‘Onderwijs op afstand’ is in volgende fase aangeland

Ouders en leerkrachten voelen wederzijdse waardering

Linda Tol, Jozefschool:
Met de verlenging van ‘scholen dicht’ tot minimaal na de meivakantie is er iets wezenlijks veranderd. ,,We focusten in de eerste drie weken aanvankelijk op het doel: zorgen dat er niet te veel achterstand komt in de basisvakken. Dat betekende voorzichtig doorgaan met taal, spelling en rekenen, want die vormen de basis. We gaven daarbij elke dag een leesopdracht en voor de afwisseling gaven we de kinderen ook een creatieve of technische opdracht. Leerkracht Jan Stuijt reikte aan hoe kinderen een stoel van kranten kunnen maken, of een kettingreactie. Dan komt er interactie op gang, want we krijgen goede reacties en niet alleen filmpjes van onze eigen kinderen, maar ook van kinderen van andere scholen. ”
Qua opvang van kinderen met ouders in de vitale beroepen was afgesproken om dat SKOV-breed en geclusterd te gaan doen. ,,Wij dachten aan misschien twee kinderen om op te vangen, maar later werd de regel bijgesteld naar één ouder met een vitaal beroep. De Petrusschool en wij vangen onze eigen kinderen op, de andere scholen werken hierin samen. Wij hebben er soms wel negen op een dag. Eerlijk gezegd lukt het dan niet om de richtlijnen van anderhalve meter afstand aan te houden. Zouden er meer komen, dan wijken ook wij uit naar de collega scholen.”

‘We krijgen veel
complimenten van ouders,
maar horen ook dat het in
sommige huizen
niet goed gaat’

,,Samen buiten spelen mag volgens het RIVM, zolang niet zeker is dat kinderen het over kunnen dragen, maar dat houdt voor de leerkracht wel een risico in. Daarnaast zijn alle kinderen in de opvang van ouders met een vitaal beroep. We willen ook niet dat zij elkaar aansteken en daarmee hun ouders.”
,,Als een kind snottert, dienen we dat kind naar huis te sturen, want hij of zij kan iemand anders aansteken. Het is voor ons regelmatig een kwestie van op je tenen lopen. Iedereen moet worden beschermd, leerkrachten én ouders.”
De Jozefschool schreef deze week een enquête uit, met vragen aan ouders. ,,Om te weten waar we nu staan. Sommige ouders geven aan dat zij instructie missen, dat betekent indirect een stuk waardering voor het vak van leraar. We krijgen gemiddeld genomen veel complimenten van ouders, dat stemt me blij, maar we horen inderdaad ook dat het in sommige huizen niet goed gaat. Ouders geven ook suggesties, bijvoorbeeld dat ze meer schoolwerk willen. Of dat zij aardrijkskunde en geschiedenis missen; daar gaan we mee aan de slag.”
Er wordt aan alle kanten flexibiliteit gevraagd. ,,Wij gaan kijken hoe we meer kunnen inzetten op het geven van instructie. Tot dusver ging het via parro, de communicatie-app waarmee je ouders bij de klas betrekt, of via e-mail. Maar nu moeten we met nieuwe hoofdstukken beginnen, daar moet dus nieuwe instructie bij. Andere scholen waren al begonnen met instructiefilmpjes.”
,,We verwachten nogal wat: de ene leerkracht heeft meer met techniek en de computer dan de ander. Onze groepsapp van leerkrachten staat roodgloeiend en het is mooi om te zien dat ze elkaar bevragen en elkaar tips geven, maar ieder kiest zijn eigen vorm die bij hem of haar en de klas past.”
,,En hoe bewaak je je werktijd als leerkracht? De afspraak is bereikbaar te zijn tussen negen uur ’s morgens en vier uur ‘s middags, maar ik betrap mezelf er ook op om toch daarna nog wat belletjes te doen en ’s avonds aan het werk te gaan. Ook omdat je je eigen kind gedurende de dag aandacht wilt geven.”
,,En we vragen ook wat van de kinderen. Ik merkte bij mij thuis bijvoorbeeld ook dat de motivatie een beetje weg raakte. En als je dan zelf even denkt te kunnen werken, klinkt het ‘je luistert niet’, als ik mijn mail check. Ik heb liever een klas van dertig kinderen dan die ene van mij in deze situatie, zeg ik eerlijk.”
Er zal veel herkenbaarheid zijn bij ouders. ,,‘Jij bent niet mijn juf’, zei ze al een keer. We begrijpen daarom ook dat deze situatie voor ouders heel ingrijpend is. We moeten niet vergeten dat de hele Corona situatie ook nog iets met de mensen doet, emotioneel en psychisch. Dan komt daar ook nog thuiswerken en ‘lesgeven’ bij.”

‘En als je dan zelf
even denkt te
kunnen werken,
klinkt het
‘je luistert niet’’

Een landelijk gedeelde zorg is die voor het kind dat meer ondersteuning nodig heeft. ,,Hoe houd je daar zicht op? Als er uitval is, komt dat door gebrek aan concentratie of omdat het te moeilijk is? Hoe kun je die leerlingen erbij krijgen? Ik ben best bang voor het ontstaan van grotere verschillen tussen leerlingen. Omdat de een thuis meer ondersteuning krijgt dan de ander: omdat het voor de ene ouder nou eenmaal beter mogelijk is dan voor de ander. Als er thuis geen ruimte is of te weinig computers, dan kunnen we nóg zo veel aanreiken, maar komt een kind niet tot werken en daar hebben we geen zicht op. Als die verschillen optreden, zal dat zeer doen.”
En landelijk is er ook zorg voor situaties waar huiselijk geweld of een andere onveilige situatie optreedt. ,,School biedt hen normaal gesproken een veilige plek. Maar je moet ze eerst in beeld hebben, dan kun je ze pas opvangen. We hebben bij de SKOV drie schoolmaatschappelijk werkers, die ingeschakeld kunnen worden door ouders. Maak hier als ouders gebruik van als het thuis even niet lekker gaat.”
,,Het zou mooi zijn als de huidige situatie ook iets positiefs kan opleveren, bijvoorbeeld nieuwe inzichten voor de toekomst, als je het hebt over het veranderen van het onderwijs. Wat mooi zou zijn, is dat je – gedwongen door deze situatie – als school gaat kijken hoe je een andere manier van lesgeven kunt inslaan. Neem bijvoorbeeld het klassikaal lesgeven versus het lesgeven op afstand en daarmee meer zelfstandigheid van de leerlingen. Het zou jammer zijn als we dat straks weer loslaten.”
,,Voor nu is het proberen om het zinvol te maken en leuk te houden voor de kinderen en onszelf. Wij spelen bijvoorbeeld thuis regelmatig spelletjes, dat is leuk en leerzaam. Denk bijvoorbeeld aan het kaartspel van Koning Twix of tafelbingo van de Gorgels, beide om de tafels te leren. Maar een potje rummicub of een strategisch spel, daar leren kinderen ook veel van. En het is een gezellige afleiding.”
Aan kinderen wordt nu gevraagd meer online met school bezig te zijn. ,,En dat brengt ook risico’s met zich mee. Vorige week kregen we een waarschuwing die we meteen naar ouders hebben rondgestuurd. Er wordt van alles online gratis aangeboden om te oefenen, maar vervolgens worden gegevens gevraagd en blijkt dat het voor fishing is bedoeld, of je zit vast aan een jaarabonnement. Daar moeten we dus alert op zijn.”
,,De komende tijd speelt ook de vraag: zijn de kinderen straks klaar om de stap naar de volgende groep te maken? Je wilde het in de eerste drie weken niet te zwaar maken, maar dat station zijn we voorbij. Nu staan we voor de volgende uitdaging.”

Lucia van der Velden, Spinmolen:
,,Wij hebben ook een enquête afgenomen onder de ouders en ze zijn lovend en waarderen de bereikbaarheid en inzet van de leerkrachten enorm. Als suggesties gaven velen aan dat zij het live-contact missen, maar daarin hebben we al een waanzinnige sprong gemaakt, door het opzetten van een onlineverbinding via Teams of Skype.”
,,Ze zien de juf of meester weer even én hun klagsenootjes. De ontwikkelingen gaan snel, maar er is niet altijd sprake van het ideaalplaatje zoals we op tv zien. Het gebeurt ook dat leerlingen niet of niet tijdig inloggen, de verbinding plots verbreken of het werk ligt niet klaar.”
,,We verwachten op dit moment zoveel zelfstandigheid van leerlingen en ouders en verwachten enorme discipline, zonder dat kinderen de onderbreking hebben van een instructie of een complimentje. Of het simpele geluid van een klasgenootje.”

‘Bij het kind op
de gang zie je aan
een bepaalde
gezichts-
uitdrukking hoe
het gaat en kun
je aandacht geven;
dat valt nu weg’

Het gebeurt ook dat contact maken met een leerling of gezin niet mogelijk is. ,,Dat hoeft niet zozeer de zorgleerling te zijn die we al in beeld hadden. Landelijk gaat het daar vaak over en over kinderen van kwetsbare ouders. Gelukkig kwam in de enquête met betrekking tot de vraag over de sfeer tijdens het thuis maken van schoolwerk een hoge score tevoorschijn. Dat stelt me gerust. Maar ga er even aanstaan als ouder. Je bent werknemer of zelfs werkgever, je partners werk gaat door, je bent van alles tegelijk. Vader en moeder, juf en meester. Dan moet je stevig in je schoenen staan. En als dat niet zo goed lukt, wat voor effect gaat dat hebben op de toekomst van het gezin en de kinderen? Is dat effect niet even belangrijk als eventuele onderwijsachterstand?”
,,Het is mijn persoonlijke onderbuikgevoel. De zogeheten zorgkinderen zijn bij ons veilig, maar nu zitten ze thuis. Bij het kind op de gang zie je aan een bepaalde gezichtsuitdrukking hoe het gaat en kun je aandacht geven. Dat is de kracht van school: een veilige sfeer creëren en structuur bieden. Dat valt nu weg.”
,,Onze kleuterleerkrachten fietsten maandag langs de huizen met het schoolwerk en hadden glinsteringen in hun ogen, omdat ze die koppies weer even hadden gezien. De behoefte om elkaar weer te zien is heel erg groot, ik denk ook dat de leerlingen het liefst weer naar school gaan. Dat contact hebben ze nodig, dus deze tweede fase met steeds meer videocontact is echt noodzakelijk.”
,,Anders gaan ze erg opzien tegen het werk. Ze hebben ook feedback nodig. Waar doe je het anders voor? Waardering voelen, is belangrijk. Wij als moeders zeggen ‘is je werk af?’ Een juf zegt: ‘wat heb jij die letter mooi geschreven’. Dat is net het verschil.”
,,Ik weet dat mijn team het goed oppakt, maar je hebt geen momentje om iets te checken, ik voel niet de sfeer van binnen de schoolmuren. Ik zie niet die leerling op de gang. Het voelt alsof je een hoop ontglipt. Dat is een persoonlijk gevoel. Leiding geven gaat nu puur door het contact wat je hebt met je teamleden en tijdens een videocall, maar niet omdat je iets voelt.”
,,Ik ben enorm blij met parro. Zo weet ik wat er qua communicatie richting de ouders gaat. Maar je mist de beleving van hoe het reilt en zeilt. De leerkrachten zetten zich enorm in. Ondanks dat ze elkaar niet zien – of een enkele keer op school – voel je dat er saamhorigheid heerst, dat vind ik heel mooi.”
,,Het is een utopie om te denken dat er geen grotere verschillen zullen ontstaan tussen leerlingen, maar ik vraag me af of die zoveel groter worden als dat ze al waren.”
,,We hadden al kinderen die een zorgarrangement hadden en externe begeleiding kregen. We zoeken nu in samenspraak met de interne begeleider contact met ouders om te kijken of bij de kinderen die daarmee bekend waren, het toch zinvol is om die externe begeleiding weer op te pakken.”
De werktijden van leerkrachten worden ondertussen opgerekt. ,,Wat hen het meest frustreert, is dat de grens is weggevallen. Soms zitten ze ’s avonds om zeven uur nog bezig. Sommige werken twee dagen in de week, maar houden zich nu de hele week bereikbaar voor ouders. Je kunt ook niet de deur dicht doen om vijf uur en naar huis fietsen. Maar wat is dan jouw vrije tijd? En sommige van hen hebben ook nog eens zelf nog jonge kinderen, waar zij zorg voor dragen.”
,,Mooie dingen die gebeuren? De verbinding van onze teamleden, de enorme inzet, de bereikbaarheid en het snel op elkaar inspelen. Dat is iets waar je straks op verder kunt bouwen.”
,,En de enorme sprong qua ontwikkeling van het onderwijs op afstand, wat voor de toekomst mooie kansen en mogelijkheden biedt. Het toekomstig onderwijs is een veelbesproken onderwerp bij ons op school. Het zou geweldig zijn als we alle ervaringen uit de crisis mee kunnen nemen voor het vormgeven van het onderwijs na de crisis, waar we misschien we meer dan ooit te voren aan moeten sluiten op de onderwijsbehoeften van onze leerlingen.”