaartje of acht geduurd voordat Yordi uit zijn schulp durfde te kruipen.” Yordi: ,,Ik speelde al wel gitaar en zong een beetje, maar dan vooral in de bad- of slaapkamer, zodat niemand het hoorde. Toen vroeg Lize of ik het samen wilde proberen, om haar te begeleiden op gitaar en met tweede stem. Werden we geboekt om tijdens een diner op Tweede Kerstdag in Hotel Spaander te spelen. Hele zaal vol. Dat was mijn vuurdoop. Met oudjaar traden we nog een keer op en toen werden we geboekt voor bruiloften.”
,,Lize is te kritisch op zichzelf. Soms zitten we hier ’s avonds, dan speel ik iets en zingt zij iets van Adèle. Zit ik met kippenvel tot aan mijn tenen. Ook als we samen zingen. Ze mag best meer trots op zichzelf zijn. Zingt ze bijvoorbeeld ‘Voor mij ben jij de liefde’, van Maan en Kenny B. Zitten er mensen in de kerkbanken te huilen. Vraagt ze zich daarna af of het wel goed ging…”
Lize: ,,Ik straal het niet uit, maar van binnen heb ik te weinig zelfvertrouwen. Maar ik stond op mijn zesde al te zingen en ben daarom eigenlijk nooit zenuwachtig. Yordi is perfectionistisch. Yordi: ,,Wetende dat we twee sets van tien liedjes speelden, wilde ik twee maanden voor een optreden al zitten om te gaan oefenen. Het was zeker bijzonder, samen. En dat moeten we weer proberen op te pakken. Het valt zeker niet mee, om met elkaar af te stemmen, zeker nu ik veel minder kan hebben. Maar door samen te zingen, kunnen we anderzijds ook van elkaar genieten. Dan zijn we even samen bezig.” Lize: ,,Klopt. Want dit soort momenten, zoals we nu voor dit verhaal aan tafel zitten, gebeuren niet vaak.”

Mancave
Er valt even een stilte. ,,Hij brengt veel tijd door op de vliering, waar hij inmiddels een gezellige ‘mancave’ heeft gemaakt. Vooral als Rose er is, trekt hij zich vaak terug.” Yordi: ,,Het is uit nood geboren. Mijn hele dag is eigenlijk van tevoren ingedeeld. Ik heb te weinig energie, als gevolg van het hersenletsel. Daardoor raak ik snel overprikkeld, kan ik slecht met geluid omgaan. Als Rose ineens schreeuwt – wat gewoon hoort bij een kind – kan dat voor mij al teveel zijn. Dus ik moet een strak schema volgen, om te zorgen dat ik niet in het rood schiet. Ik heb eigenlijk dagelijks 24/7 zware hoofdpijn.”
Lize: ,,Je ziet hem nu in zijn beste half uurtje, zo zal hij de rest van de dag niet zijn. Dan komen er niet zulke lange zinnen achter elkaar uit.” Yordi: ,,Ik heb mezelf op dit interview voorbereid. Als er iets gebeurt waar ik niet op voorbereid ben, moet ik daarna weer rusten, slapen of mediteren. ’s Middags moet ik ook een uur slapen. Dan is het ook prettig als je dan niet weer naar je eigen bed gaat, om te voorkomen dat ik het gevoel krijg dat ik de hele dag in bed lig. En Lize moet hier beneden bijvoorbeeld de muziek eens hard aan kunnen zetten, lekker spelen met Rose of met de hond, zonder dat ze aan mij hoeft te denken. Dus boven heb ik mijn gitaren staan, een PlayStation, een zitbank. Het is niet ideaal, maar in deze situatie een mooie oplossing.”
Lize: ,,We hoopten dat hij verder zou zijn met het herstel, maar nu we weten dat zijn huidige situatie blijvend is, moeten we er mee leren leven en zorgen dat hij een mogelijkheid heeft om zich terug te trekken.” Yordi: ,,Vanwege de hoofdpijn slaap ik slecht en ben ik veel wakker. Maar ik kan Lize niet steeds uit haar slaap houden, want zij moet overdag kinderen dansles geven. Daarom hebben we besloten dat ik enkele dagen in de week op de vliering slaap. Anders sloopt het ons hele gezin.”
Lize: ,,Dan ligt hij soms met zijn kussen op zijn hoofd, vanwege de pijn. Het is echt heftig om te zien. Want wat hij tot dusver vertelt, brengt hij allemaal nog rooskleuriger dan het is.” Yordi: ,,Ik wil niet de zwaarste pijnbestrijders, want dan ben ik niet mezelf. En ergens heb ik nog de hoop dat ik het verschil ga merken tussen wat werkt en wat niet werkt. Dat ik iets vind, waardoor ik voel dat mijn hoofdpijn naar de achtergrond verdwijnt. Dat is ook onderdeel van mijn therapie.”

‘Ik gleed weg en
mijn hoofd kwam
tegen een gietijzeren
uitstulping, waardoor
mijn helm brak’

Yordi: ,,Een gezond persoon laadt zijn of haar batterij ’s nachts op; die van mij komt nog tot zestig, zeventig procent, qua energie. Maar alles wat ik doe, kost mij meer energie dan een gezond mens. Dus als ik teveel verbruik in de ochtend, ben ik de rest van de dag klaar. Dan wil ik niet meer praten, ga ik trillen en moet overgeven. Daar zit, omdat ik er rekening mee houd, verbetering in. Maar ik revalideer inmiddels anderhalf jaar, eerst in Purmerend en daarna in Heliomare. Maar wat de klachten betreft, is er is helaas geen verbetering.”
Lize: ,,Het laatste jaar is zijn toestand eigenlijk verslechtert, als ik het vergelijk met hoe hij de eerste periode na het ongeluk was…”
Terug naar die dag. Yordi: ,,Ik ben inkoper…” Alsof het nog de huidige realiteit is. ,,Ja, zo vertel ik het nog steeds... Ik deed dat werk jaren bij Bart Smit en later Intertoys. Uiteindelijk ben ik overgestapt naar AGU in Alkmaar. We waren vorig jaar zomer in het Duitse Friedrichshaven voor de grootste fietsbeurs. Het was een prachtige omgeving, dus elke middag fietsten we daar met collega’s. En op de laatste dag ging het mis.”
Lize laat op foto’s de situatieschets zien van de straatversmalling waar ze doorheen moesten. Yordi: ,,We hadden net een berg beklommen en waren afgedaald. Er kwam plots een tegenligger en die liet mij geen ruimte. Dus ik had geen keus, of op de auto af, of het stoepje op gaan. Ik week uit, mijn achterwiel bleef haken, dus ik gleed weg en mijn hoofd kwam tegen een gietijzeren uitstulping, waardoor mijn helm brak.” De klap was groot. Zijn heup bleek zwaar gekneusd.
,,Ik lag daar op de vloer en ben even weggeweest. Ik trilde enorm, was in shock.” De automobilist reed door. ,,Wat daar de reden voor is, weten we niet. Maar dat maakt het vooral verzekeringstechnisch een moeilijk verhaal.” Het was een wonder dat hij het ongeval overleefde, maar dat besef heerste niet. ,,Ineens stonden Duits sprekende mensen boven mijn hoofd en ik lag al snel in de ambulance. In het ziekenhuis werd een foto gemaakt van mijn hoofd en gebroken helm. ‘Hier willen veel mensen geen helm dragen, mijn kind vindt het ook niet cool, dus we willen dit de plaatselijke bevolking laten zien’, zei een arts.”

Brief
,,Ik zat daarna nog gewoon te lachen met Thomas Veerman, een Volendamse collega. De artsen zeiden ook: het kan eigenlijk niet dat je hier nog zo zit, na zo’n ongeluk. Ik kreeg meteen een ct-scan. De arts duwde een brief in mijn hand, wenste me succes en stuurde me naar buiten. Ik zat nog vol adrenaline, dacht dat ik er nog goed van af was gekomen en dronk nog een pot bier met mijn collega’s.”
,,Elke avond zat ik op FaceTime met Lize en deze keer was dat stukken later, waardoor ze een appje had gestuurd of ik soms dood was. ‘Nou, ik heb wel een mooi verhaal voor je’, zei ik toen ik heel laat aan de lijn was.” Lize: ,,’Niet schrikken, ik heb wel een ongeluk gehad, maar ik ben niet dood hoor, ik neem zo nog een biertje met collega’s en ben morgen weer thuis’, zei hij. Dus ik maakte me niet zoveel zorgen, want hij klonk goed.”
Yordi: ,,Er was gezegd dat ik zes weken rust moest nemen en bij terugkeer heb ik de brief aan mijn huisarts gegeven. We gingen meteen daarna met vakantie en daar kreeg ik wel veel hoofdpijn en begon ook af en toe de hapering in mijn spraak. Kennelijk – zoals is later uitgelegd – teerde ik de eerste week nog op mijn gezonde reserves, maar daarna trok de adrenaline weg. Terug bij de huisarts pakten we de brief uit Duitsland er nog eens bij en daarin stond dat de Duitse artsen wel een hersenkneuzing – kleine bloedingen tussen mijn schedel en hersenen – hadden gezien. Zo werd ik alsnog naar de neuroloog verwezen.”

‘Aan de binnenkant
is het kapot;
soms heb ik het
gevoel dat ik
mezelf moet
verontschuldigen’

Lize: ,,Wij kwamen daar binnen met het idee dat hij na een maand weer kon werken. Toen de neuroloog al vrij snel de conclusie trok dat hij voorlopig niet beter zou worden, dat het een proces van maanden en misschien wel jaren kon worden, zag ik hem bijna van zijn stoel vallen.” Yordi: ,,Aan de ene kant bevestigde dat het gevoel dat er iets niet klopte. Ik begon soms spontaan te stotteren of wist dingen niet meer die net waren gebeurd.” Lize: ,,Onlangs waren hier twee van zijn vrienden om samen ’s middags een wedstrijd van Ajax te kijken. Ze bleven maximaal een uur. ’s Avonds bleek hij zo overprikkeld, wist hij niet meer wat er allemaal was gezegd. Was hij die middag kwijt. Zijn korte termijn-geheugen is aangetast, waardoor hij ook dingen vergeet die ik vlak daarvoor heb verteld. Vraagt hij weer hetzelfde. Maar die schade zie je niet aan de buitenkant.”
Yordi: ,,Ik loop vaak met het hondje of breng Rose naar mijn schoonmoeder. Mensen zien dat en vragen waarom ik niet aan het werk ben. Aan de binnenkant is het kapot. Soms heb ik het gevoel dat ik mezelf moet verontschuldigen.” Lize herkent het: ,,Aan mij wordt ook regelmatig gevraagd waarom mijn man thuis is. Je moet jezelf constant verdedigen. Ik leg dan uit dat werken er voorlopig helemaal niet in zit, dat wij blij moeten zijn met elk uurtje dat hij zich goed voelt en dat je dat dan eigenlijk met je gezin wilt delen.”
Yordi: ,,Ik heb de pech gehad dat ik vijftien jaar geleden door een potje voetbal – een breuk in mijn vinger die niet goed herstelde – dystrofie (een storing in het zenuwstelstel, red.) heb opgelopen. Wat zich vooral uit in mijn arm en onderrug. Ik heb toen gerevalideerd in Heliomare, dus daar wilde ik nu ook revalideren na een eerste periode in Purmerend. Begin dit jaar kon ik in Heliomare terecht. Ik begon met drie ochtenden, maar inmiddels is het één keer per week, omdat het te intensief is. Daar moet ik twee dagen van bijkomen. Ik sport nu twee andere dagmomenten in Volendam, bij Plato. En voor het cognitieve deel, psychologie en arbeidsintegratie, het opbouwen van prikkels, ben ik in Heliomare.”
Lize: ,,Gaandeweg werden daar steeds minder beloftes gemaakt, als het ging om verbetering van de situatie. Het zit nu eigenlijk meer in de fase van het accepteren en hoe het beste er mee om te gaan. Ik dacht lange tijd: je hersenen, dat is iets bijzonders, die kunnen zoveel, dus lossen ze het misschien wel op.” Yordi: ,,Zo sta ik er nog steeds in. Er lopen een miljard draadjes in je hoofd en ze kunnen moeilijk zien welke schade er exact is. Aan de andere kant…” Hij komt even niet uit zijn woorden, niet voor de eerste keer. ,,Het leidt tot veel hoofdpijn en vermoeidheid. Zij proberen uit te zoeken of ik juist daardoor meer ga stotteren, concentratieproblemen krijg, mijn geheugen verslechtert, prikkels niet kan verdragen.”
Lize: ,,Als het stand-bylampje van de tv knipperde, kon hij daar ook al last van hebben. Of een rolluik dat een millimeter openstond. Daar praat hij liever niet over.” Yordi: ,,Ik wil mezelf gewoon niet in een slachtofferrol schuiven. Maar het moeilijke is dat de artsen niet weten waar de stip op de horizon is. Ze merken aan de therapie dat er hersenschade is. En werken met mensen die wél stappen maken. Maar ze denken dat er bij mij ook nog rek in zit, als het gaat om het werken aan de vermindering van hoofdpijn en reguleren van vermoeidheid. Als we daar wat mee kunnen, wordt het leefbaarder voor mij. Voor ons. Want op dit moment is het niet echt leuk, om het zacht uit te drukken.”

Keeperstraining
,,Het draait er qua therapie nu om, om de dag zo waardevol als mogelijk in te delen. Leuke dingen ondernemen. Keeperstraining geven, gitaar spelen. Vorige week heb ik een online massagecursus afgerond, om de bovenkamer uit te blijven dagen. Dat is moeilijk, omdat ik bij het lezen niet de vertaalslag kan maken. Een boekje voorlezen aan Rose is ook al een uitdaging. Maar leuke dingen uit het leven halen, dat kan me wel weer energie geven.”
,,We proberen de belastbaarheid te vergroten. Ik heb jarenlang keeperstraining gegeven en daar probeer ik nu ook stappen in te maken. Nu gaat het met moeite om dat een half uurtje per week te doen. We hadden gehoopt op drie uur. De opbouw verloopt traag en het is nu een onzekere fase. Daar ligt misschien ook een probleem van mij: ik zit nog in de vechthouding. Ik bén inkoper. Ik wíl weer aan het werk. Bij Heliomare geven ze aan dat ik dat los moet laten. Levende rouw, noemen ze dat. Afscheid nemen van wat was, maar wat ik niet meer ben. Dat vind ik moeilijk en misschien vertraagt dat het proces ook wel. Ik moet leren een reëler beeld te krijgen van mijn nieuwe situatie. Ik moet leren omgaan met mijn nieuwe-ik.”
Lize: ,,Hij krijgt een behoorlijk geïsoleerd leven op deze manier.” Yordi: ,,Ik moet nu dingen afstoten, omdat het anders ten koste gaat van mezelf en mijn gezin.” De komende negen maanden revalideert hij nog in Heliomare. ,,Dan heb ik in Nederland de mogelijkheden wel gehad. Dan is er nog één andere therapie, Cognitive FX in een speciaal behandelcentrum in het Amerikaanse Utah. Er is sprake van overlap met mijn huidige therapie – op enkele details na – dus ik mag geen wonder verwachten. De wetenschap heeft scepsis, dus het wordt niet vergoed. Tegen de tijd dat ik daar heen wil, zal ik daarvoor een crowdfunding moeten starten. Want de vijftien- tot twintigduizend euro zal ik zelf moeten bekostigen. Eerst proberen we hier alles en dan zou ‘Amerika’ nog een laatste mogelijkheid zijn. Ik wil mezelf later niet hoeven verwijten dat ik niet alle mogelijkheden heb geprobeerd. Het besef dat ik niet meer de oude zal worden, dat is er wel, maar me neerleggen bij hoe het nu gaat, dat wil ik niet.”

‘Op slechte momenten
heeft hij al enkele
keren gezegd
‘zal ik van jou
gaan scheiden
zodat jij een
leuker leven
kunt leiden’’

,,Vanuit de huidige therapie wordt me geleerd om dingen te doen die ik leuk vind en me energie geven. Ik was tot dusver steeds bezig met ‘ja, maar ik heb geen werk en iets leuks kost geld’. Maar nu wordt me geleerd om te kijken naar wat ik wel heb en om te leven in het nu. Daarom hebben we een paar weken gekeken naar wat ons op lijstje staat, wat we graag eens met z’n tweeën zouden doen. Kwamen we op New York met Kerstmis, dat is een bucketlist-dingetje. Na de vorige vakantie zijn we de deur niet meer uit geweest.”
Lize: ,,Of hij het overleeft, is vers twee, maar we zitten wel in Manhattan met Kerst.” Yordi: ,,We hebben zeven dagen geboekt, omdat ik waarschijnlijk twee tot drie dagen in bed zal vertoeven. En Lize moet daar ook gewoon gaan genieten. Want het draait in ons gezin alleen maar om mij, maar hun leven, dat van Lize en Rose, moet voor zover mogelijk gewoon door gaan.”
Hij wil zelf graag zijn grenzen verleggen. ,,Ik weet dat New York de grootste grens is die je kunt opzoeken. Maar als we goed de dagindeling plannen, is het voor onze relatie ook goed. Voor mij is het echt iets om naar toe te leven. Sinds twee weken volg ik weer online gitaarlessen. Dan heb ik het zelf in de hand. Zo proberen we de waardevolle dingen weer op te pakken.” Lize: ,,Voor het ongeluk werkte hij rustig zeventig uur, pleegde voor het naar bed gaan ook nog telefoontjes met leveranciers. Het was werken en nog eens werken. Nu waardeert hij de kleine dingen veel meer, dus het is niet alleen slecht wat het ongeluk heeft opgeleverd. Hij ziet Rose nu ook opgroeien.” Yordi: ,,Als ik één voordeel moet noemen, dan is dat het.”
Nadelen genoeg in het proces, waarin ze voorlopig allebei nog in de verwerkingsstand zitten. Yordi: ,,Lize praat niet graag over haar gevoelens.” Lize: ,,Ik houd dat het liefst binnen, dus als ik tranen laat, doe ik dat het liefst alleen. Ik vind het wel zwaar. Want ik ben gewoon mijn man verloren. Ik geef veel danslessen, waarna ik de papa’s hun kind zie ophalen en enthousiast samen iets doen. Dat gaat bij ons niet. Vorige week ben ik in Artis geweest met Rose. Dat kan niet met het gezin. Van de zomer zijn we tien minuutjes een ijsje wezen halen bij Honingh. Dat moesten we van tevoren plannen. Maar dan ben je wel heel gelukkig als je samenzit.”

Frustraties
,,Als Rose in haar eerste jaar als baby huilde, dan ging ik het huis uit, om het voor Yordi draaglijk te maken. We zijn tien jaar samen, dus we voelen elkaar wel goed aan. Als hij niet uit zijn woorden komt, weet ik vaak al wat hij bedoelt.” Yordi: ,,Maar het is niet altijd leuk voor Lize. Ook omdat ik wel eens iets vergeet en dan spreek ik haar wel eens aan omdat ik denk dat ik er niet bij betrokken word, terwijl ze dat al eerder tegen me had gezegd. Dan ontstaan er wel eens frustraties of irritaties.” Lize: ,,Zijn hersenen filteren ook de juiste emotie niet meer zo goed, zodat hij soms niet kan onderscheiden of ik serieus ben of een geintje maak. Daar moet ik nog steeds erg aan wennen.”
Angst leeft er ook. Yordi: ,,Lize is mijn rots in de branding, maar ik voel me richting haar enorm schuldig. Dat ze zo moet leven.” Lize: ,,Op slechte momenten heeft hij al enkele keren gezegd ‘zal ik van jou gaan scheiden zodat jij een leuker leven kunt leiden’.” Yordi: ,,Dat wil ik absoluut niet, maar al zou zij die keuze maken, dan zou ik het ook snappen, want dit is niet het leven waar Lize voor heeft gekozen.” Lize: ,,Dat is toch hartstikke lief, dat hij dat zo ziet. Dat is voor mij nóg meer reden om hier te blijven. Ik zou dat nooit doen. Al moet ik hem duwen in een rolstoel. Hij doet heel erg zijn best om het voor ons goed te doen, tot overprikkeling aan toe.”
Yordi: ,,Lize lacht graag naar buiten toe, maar hier thuis ziet zij het ook wel eens niet zitten. Maar dat kan ze niet zo goed delen. Na tien jaar voel ik dat wel aan, als dat het geval is. Maar als zij zich niet uit, dan kan het zomaar oplopen tussen ons, omdat ik minder kan handelen dan voorheen.” Lize: ,,Het contrast is zo groot. Hier thuis hangt vaak een down-sfeer. En alles moet volgens zijn schema, terwijl het vroeger lang leve de lol was. Maar er waren periodes dat als hij boven lag over te geven en ik moest naar de kinderen toe, dan kon ik de knop wel eens niet omzetten en werd boos op hen, terwijl zij er niks aan konden doen. Maar ik wil die gezellige dansjuf zijn, die ik was.”
Yordi: ,,Ik voel me schuldig, naar de wereld. Dat ik niet gewoon aan het werk kan. Ik ben hier de hele dag, maar ik hoor hier natuurlijk niet te zijn. Daar word ik af en toe knettergek van. Maar ik heb geen keuze en daar moet ik in berusten. De neuropsycholoog leert mij dat dergelijke gedachten, wat een ander van je denkt, dat dat je uitput.” Lize: ,,Daar heeft hij wel last van. Want hij draagt buiten een zonnebril en een petje, vanwege het licht. En dat is in deze tijd best wel vreemd. Maar hij moet gewoon kunnen zeggen wat hij heeft, ook als hij bijvoorbeeld naar de slager gaat en begint te stotteren. Dan moet hij durven te zeggen dat hij hersenletsel heeft.”
Yordi: ,,We hebben ontzettend veel geluk met Lize’s moeder, die mij naar Heliomare rijdt, hier thuis heel veel voor ons doet en Rose opvangt waar nodig, want ik kan niet voor Rose zorgen als Lize aan het werk is.” Onlangs werd hem aangeboden om ergens een uurtje aan de slag te gaan. ,,Dan maak ik mezelf gek en kan ik nachten wakker liggen. Dan word je even met de neus op de feiten gedrukt en schiet je in de vechtmodus. Terwijl in Heliomare wordt aangegeven dat het niet verstandig is. Toch stap ik dan in de valkuil: ‘Ik kan het toch gewoon proberen’. Ik wil dan toch terug naar het oude. Dat is een goede eigenschap, maar helpt me niet in deze fase. Ik ga dan wel op de koffie, want wie weet komt het over vijf of tien jaar weer naar me toe.”
Zoals de muziek hen deed samensmelten, zo hopen ze dat muziek maken in de nabije toekomst ook helend zal werken. Misschien dat New York de voedingsbodem blijkt om de eerder door onder meer Dick Plat voor Lize geschreven vijf liedjes van de plank te halen. Yordi: ,,Ik heb voor twee liedjes de muziek uitgeschreven. En van de Sint krijg ik wat simpele opname-apparatuur. We hebben tijdens het herstel één keertje samen opgetreden. We hebben besloten haar gitaar en mijn oude te verkopen en onlangs heb ik mijn droomgitaar binnen gekregen. Daar wil ik de komende tijd meer aandacht aan besteden, ook in het kader van mijn therapie.”
Yordi: ,,We worden niet meer gevraagd, omdat mensen denken dat ik het niet meer kan. Maar gek genoeg kan ik nog wel zingen zonder te stotteren. Op de prikkels die het met zich meebrengt, zal ik me dan voor moeten bereiden. Wetende dat ik daarna naar bed moet. Dus als we weer een keer worden benaderd, dan wil ik het gewoon proberen.” Hij houdt zich sterk, durft zich niet te verontschuldigen, maar moet zich even later noodgedwongen terugtrekken. Hij zit diep in het rood. En weet dat het herstel dagen vergt. Als vervolgens hun buurman Dick Bond (duim) plots overlijdt, hakt dat er ook in. ,,Onvoorstelbaar, ik stond de avond ervoor nog met hem te praten. Veel te jong, een man met een mooi gezin, die nog midden in het leven stond.” Zoals dat ook voor hem gold. ,,Ik blijf er voor vechten.”