Nieuwe teamchef politie Margriet Bokdam en burgemeester Sievers:

‘Samenleving versterken door aan voorkant te komen’

De 44-jarige Bokdam, van origine een Tukker, werkte haar halve leven – 22 jaar – bij de politie van Amsterdam. ,,Van agent tot teamchef.” Voor de periode van vier jaar was zij teamleider van het Top 600-team. Een lijst van 600 personen die relatief veel hoge-impact delicten hebben gepleegd in de hoofdstad. Vorig jaar rondde zij haar Master-studie ‘Tactisch leiding geven’ af en begon als teamchef. ,,De dynamiek en frequentie van incidenten in Amsterdam is anders en ligt hoger, maar de impact in kleinere gemeenten kan groter zijn. Zoals de lijnen hier ook korter zijn.”

Integraliteit
,,Ik geloof heel erg in integraliteit – samenwerking – en wat me tijdens de oriënterende gesprekken met de burgemeester al opviel, is dat zij ook kijkt naar hoe helpen we de samenleving en komen we samen aan de voorkant van het probleem. Om het goede van de samenleving versterken, daar geloof ik ook in, en daar vinden wij elkaar. Vervolgens gaat het om hoe we aan die intentie werken. Tuurlijk hebben we als politie taken die we moeten uitvoeren, maar daar waar we ruimte hebben, sluit dat ook aan bij de verwachtingen die burgers van ons hebben? Hoe blijven we dan in verbinding met die burger? We kunnen niet altijd alles waarmaken, maar dat moeten we kunnen uitleggen, of het samen proberen te doen met de burgers en andere partners zoals de gemeente.”
,,Deze gemeente probeert het ook met integraliteit: programma’s zoals LEF en het Actieplan Integrale Veiligheid, het gaat om het proberen te versterken van de samenleving. Ik wil ons team in de veranderende samenleving ook voorbereiden op welke ‘politie van overmorgen’ wij moeten worden. Op het vlak van individualisering, digitalisering, globalisering, mensenstromen, de polarisatie die toeneemt. Hoe ga je daar als politie mee om? Dat kan alleen maar door bundeling van krachten, met de gemeenten, met publiek private partijen als de lokale ondernemer, verzekeraars, maar ook met de burgers. Want er zit veel knowhow bij die burgers. Alleen samen kunnen we voor het resultaat gaan. Niemand kan het alleen.”
,,Naast het versterken van de samenleving, behoren wij ook te begrenzen waar het nodig is. Als politie zijn wij veiligheidspartner in de hele aanpak en hebben strafrecht achter de hand, maar wat mij betreft, is dat het laatste middel. Omdat ik geloof in dat we meer aan de voorkant moeten zitten en kijken wat er nodig is om het te voorkomen. In de Top 600 zijn straf en zorg ook aan elkaar gekoppeld. Om de mensen achter het incident op weg te helpen. Maar hoe kom je achter die voordeur? Wat heeft een gezin nodig? Welke partner heeft dan de beste kaarten om dat aan te pakken? Daar zijn wij een partner in, maar er zijn zoals gezegd ook andere instanties.”

‘Jaren geleden is de
overheid begonnen – en daar is de
toeslagenaffaire een ultiem bewijs van –
om zijn burgers op
afstand te zetten’

De capaciteit bij de politie is teruggeschroefd?
,,De afgelopen maanden is hard gewerkt aan oplossingen voor het opvangen van de onderbezetting. Zowel binnen onze eenheid als landelijk. De inzet op ‘spoed en nu- taken’ is gegarandeerd.”
Burgemeester Sievers: ,,Misschien met minder ‘blauw’, maar de verdubbeling zit ‘m in de kracht van de samenwerking met de samenleving: die verbinding aan de voorkant, met partners en burgers.” Bokdam: ,,Het dwingt ons als politie om ook op die manier te gaan werken. Als politie hebben we de authentieke wijze, zoals we ons werk altijd deden, maar het besef leeft dat we ook andere wegen moeten bewandelen én de tijd dwingt ons om daar stappen in te maken.”

Tegenover de wens om het samen te doen, staat het groeiende verzet van burgers, jongeren en volwassenen?
Bokdam: ,,Mensen zijn de huidige maatregelen een beetje zat en dat zijn we allemaal. Maar in de huidige situatie wordt van ons allen medewerking gevraagd, tot het moment dat er meer mogelijk is.”
Burgemeester Sievers: ,,Dat is niet alleen van de coronatijd, het is iets van de langere adem. Jaren geleden is de overheid begonnen – en daar is de toeslagenaffaire een ultiem bewijs van – om zijn burgers op afstand te zetten en te wantrouwen. Wij hebben als overheid echt weer wat terug te winnen, in het zoeken van samenwerking, verbanden te leggen en het vertrouwen geven aan die burgers. We kunnen ze geen verantwoordelijkheid geven als we ze niet vertrouwen en dat vertrouwen moeten we weer opbouwen.”
,,Hier in Edam-Volendam heeft Jeroen daar aan gewerkt, samen met Jongerenwerk, met goedwillende inwoners uit de buurten. Omdat je daar de aansluiting weer vindt om de goede beweging weer op gang te krijgen. Het is geen wonder dat de burgers, die door de overheid op afstand zijn gezet, zich in eerste instantie niet willen verbinden aan acties van de overheid en daar moet je heel hard aan werken met elkaar. Dat doen we en dat is zoals gezegd een lange adem-traject. Want naast het zoeken van verbinding, moet je ook grenzen stellen in het Middengebied en de Singelwijk.”

Serieus genomen
Bokdam: ,,Je moet inventariseren wat nodig is: we hebben bijvoorbeeld bewonersavonden gehouden, op het Middengebied bouwlampen geplaatst, de zogeheten rode bankjes weggehaald. Dan voelen burgers zich serieus genomen en zijn ze onderdeel van de aanpak van het probleem. Tijdens recentelijke incidenten hebben we ook veel gehad aan informatie van bewoners en daar zijn we dankbaar voor. Alleen dán kun je het gezamenlijk oppakken. Ik geloof niet dat er maar twee polen zijn, maar er is sprake van een groot middenstuk en die mensen moet je zien te bereiken om het beter te maken. Soms moet je het scherpe debat aangaan, daarmee groeit de druk op het kiezen van richting. We moeten inzetten op overeenkomsten en het samen aanpakken van hotspots zoals bij die bankjes.”

Er is de preventieve en de repressieve kant. Groepsverboden, bekeuringen, arrestaties, wat zeggen die incidenten?
Bokdam: ,,Bij bepaalde incidenten zoals op het Middengebied in Volendam, dat had effect op een hele wijk, die impact vond ik heftig. Maar het houdt mij vooral bezig: wat hebben we te doen om dit weer bij elkaar te brengen?”
Kroeb: ,,Ik ben twee jaar geleden, komend van de politie, bij de gemeente komen werken, met de bedoeling dat we samen verantwoordelijk zijn. We zijn destijds met het Actieplan Integrale Veiligheid begonnen. Sinds Margriet is aangesteld, vullen we elkaar als gemeente en politie veel beter aan en zoeken de samenwerking.”
,,Op het Middengebied bijvoorbeeld, staan we er niet alleen voor. Tijdens bewonersavonden en momenten in de gemeenteraad zat de politie naast ons om tekst en uitleg te geven. Daar hebben wij veel aan. Ik ben zelf ook enkele keren in het Middengebied geweest om de sfeer te proeven en te zien waar we over praten. Ik heb ook gemerkt welke verwensingen agenten en boa’s naar het hoofd krijgen geslingerd. Maar we maken stappen. Het gaat om jongeren en ouders, die we bewust moeten maken wat er speelt.”
Burgemeester Sievers: ,,Wat de achtergrond van de jongeren ook is en wat de motieven ook zijn, we moeten jongeren en ouders individueel aanspreken. Niet in de stigmatiserende zin, maar samen naar oplossingen zoeken en samen grenzen trekken. Bij dat laatste moeten we ouders ook helpen, want sommige zien daar geen kans toe. Kijkend naar het recentelijke feestvieren op het ijs, het weiland en op de dijk, lijkt het of ouders het soms uit onmacht laten begaan en zij vergoeilijken daarmee het gedrag. Dat is net zo goed niet helpend om met elkaar een leefbare veilige buurt te organiseren.”

‘Wat me heeft
verbaasd, is dat er om politie-inzet
werd gevraagd door burgers,
en dan zíjn we er en
dan worden we uitgescholden’

Burgemeester Sievers: ,,Wat is nodig om daar uit te komen? Bij die onmacht gaat het om durven onderkennen van wat er speelt in je gezin of omgeving. Durf je kwetsbaar te zijn, de groepsdruk te onderkennen en daar iets aan of mee te doen? In dat soort situaties zijn er ook hulplijnen bij de gemeente, waar je terechtkunt met je vragen. En hulp vragen is geen zwakte, maar juist heel moedig, als je dat onder ogen durft te zien, als je dat nodig hebt om je kinderen gezond en gelukkig op te laten groeien. Je bent immers niet gelukkig als je gebukt gaat onder groepsdruk.”
Bokdam: ,,Die ene avond waarvan talloze filmpjes werden gemaakt en agenten werden uitgescholden, bevatte schrijnende situaties. Daar was ook een in Volendam woonachtige agent bij en dan praat je over jouw veilige context. Als je bij de politie zit, bouw je een dikke huid op, maar je hebt ook te maken met een partner thuis en kinderen. Van wat ik die avond zag, ben ik wel geschrokken.”

Zijn daarna nog gesprekken gevoerd met betrokken burgers?
Kroeb: ,,Dat lukt niet altijd. En we hebben gemerkt dat er soms tikkende tijdbommen tussen zitten. Je kunt het ene moment prima gesprekken voeren en tien minuten later staan ze opeens tegenover je.”
Bokdam: ,,Toch zit daar wel de kracht van bewustwording en reflectie. Maar het lukt inderdaad niet altijd om in gesprek te gaan, of mensen komen niet opdagen. Ik blijf zeggen: hoe kom je aan de voorkant? Als bijvoorbeeld een meisje kleine oorbelletjes steelt, dan moet je eigenlijk gelijk het gesprek aangaan, want wat maakt dat zij dat doet. In plaats van het afdoen met een Bureau Halt-verwijzing en het daar bij laten. Het is goed om te laten zien dat kwetsbaarheid normaal is, in plaats van de luiken te sluiten en doen alsof het daar niet gebeurt.”

Afgekeurd
,,Ik heb genoeg gemerkt dat mensen de houding van de eigen burgers bij die incidenten hebben afgekeurd.”
Burgemeester Sievers: ,,Die mensen moeten zich meer uitspreken, in beweging durven komen en wij moeten die mensen daarin steunen. Uitspreken over hoe je wél fatsoenlijk met elkaar omgaat. Er is een groot ‘midden’, maar die mensen hebben nog niet de moed gevonden om zich te laten zien. Onze uitdaging is om bij de goede aan te sluiten en die middengroep mee te nemen.”
,,Eén van de worstelingen is dat Volendam zich tot enkele jaren geleden kon permitteren redelijk gesloten te zijn als gemeenschap. Mede door sociale media en globalisering, kan dat niet meer. Steeds meer jongeren studeren buiten de deur, ze zien ook hoe men elders met elkaar omgaat. Dat versterkt de beweging, maar nu is het de kunst om je uit te durven spreken. De mensen die twintig jaar geleden bij de Nieuwjaarsbrand betrokken waren en zich recentelijk uitspraken, mannen als Nick & Simon die dingen laten zien die ze nooit eerder hebben laten zien: het begin van de beweging is er.”
Bokdam: ,,Het durven uitspreken, houdt ook verband met meldingen durven doen bij de politie. Dat maakt het voor ons inzichtelijker en helpt ons als gemeente en politie als partner in stelling durven te komen. Het zogeheten midden moet zich uitspreken, zodat de rest mee komt.”

De politie heeft weer intrek genomen in het bureau aan de Zeestraat?
Bokdam: ,,Daar zijn we heel blij mee. We staan als het ware dichter bij Volendam. Lokaal gezien is het een verankering, waardoor we beter kunnen samenwerking met de boa’s. Het is sowieso een goede samenwerkingsspot, een goede uitgangspositie richting bepaalde plekken waar activiteiten plaatshebben, zoals FC Volendam en de horeca.”
Kroeb: ,,We hebben wekelijks een vast moment voor stafoverleg, tussen de gemeente en wijkagenten. We zien dat de kracht ligt in dat je bijna iedere dag een wijkagent rond ziet lopen en de boa’s daarmee in gesprek kunnen. Zo werk je ook samen bij de kleine overlast-situaties. Dat is voor ons, om de casus verder te brengen in onze organisatie, een voordeel. Ook met de ongeregeldheden in het Middengebied hebben we gezien dat de politie een uitvalsbasis heeft in de Zeestraat, voor papierwerk of andere bezigheden. Zo is men minimale tijd weg van de plaats waar het toe doet. We zijn heel blij dat we dat samen hebben te weten realiseren.”

‘Mijn hoop zit ook
in het aan laten
sluiten van burgers,
want wij kunnen van
alles bedenken,
maar je moet ook
aan hen de vraag
stellen wat zij
nodig hebben’

Er is eerder gememoreerd dat het om een ‘lange termijn-adem’ gaat, maar kan er ook echt worden doorgepakt?
Kroeb: ,,Kijkend naar bijvoorbeeld een programma als LEF en ook de situatie rond de Singelwijk en het Middengebied: je moet beginnen met het in gang zetten van de beweging. Uiteindelijk komen we er wel, maar je zou willen dat het binnen een jaar lukt. Sommige dingen zie je met z’n allen aankomen en daar moeten we met z’n allen wat aan gaan doen Op heel veel fronten zijn we daar mee bezig: sommige dingen hebben tijd nodig, sommige processen zouden we moeten versnellen en daarbij de juiste mensen naar voren schuiven. Het is ook wel eens lastig om het grote geheel te overzien. Juist omdat we in veel groepen zitten, om er over te praten. Er zijn veel goede initiatieven en goede partners om er over te praten, dus er liggen echt wel mogelijkheden voor ons.”
Bokdam: ,,Mijn hoop zit ook in het aan laten sluiten van burgers, want wij kunnen van alles bedenken, maar je moet ook aan hen de vraag stellen wat zij nodig hebben. Er is al heel veel, maar kennelijk werkt dat soms niet en wat werkt dan wel?”

De opgelegde beperkingen helpen niet mee. Jongeren verleggen toch de grenzen, zoals recentelijk bij sneeuw, ijs en op de dijk?
Bokdam: ,,Daar was ook een incident bij dat jongeren sneeuwballen gooiden, waarbij schade werd gemaakt en letsel werd toegediend, dat gaat echt een stap te ver.”
Kroeb: ,,Jongeren bedienen zich tevens van een smartphone en op Snapchat kun je bijvoorbeeld zien waar het druk en gezellig is: daar gaan ze heen, want daar is het te doen. Op die veranderingen moeten wij dus ook inspelen, qua digitalisering. Het is de toekomst, de jeugd gebruikt het, dus wij moeten daar ook naar toe, als je invloed wilt uitoefenen. Als gemeente kijken we ook naar hoe moet we onszelf moeten positioneren op sociale media.”
Bokdam: ,,Daar moeten wij ook op inzetten, om op een slimmere manier politiewerk te leveren, want dat kan ook een manier zijn om aan de voorkant te komen. In deze tijden van krapte wil ik met ons team toe naar het ‘duizend bloemen bloeien principe’. Ik geloof in kleine projecten die bottom-up gaan. Dus mensen ruimte en verantwoordelijkheid geven: ga maar proberen, ga maar in gesprek met de jongeren, kijk maar bij bedrijven, naar wat je kunt doen. Ga maar op je bek, ik sta voor je in. Maar op die manier kun je verder komen en voor hem of haar een reflectief vermogen en groei opbouwen. Daar moeten we in de toekomst naar toe.”
,,Ik ben heel blij dat Jeroen weer bij de politie, bij ons basisteam, komt werken, als Operationeel Specialist A. Hij blijft actief in Edam-Volendam en daar is zijn opgedane ervaring als beleidsmedewerker Veiligheid bij de gemeente straks zeer belangrijk in.”

‘Extra inzet komende weekenden’
Zondagavond trok de politie richting de dijk, om de gezelligheid die al enige tijd aan de gang was, te beteugelen, maar voordat zij ter plaatse waren, zocht iedereen de weg huiswaarts. ,,Tijdens de demonstratie ging het ‘s middags – naar omstandigheden – goed. Vervolgens kwamen meer dan honderd dorpelingen bij elkaar op de dijk”, zegt Jeroen Kroeb. ,,Onze Boa’s hebben de groep aangesproken, maar de jongeren reageerden direct onvriendelijk en wilden niet vertrekken.”
,,Het zoeken naar gezelligheid snappen wij heel goed. Maar er wordt binnen de huidige maatregelen nog even geduld gevraagd. Het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de inwoners, horeca, jeugd en ouders. Zo moeten we ook naar de aankomende weekenden kijken, we gaan dan samen met de politie extra inzetten in onze gemeente. Maar we vragen ook steun van de inwoners en de ouders. Samen kunnen wij het aan, niet alleen.”