‘Natuurmensen’ strijden tegen grootschalig gebruik vervuild slib

‘De Marker Wadden zijn één groot gifdepot’

De emotionele betrokkenheid druipt van de woorden van Patrick en Annemieke af. Ze strijden gezamenlijk tegen het gebruik van vervuilde grond in Nederlandse wateren. Daarbij vinden ze meestal geen medestanders bij natuurorganisaties.
Patrick vertelt: ,,De Marker Wadden zijn één groot gifdepot. Wij merkten dat voor het eerst toen we er gingen vissen tijdens werkzaamheden daaraan. Normaal is de visserij altijd ‘booming’ als zoiets bezig is. Hier was dit niet zo en wij vroegen ons af: hoe kan dit nou? Ze zijn begonnen met de Marker Wadden onder het mom van: we gaan het slib uit het IJsselmeer halen. Ze wilden de waterkwaliteit ervan verbeteren. Ik denk dat de eilanden er onder valse voorwendselen zijn gekomen.”
Het stuit Patrick tegen de borst dat volgens hem het ‘goede zand’ uit het IJsselmeer wordt gebruikt voor bijvoorbeeld de bouw. Voor de Marker Wadden haalde men slib vanaf andere plaatsen. Natuurmonumenten erkende dat men grond haalde uit IJsselmuiden en Schiedam in de klasse ‘industrie’. Het is zogenoemde ‘matig verontreinigde grond’, die geen schade zou opleveren voor mens en natuur. Toch heeft hij zijn bedenkingen bij het gebruik van vervuilde bestanddelen in een plek die als belangrijke winplaats voor drinkwater geldt.

‘Ik kreeg al
een rapport in
handen waarin
staat dat ze
de vervuiling
al meten. Dit
is een geheim
document van
Rijkswaterstaat’

,,Ze halen overal rotzooi vandaan en dat gaan ze dan in ons drinkwaterdepot gooien. Dat is wat ons zo erg stoort. Ik kreeg al een rapport in handen waarin staat dat ze de vervuiling al meten. Dit is een geheim document van Rijkswaterstaat. De stoffen komen dus al vrij en niemand doet wat. Ze legden inmiddels wel al het een en ander stil. Ik denk dat dit uit angst is, puur omdat mensen al wakker worden.”
Het vangen van minder vis was voor Patrick niet het enige signaal dat er iets mis is. Hij bleef niet zitten met zijn zorg en deelde die met een vooraanstaande organisatie. ,,Wij vonden het al vreemd dat er iedere keer dode vogels en vis op de eilanden lagen. Daarop belde ik de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Die had al meer meldingen erover ontvangen. ‘We gaan nu alarm slaan’, kreeg ik te horen. Een vliegtuig was al de lucht ingegaan om er te gaan kijken. Ook wilden ze met een hoop mensen van Lelystad naar de Marker Wadden varen. Toen werden ze tegengehouden. Er is maar één instantie die de NVWA kan belemmeren en dat is het ministerie. En zij deed dat ook.”

‘Het is in het
belang van
iedereen dat
we geen troep
meer gaan storten
in het water’

Patrick hoorde hier pas later van. NVWA-medewerkers vertelden hem erover toen ze zijn botter bezochten bij een gebruikelijke inspectie. ,,Een van hen zei: ‘wij hebben elkaar aan de telefoon gehad. Jij hebt een melding bij ons gedaan. We kwamen in Lelystad met een man of tien. De boot stond klaar, de motor draaide, maar we mochten niet wegvaren. Het is nog veel erger dan jij denkt, dus ga door’. Die man speelt met zijn baan als hij zoiets vertelt, dus dat zegt wat. Het is zo krom dat als ik een kopje in het water gooi, ik nooit meer de haven uit mag. Terwijl Natuurmonumenten een vergunning krijgt om vervuild slib te storten. Ik denk dat de hoge heren hier achter zitten. De Marker Wadden zijn gewoon een verdienmodel.”
Annemieke van Straaten bracht het gebruik van vergiftigde grond aan het licht. Zij zette zich in het verleden al in voor de grote grazers in natuurgebied Oostvaardersplassen. Via een WOB-verzoek kreeg zij een bevestiging van wat zij al een tijdje vermoedde. Annemieke: ,,Al op meerdere plaatsen in Nederland werd dit soort slib gebruikt. Ik dacht: als ze het overal doen, doen ze het bij de Marker Wadden ook. Eerst werd ik voor gek verklaard door Natuurmonumenten. Ik zat zelfs vijf dagen in een huisje op de eilanden om onderzoek te doen. Het was echt verschrikkelijk, al die dode vogels. Voor mijn ogen vielen ze letterlijk om. Een paar weken geleden kreeg ik de WOB-documenten binnen. Daarin vond ik wat ik al dacht. Ze hebben echt de boel belazerd. Als je zoiets doet, zeg het dan gewoon eerlijk.”
,,Naar buiten toe laat Natuurmonumenten weten dat er alleen zand en klei uit het Markerkermeer wordt gebruikt voor de Marker Wadden. Dit is niet waar. Wat deze organisatie doet, is legaal. Maar de eilanden zijn er gekomen onder het mom van het verbeteren van de waterkwaliteit. Dat doe je niet door er vervuilde grond van een andere plek naartoe te brengen. Ook op andere plekken in Nederland gaat Natuurmonumenten door met deze gewoonte en is daar niet open over.”
Annemieke denkt dat dit het topje van de ijsberg is. Het kan volgens haar zomaar zijn dat er nog veel meer vervuilde grond in het zoetwatermeer is gestort. Ze heeft het vermoeden dat men het tevens gebruikt voor de versterking van de Markermeerdijken. Nieuwe WOB-verzoeken moeten hier uitsluitsel over geven. Patrick ziet voor dat laatste al de voortekenen. Patrick: ,,Op plekken waar de werkzaamheden klaar zijn, vangen we zeventig procent minder dan voorheen. Dat klopt gewoon niet.”
De Volendamse visser voelt zich miskend. In tegenstelling tot beleidsmakers zit hij dagelijks op het water. Hij voelt zich ‘natuurmens’ en zich daarmee betrokken bij de leefomgeving. Die wordt volgens hem met voeten getreden. ,,Wij vissers zijn in principe boswachters. Iedere dag zitten wij op dat water, niet dat zootje dat de besluiten neemt. Ik weet waar het over gaat. Samen met Annemieke ga ik proberen om alles boven tafel te krijgen over de vervuilde grond. Dat vinden ze niet leuk, maar dat is dan maar zo. Het is in het belang van iedereen dat we geen troep meer gaan storten in het water.”