‘Als je dat eenmaal ervaren hebt, ben je besmet met een soort virus'

Ferry Nanninga geniet van vrijheid als binnenvaartschipper

Ferry, gefeliciteerd met het afronden van je opleiding. Er hangt een zekere romantiek rond het leven van mensen die op het water werkzaam zijn. Wat moeten we geloven van de zeemansverhalen?

,,Elk jaar ben ik een halfjaar op het water en een halfjaar vrij. Net ben ik terug van een werkperiode van drie weken. Gedurende deze tijd leef en werk je op het schip. Van de plaatsen waar we arriveren, zie ik weinig. Alleen als er bijvoorbeeld een sluis kapot is, kun je een dichtstbijzijnde stad bezoeken per fiets. Daar moet dan wel tijd voor zijn. Meestal blijf ik dus op het schip. Het cliché van ‘in ieder stadje een ander schatje’ is er niet bij. Binnen het bedrijf waar ik werk, is dat ook niet echt gepast. Vanwege bepaalde voorschriften, kan ik geen uitspraken doen over bij welke firma ik werk en wat we vervoeren. Ik geloof dat het in de zeevaart wel meer gebruikelijk is dat de bemanning uitgaat in steden waar men aanmeert. Er wordt daar meer in ploegendienst gewerkt, waardoor zoiets mogelijk is. Tijdens mijn werk moet ik altijd bij de les zijn. Het zijn verantwoordelijke taken en daarom is het gebruik van alcohol op het schip ook niet toegestaan. Dat soort romantiek is er nog wel, maar niet waar ik actief ben.”

‘Het cliché van
‘in ieder stadje een
ander schatje’
is er niet bij’

Wordt er in jullie bedrijf rekening gehouden met vakantieperiodes en feestdagen?
,,Nee, wij varen het hele jaar door. Aan de hand van een rooster wordt bepaald wie wanneer werkt. Het kan daarbij tegenzitten, zodanig dat je alle feesten en vakanties kunt mislopen. Daar heb ik dit jaar mee te maken gehad. Ik ben de zomervakantie misgelopen, evenals de kermis in Volendam. Daar staan wel andere mooie dingen tegenover. Het varen en het werk trekken mij aan. Soms ben ik op het dek bezig met schilderen. Ik geniet dan van de natuur om mij heen. Op het water ervaar je een gevoel van vrijheid. Als je dat eenmaal ervaren hebt, ben je besmet met een soort virus. Op de momenten dat ik thuis ben, snak ik er na een tijdje weer naar om te gaan varen. Elke dag is anders op het water en je komt daarbij steeds op nieuwe plekken. Het is altijd weer een verassing wat je gaat meemaken. Soms liggen we tien uur voor een kapotte sluis te wachten, soms varen we zonder problemen door. Verder is de sfeer tussen de schippers onderling heel collegiaal te noemen. Iedereen zwaait nog naar elkaar.”

Wat vind je het mooiste gebied om doorheen te varen?
,,Ik vind persoonlijk de Duitse kanalen heel mooi. Hiermee bedoel ik bijvoorbeeld het Mittelland- en Dortmund-Eemskanaal. Deze wateren zijn door de mens aangelegd, maar daardoor niet minder mooi. Bij het varen hierover zie je veel bossen en fraaie natuur. Als het weer goed is, zijn er overal mensen langs de kant. Op deze momenten ervaar ik soms een vakantiegevoel. Naast het reizen over de kanalen, vaar ik ook graag over de Rijn. Langs dit water kom je mooie steden tegen, zoals: Bonn, Keulen en Düsseldorf. Vanaf de Hoogrijn in Zwitserland, tot aan de Middenrijn bij Bonn, vaar je door een fraai berglandschap. In dit gebied is de Loreley een herkenbare rots. De Rijn stroomt daar langs het Eifelgebergte. Het is wel opletten geblazen, omdat het verkeer op de rivier druk is. Met behulp van de app ‘Marine Traffic’ kun je trouwens zien hoeveel het water in Europa bevaren wordt. Goed vooruitkijken is daarom belangrijk. Niet alle bootbezitters zijn even vaardig. Je moet kunnen anticiperen op onverwachte manoeuvres, want als er iets misgaat, zijn wij als professionele schippers de schuldigen. Gelukkig loopt dit soort situaties meestal goed af.”

Vanwaar de keuze voor deze studierichting?
,,Mijn opa had een boot waarmee hij viste op de Noordzee. Met hem ben ik een aantal keer mee geweest, voor het eerst toen ik vijf jaar oud was. Ook mijn vader werkte als visser. Je kunt wel zeggen dat het varen er al vroeg inzat. Bij het kiezen voor een studie, keek ik dus in richting van de scheepvaart. In eerste instantie wilde ik gaan voor de studie ‘zeevaart’. Dit bleek toch niet bij mij te passen. Tijdens de zeevaartopleiding leer je uit een boekje en minder door iets te doen. Ik ben meer voor die laatste methode. Het vak van binnenvaartschipper leer je in de praktijk, de studie is daar helemaal op ingericht. Misschien is het wat raar om te zeggen, maar eigenlijk vind ik mezelf niet geschikt voor school. Op het Don Bosco College heb ik zo’n beetje mijn tijd uitgezeten. Voor mijn diploma daar ben ik dan ook maar net aan geslaagd. Dit is wel anders gegaan bij de studie die ik net heb afgerond. Ik ben afgestudeerd met de cijfers: drie tienen, twee negens en een acht.”

Waar heb je praktijkervaring opgedaan tijdens je studie?
,,Al vanaf het begin van de opleiding ben ik gaan werken bij het bedrijf waar ik nog altijd in dienst ben. Bij deze firma ben ik ongeveer al 4,5 jaar werkzaam. Ik ben blijven hangen bij mijn stageplaats. Het is een voordeel dat je ook tijdens de studie al betaald wordt. Bij aanvang ervan ga je direct aan de slag. Je loopt dan stage, maar mag al veel dingen doen. In eerste instantie begin je als ‘deksman’. Later in de studie heb ik leren varen. Dit is ook typisch iets dat je in de praktijk leert.”

‘Het stichten van een
gezin en werken
in de binnenvaart,
gaan prima samen’

,,Het is wel nodig om op de hoogte te zijn van bepaalde theoretische kennis. Zo is het weten van de regels op het water van groot belang. In de toekomst wil ik nog gaan leren voor mijn ‘Rijn-patent’. Dit zou mij de mogelijkheid geven om zelfstandig op de Rijn te kunnen varen. Ook hier is boekenkennis voor nodig.”

Uit welke onderdelen bestaat de opleiding tot binnenvaartschipper?
,,Zoals gezegd, wordt de meeste nadruk gelegd op leren uit ervaring. Om te slagen voor de opleiding, is het nodig om minimaal honderdtachtig dagen per jaar te hebben gevaren. Dit wordt bijgehouden in een boekje, dat na afloop van de termijn moet worden afgetekend in Rotterdam. Na honderdtachtig vaardagen word je bevorderd tot ‘matroos’. De rangen die daarop volgen, zijn: ‘volmatroos’ en ‘stuurman’. Na de laatstgenoemde bevordering, is het nog honderdtachtig dagen varen voordat je het Groot Vaarbewijs kunt halen. Over een half jaar hoop ik dit te bereiken.”
,,Het opdoen van praktijkervaring is niet alleen belangrijk voor het leren van de vaartechniek. Je leert er ook de eigenschappen van rivieren door kennen. Om het Rijn-patent te kunnen halen, is het vereist om deze rivier in één jaar acht keer op en af te varen. Die ervaring is nodig, zodat je bijvoorbeeld leert waar de ondiepe plekken zitten. Eigenlijk moet je dit van de hele rivier uit je hoofd weten. Je krijgt ook een boek waarin al deze informatie staat. Er komt dus best veel kijken bij het varen op dit soort wateren. Vooraf was ik hier ook niet van op de hoogte.”

Hoe groot is het belang van de binnenvaart in een land als Nederland?
,,Ik denk dat als de binnenvaart zou wegvallen, het verkeer op de weg vastloopt. Sommige schepen hebben tweehonderd containers aan boord. Als deze lading over de weg zou moeten worden vervoerd, heb je dus tweehonderd vrachtwagens nodig. Vorig jaar zomer was het waterpeil van de Rijn relatief laag. Grote schepen kunnen dan nog maar de helft van de normale hoeveelheid vracht vervoeren. De wegen over land worden op zo’n moment extra belast. Het wordt dan al spannend, want als er nog minder over water kan worden vervoerd, slipt alles op de weg dicht. De binnenvaart is dus een zeer belangrijke industrie in Nederland. Ik heb het idee dat dit hier in de regio niet zo sterk leeft. Misschien is dat zo, omdat we hier geen grote rivieren in de buurt hebben. Je hebt ook plaatsen als Werkendam, waar bijna de hele bevolking in de binnenvaart werkt.”

Wat voor soort partner zoekt een binnenvaartschipper?
,,Toen mijn vader nog werkte als visser, heeft mijn moeder meegemaakt hoe het is om een partner te hebben die veel op het water is. Al vanaf het moment dat ze elkaar leerden kennen, zei mijn vader tegen haar: ‘Mijn werk is varen en daar stop ik niet mee’. Mijn moeder heeft er nooit problemen mee gehad. Het is volgens mij iets waar je in meegroeit. Zij wist niet beter dan dat mijn vader vaak van huis was. Ik ken het verhaal dat mijn vader tien dagen na mijn geboorte alweer een week op zee moest. Als familielid heb ik er nooit onder te lijden gehad. Er zijn ook veel andere beroepen waar mensen werken met onregelmatige tijden.”
,,Mijn zus bijvoorbeeld werkt in de zorg. Doordat zij vaak avond- en nachtdiensten draait, is haar vriend regelmatig ook alleen. We moeten het af en toe van huis zijn dus niet groter maken dan het is. De meeste collega’s van mij hebben gewoon een vrouw en kinderen. Het stichten van een gezin en werken in de binnenvaart, gaan dus prima samen. Ik ben niet de hele tijd op het water en ook vaak thuis. Maar ja, het varen lonkt dan altijd weer.”