Cees Jonk en Mitch Stadhouders hopen hun liefde aan nieuw leven door te geven

Twee mannen met een kinderwens

Cees en Mitch: ,,We willen een kind net zo veel liefde geven en alles leren wat wij van onze ouders meegekregen hebben.”

Paarse Vrijdag, Coming Out-dag, de Gaypride, ze zijn er niet voor niets. Nog steeds is het geen vanzelfsprekendheid om te mogen zijn wie je bent en daar voor uit te komen. ,,Ik was een verlegen kind”, zegt Cees, als hij terugkijkt. ,,Bij mij kwam het echte besef rond mijn vijftiende. Tijdens de puberteit en het uitgaan ben je meer bezig met tot wie je je aangetrokken voelt. Op school vroeg een klasgenoot het een keer op de man af, ‘jij bent toch geen homo? Want hij zei dat net’, wees hij naar een andere klasgenoot. Werd ik nerveus. En zei maar van niet. Verder heb ik me wat dat betreft gelukkig nooit gestoord aan anderen. Op mijn zeventiende ongeveer wist ik het zeker van mezelf. Ik vond het maar verwarrend, want ik wist niet waar het naar toe zou gaan. Of ik ooit open zou kunnen zijn over mijn seksualiteit. Als ik terugkijk, had ik nooit kunnen bedenken waar ik nu ben.”
,,Ik was introvert en schuchter, was onzeker, omdat ik niet open kon zijn in de dorpscultuur die hier heerst. Nu denk ik ‘waar maakte ik me destijds druk om?’ Omdat ik me nu zeker voel. Maar toen wilde ik in het plaatje passen en homo-zijn was niet het plaatje dat je als kind voor je zag of anderen met je voorhadden. In onze vriendengroep destijds waren de gesprekken vaak oppervlakkig. Ik dacht dat het feit dat ik op jongens viel geen probleem zou zijn voor hen, maar toch: je wilt aan een bepaald verwachtingspatroon voldoen, bent bang dat je je ouders teleurstelt, of je familie. Bang dat je er net niet bij hoort en dat wil je wel graag als je hier woont. Want hier kijkt men erg naar elkaar en er heerst er een nogal oordelende cultuur. Daar was ik toen erg mee bezig. Ik wilde hier wel met plezier blijven wonen, zonder dat ik zou worden aangekeken. Daar maakte ik me op de middelbare school heel erg druk over en steeds spookte die vraag door mijn hoofd: hoe ga ik hier ooit open over kunnen zijn én gelukkig worden?”

‘Je bent bang dat
je je ouders
teleurstelt, bang
dat je er net niet
bij hoort en dat
wil je wel graag
als je hier woont’

Toen hij naderhand tijdens een zomervakantie aan het werk ging op een Franse camping, gebeurde er iets. ,,Mitch was daar werkzaam. De zomer daarna ging ik terug en ontstond er iets tussen ons. Maar ik moest weer naar huis en hij bleef daar. Ik durfde hier niemand iets te vertellen, droeg het geheim bij me. Waardoor ik mezelf opgesloten voelde. Mijn studie leed er onder, ik at en sliep slecht. Terwijl ik verliefd was, dus dan zou je juist happy moeten zijn. Maar die liefde zat duizend kilometer verderop.”
Mitch: ,,Toen ik in het begin aangaf dat ik iets voor hem voelde, zei hij ‘dat kan niet’.” Cees: ,,Ik zag het totaal niet voor me dat ik daar thuis open over kon zijn en hier in Volendam verder te gaan met een man in mijn leven.” Mitch: ,,Daarna werd de afstand een issue. Hoe kon het iets worden terwijl ik 24/7 op een camping in Frankrijk werkte? Ik zat in een heel andere dynamiek en hoefde niemand verantwoording af te leggen. Dat vond hij ook moeilijk, als ik daar aan de borrel zat of bezig was en hij zat thuis.”
Ondertussen zaten ze elke dag op Skype. Mitch: ,,Als zijn ouders op bed lagen.” Cees: ,,Of als ik al boven was en mijn ouders beneden waren. Mitch is twee keer bij ons thuis langs geweest, als hij een weekend in Nederland was. Mitch was dan ‘gewoon een collega’. Verder spraken we een enkele keer af ergens in Nederland en zei ik ook dat ik met een collega iets ging doen. Ik loog dus regelmatig over wat ik ging doen of aan het doen was. Op een gegeven moment wende ik er aan om te liegen. Best wel gek is dat. Al met al duurde die periode een jaar.”
,,Ik sloot me ondertussen af van mijn vrienden. Durfde niet naar buiten te gaan, was onzeker of onze relatie iets voor langere termijn was. En als dat wel zo zou voelen, dan moest ik toeleven naar het moment dat ik het thuis ging vertellen, aan mijn ouders, aan mijn zussen. Dat vond ik erg moeilijk. Ik maakte het heel groot voor mezelf. Achteraf gezien denk je, waarom heb ik het zelf zo groot gemaakt? Had ik er niet wat luchtiger in kunnen staan. Maar da’s achteraf.”

Ziel
,,Wat de angst voedde? Het niet weten of ik een bevestiging of teleurstellende reactie zou krijgen van mijn familie. Vlak vóór mij kwam er iemand uit de kast en die kreeg geen jubelende ouders toen hij het vertelde. Dus misschien zou het voor mij ook erger worden dan dat ik hoopte.” Mitch: ,,We spraken op een gegeven moment af om het onze ouders te vertellen. We hebben het tijdens hetzelfde weekend thuis verteld. Bij mij thuis was dat geen probleem. Het ging wel – wat mijn broers en bepaalde vrienden en vriendinnen betreft – verspreid over enkele maanden, omdat ik na één of twee dagen steeds weer terugging naar Frankrijk.”
Als Cees – toen twintig jaar – terugdenkt aan hét moment en het moet navertellen, wordt hij emotioneel. En moet even de tijd nemen. ,,We hadden dat weekeinde geprikt voor de mededeling, dat bouwde enorm veel spanning op. Toen ik het zou gaan doen, was er niemand thuis. Ik ging in de stoel zitten in de huiskamer en toen kwam mijn moeder binnen. ‘Ma, ik moet iets vertellen…’, zei ik.” Hij valt weer even stil. ,,Ze dacht dat er iets ernstigs was en ging alles en iedereen langs. Ik kon het maar niet zeggen. Ik kreeg het er gewoon écht niet uit. Na een paar keer vragen vroeg ze ‘ben je verliefd?’ Toen ik ja zei, vroeg ze eerst of het om een meisje ging en daarna om een jongen. Bij dat laatste zei ik ja en meteen vroeg ze ‘is het Mitch?’ Ik moest huilen en vroeg of ze het niet erg vond. Tuurlijk niet gek, zei ze. Uiteindelijk omhelsde ze me. En dat knuffelen is bij ons thuis niet zo gewoon”, breekt er een glimlach door bij Cees.
,,Toen mijn vader binnenkwam, ging mijn moeder de schuur in, om het hem alvast te vertellen. Hij zei toen hij binnenkwam: ‘als dat nou jouw ziel is, dan is dat toch goed’. Ik was héél erg opgelucht. Er kwam een enorme ontlading van stress, emotie en spanning. M’n moeder vertelde het ook tegen mijn zussen, want ik had het zelf misschien nog wel even voor me uit geschoven.”

‘Als het straks
weer mag, met de
coronaregels,
dan zou het me
best wel leuk
lijken om hier
voorlichting te geven’

Ondank de opluchting en ontlading, moest hij nog over hobbels. ,,Het was vervolgens niet zo dat ik helemaal mezelf was, ik moest er aan wennen, uitvinden van ‘wie ben ik dan’ en hoe mondig ben ik er over? Wat vertel ik wel en niet, dat moest ik ontdekken. Een jaar later begon ik met een stage bij een accountantskantoor in Amsterdam en heb ik ook heel even getwijfeld of ik open ging zijn over mijn geaardheid. Maar na het delen heb ik geen enkel moment het gevoel gehad dat ik daar niet mezelf kon zijn. Komt ook omdat de mensen die daar rondliepen veel meer divers waren.”
De mannen weten dat het nog steeds moeilijk is voor jonge jongens of meiden om het te delen, anno 2021. Cees: ,,De ruimte waar je, denk ik, winst kan boeken, is je omgeving. Soms weet je het al van iemand, voordat diegene het zelf durft te delen. Ik denk toch: zoiets merk je toch bij een familielid, vriend of vriendin? Je omgeving kan dan misschien een sfeer creëren zodat de drempel lager wordt voor diegene. Als je hier geboren wordt, kan het gevoel bij je gaan leven dat het allemaal hier gebeurt, binnen het klaphek: “ik moet hier tot mijn dood leven en werken en dán alleen word ik gelukkig”. Je bent bang een buitenbeentje te worden of buiten de boot te vallen. De kansen liggen volgens mij dus in het bespreekbaar maken, er meer open over te zijn.”
Cees: ,,Ik heb enkele keren voorlichting gegeven op scholen en bij onderwijsgroepen in Noord-Holland, over seksuele geaardheid en genderidentiteit. Toen ik andere voorlichters sprak, die in onze gemeente voorlichting hadden gegeven, en ik vertelde dat ik in Volendam woonde, begonnen ze te lachen: die kinderen daar, zeggen die wel eens iets? De andere voorlichters vertelden dat de leerlingen weinig tot geen input gaven tijdens de gesprekken en veelal stilzwijgend naar de grond keken. Het idee speelt misschien bij jongeren dat als je een vraag stelt over zo’n onderwerp, dat je wordt uitgelachen en het je de rest van je schoolcarrière gaat achtervolgen. Als het straks weer mag, met de coronaregels, dan zou het me best wel leuk lijken om hier voorlichting te geven. Misschien spreekt het meer aan als het door een dorpsgenoot gebeurt. Ik kan me goed verplaatsen in hoe jongeren hier er tegen aan kijken en daar op inspelen.”

Geen flauw idee
Ondertussen is de wens gegroeid om zelf een familie te stichten. Ook dat is, als twee mannen, geen vanzelfsprekendheid. ,,We hadden geen flauw idee hoe we dat zouden gaan doen. Twee mannen hebben geen baarmoeder natuurlijk.” Daar hebben zij zich in de loop der tijd behoorlijk in verdiept. Cees: ,,Er zijn drie opties: co-ouderschap, adoptie of draagmoederschap. Dat eerste zagen we niet zitten. Adoptie is een langdurig traject. Een kind wordt altijd met een reden ter adoptie afgestaan. Wij vinden dat die kinderen alle kansen en een warm thuis verdienen, dus dat had onze voorkeur. Bijna een jaar geleden hebben we onszelf ingeschreven bij de Stichting Adoptievoorzieningen, maar begin februari kwam een commissie - dat onderzoek heeft verricht naar misstanden in adoptiezaken - met de bevinding dat het proces fraudegevoelig is, lastig controleerbaar is en het mogelijk mensenhandel kan stimuleren. Het advies aan Sander Dekker, voormalig Minister voor Rechtsbescherming, was óf stop met adoptieprocedures óf schort het tijdelijk op en ga dan onderzoek doen naar hoe het proces beter controleerbaar kan worden. De minister heeft voor dat laatste gekozen. Dit moesten we uit de media vernemen, we zijn zelf niet persoonlijk ingelicht. We hebben wel een call gehad met acht andere aspirant adoptie-ouders, maar de stichting kon ons niet veel vertellen. Het was heel teleurstellend en vaag. Het gedane onderzoek spitste zich toe op adoptiezaken uitgevoerd in de periode 1960-1990 in specifieke landen, terwijl er tegenwoordig in de meeste van die landen geen kinderen meer geadopteerd worden en er tegenwoordig veel minder adoptiezaken zijn dan vroeger. Sander Dekker heeft de uiteindelijke beslissing om door te gaan bij het nieuwe kabinet gelegd. Maar ja, hoe gaat het met de formatie?”

‘In eigen land
zou je iemand
moeten kennen
voor draagmoederschap,
want je mag geen
oproep doen in het
openbaar. Dat is
zelfs strafbaar’

Dan blijft vooralsnog alleen de optie draagmoederschap nog over. ,,In eigen land zou je daarvoor iemand moeten kennen, want je mag geen oproep doen in het openbaar. Dat is zelfs strafbaar. Je moet in Nederland iemand vinden in je eigen kring. Wijzelf kennen niemand. En zoiets vraag je ook niet zo gemakkelijk aan een vrouw.” Er zijn twee varianten, laag- of hoogtechnologisch. Bij de eerste vorm wordt de draagmoeder via zelfinseminatie bevrucht met het zaad van één van de wensvaders, als deze normaal vruchtbaar zijn. Dan is de draagmoeder de genetische/biologische moeder en de wensvader de genetische vader. Bij hoogtechnologisch draagmoederschap wordt een ivf-behandeling uitgevoerd, waarbij de eicellen van een andere vrouw dan de draagmoeder in het laboratorium worden bevrucht met het zaad van de wensvader. Eén van de daaruit ontstane embryo’s wordt in de baarmoeder van de draagmoeder geplaatst. Afgelopen jaar is in Nederland het eerste kindje geboren op deze manier.
,,Hier in Nederland is er geen platform of draagmoedersbank. Er ligt een wetsvoorstel bij de Raad van State, om het gemakkelijker te maken. Maar dat proces duurt ook al jaren nu, dus er is weinig zicht op dat er veel gaat veranderen op de korte termijn.” Dus richten zij zich op het buitenland. ,,In sommige staten van Amerika kan het en in Canada heeft de overheid een sterke en positieve rol. Dan ga je in gesprek met mensen die bemiddelen en die brengen je in contact met een vrouw die uit goede wil een kind wil dragen. Je praat over hele hoge kosten, richting 100.000-120.000 euro. We verzamelen veel informatie van mensen die er ervaring mee hebben, want er is zó veel informatie dat je niet weet waar je moet beginnen. Er zijn goede bureaus en die moet je zien te vinden.”
Het is een kwestie van geduld. Het feit dat de kansen voor twee mannen – om op een natuurlijke manier vader te worden – beperkter zijn, wil echter niet zeggen dat zij zielig gevonden moeten worden. Cees: ,,Er zijn immers ook veel stellen van man en vrouw die het niet is gegeven of waarbij het jaren duurt.” Mitch: ,,Voor hen bestaat in eigen land wel een vangnet en andere kansen. Dat heb je bij een relatie van gelijk geslacht niet.”
Cees: ,,Het betekent wel dat je vaak aan het denken bent aan de toekomst, aan de tijd en leeftijd, aan het spreiden van kansen. We willen het écht graag. Mijn oudste zus heeft al twee kinderen. Ik was achttien toen haar eerste kind geboren werd en ik woonde nog thuis. Mijn neefje sliep vaak bij mijn ouders en die kinderen brachten en brengen zoveel liefde, dus ik weet wat het inhoudt en dat het iets toevoegt aan mijn leven. Soms is die vraag wel voorbij gekomen: moeten we het als twee mannen wel willen? Kunnen wij net zo veel liefde geven als een traditioneel gezin? Maar we zijn overtuigd dat dat geen enkel probleem is. We willen een kind net zo veel liefde geven en alles leren wat wij van onze ouders meegekregen hebben. Ik denk zelf, dat als we er veel over blijven praten en hoop houden, dan komt het ooit goed. Op welke manier ook, of het nou via adoptie is of via draagmoederschap.”