‘Het is een beetje als je eerste verliefdheid. Die blijft je altijd bij’
Volendam maakt onuitwisbare indruk op Shamshad Said-Ali
,,Volendam was de eerste plek waar ik me thuis voelde na het gedwongen vertrek uit Afghanistan”, vertelt Shamshad Said-Ali. Hij is inmiddels 31 jaar oud, maar was pas elf jaar toen hij vlak na de eeuwwisseling arriveerde in ons dorp. De geboren Afghaan sloot vrijwel meteen aan in groep 6 van de J.F. Kennedyschool, bij meester Jaap Bont (Drum). Shamshad werd opgenomen door de klas en deed mee aan het sociale leven in Volendam. Het was voor hem daarom een tegenvaller dat zijn ouders na twee jaar alweer wilden vertrekken naar Enschede. Nadien woonde Shamshad jarenlang in het oosten van het land, totdat hij op 27-jarige leeftijd een sprong in het diepe waagde. De avonturier vertrok naar de wereldstad Londen. Zijn binding met Volendam raakte hij echter nooit kwijt.
Door Laurens Tol
Vertaler worden in Engeland leek hem wel wat. Shamshad beheerst minstens vijf talen vloeiend. Zo makkelijk ging het echter niet. Hij begon in de Engelse hoofdstad als bandenverkoper.
Daarna werkte hij een jaar in een Indisch restaurant. Inmiddels heeft hij zijn doel bereikt. Hij heeft zijn leven op de rit en krijgt aansprekende klussen als vertaler. ,,Ik werk voor een bedrijf dat mij opdrachten geeft. Ze sturen mij bijvoorbeeld naar scholen, huisartsen, sociaal werk en dergelijke instanties. Ook word ik weleens ingezet voor het Britse leger. Als zij voor een halfjaar naar Afghanistan gaan, krijgen ze een training van een paar weken. Ik moet dan naar een legerbasis komen om hen als tolk wat te leren over de manier van praten in dat land. De soldaten merken dan wat de culturele kenmerken zijn en ik adviseer ze over hoe daarmee om te gaan”, vertelt Shamshad.
‘Net als veel
andere mensen
hebben wij moeten
vluchten voor
ons leven’
Naast Afghaans, Engels en Nederlands, spreekt hij Russisch en Oekraïens. ,,Die laatste twee talen spreek ik, omdat mijn moeder oorspronkelijk uit Oekraïne komt. Mijn vader leerde haar daar kennen toen hij studeerde in de Sovjet-Unie. Vandaar dat ze vaak Russisch tegen elkaar spraken en dat heb ik toen opgepikt. Later heb ik ook leren lezen en schrijven in zowel het Oekraïens als het Russisch. Het is heel interessant om af en toe te variëren tussen talen en culturen.”
Nog vaak denkt Shamshad terug aan zijn periode in Volendam. Voordat zijn familie een huis in de Willem Runderkampstraat kreeg toegewezen, maakten ze in Ommen en Winschoten al kennis met Nederland. ,,Mijn eerste indruk van Volendam was meteen goed. Ik sprak de Nederlandse taal al, maar nog niet heel goed. Destijds was ik een heel verlegen persoon. Toch raakte ik op een gegeven moment wel bevriend met mensen die een beetje waren zoals ik. Ik heb een heel leuke tijd gehad. Daarom vond ik het erg jammer dat we weggingen.”
Zijn ouders hadden redenen om naar Enschede te verhuizen. ,,Daar wonen veel Afghaanse mensen en in Volendam niet. Ook was er in Enschede een Afghaanse weekendschool. Ze wilden graag dat ik daar naartoe ging met mijn broers en zus. Dit om de Afghaanse taal en cultuur niet helemaal kwijt te raken. Ik vond het in het begin heel moeilijk om te wennen in de nieuwe woonplaats. Het was niet zo’n makkelijk jaar, want ik verhuisde toen ik in de brugklas zat. Ik kende er niemand. Daarom ben ik nog lange tijd blijven bellen met mijn Volendamse vrienden.”
Omzwervingen
Naarmate de tijd vorderde, raakte Shamshad gewend in Enschede. Na zijn middelbare schooltijd ging hij Informatica studeren aan de Hanzehogeschool en verhuisde daarvoor naar Groningen. Door al zijn omzwervingen over de wereld gaat de aanpassing aan nieuwe omstandigheden inmiddels makkelijker. ,,Als je perspectief eenmaal groot is geworden, dan sta je niet meer zo stil bij: ik mis mijn basisschool of ik mis Volendam. Toen ik net in Enschede kwam, had ik plannen om te studeren in Amsterdam zodat ik dan in Volendam kon wonen. Tegen de tijd dat ik voor de keuze stond, had ik andere denkbeelden gekregen. Ik groeide een andere kant op, net als iedereen.”
Shamshad kwam nog regelmatig terug voor een bezoek aan Volendam. ,,De laatste keer dat ik er weer was, merkte ik dat het dorp veel van zijn bijzondere karakter was kwijtgeraakt. Er was veel nieuwbouw bijgekomen en de oude Kennedyschool was weg. Ik kon er mijn weg nog vinden, maar aan de andere kant ook weer niet. Het overvalt je een beetje. Toen ik na vijftien jaar terugkwam in Afghanistan, zag ik hetzelfde. De buurt waar ik gewoond had, was totaal veranderd. Je hebt het gevoel alsof je iets is aangedaan. Toch besef ik dat dit het leven is. Je moet verder groeien.”
Shamshad werd geboren in Afghanistan en bracht daar de eerste jaren van zijn leven door. Totdat het voor hem en zijn familie noodzakelijk werd om te vluchten. ,,Mijn vader werkte vroeger bij het Afghaanse Ministerie van Cultuur. Toen de overheid van het land viel, kwam de Taliban aan de macht. Veel voormalige medewerkers van de overheid werden door deze groepering vervolgd. Mijn vader liep nog meer gevaar, omdat hij heeft gestudeerd in de Sovjet-Unie. In de ogen van de Taliban had hij samengewerkt met de vijand. Daar kwam nog bij dat mijn moeder geen moslim was. Ze vonden het niet goed dat mijn vader trouwde met een niet-moslim.”
‘Je moet jezelf
de kans geven
om de wereld
te ontdekken’
Het werd de familie onmogelijk gemaakt om nog langer te blijven wonen in Afghanistan. ,,Mijn ouders werden voortdurend lastiggevallen. Ze hadden veel problemen door mijn vaders verleden. Hij ging ook in verzet tegen het nieuwe regime. Zo verspreidde hij pamfletten om bijvoorbeeld buitenlands nieuws kenbaar te maken. De Taliban verbood alles dat afweek van hun eigen normen en waarden. Iedereen die werd opgepakt, werd direct veroordeeld. De zwaarste straf was uiteraard de doodstraf. Op die manier zijn veel mensen aan hun einde gekomen. Als wij langer waren gebleven, was het voor ons ook verkeerd afgelopen. Daarom zijn wij vertrokken.”
Shamshad vluchtte samen met zijn moeder Bogdana, zus Christina en broer Talib-Jan naar Nederland. Zijn vader zat op dat moment nog in gevangenschap. Maanden later kwam hij vrij, waarna hij Afghanistan werd uit gesmokkeld. Hij kwam in een Eindhovens asielzoekerscentrum terecht, nog niet in de buurt van zijn familie. Een overplaatsing naar een Amsterdams onderkomen bracht daar verandering in. Het werd Shamshads vader toegestaan om bij zijn familie in Volendam te wonen, maar hij moest zich nog wel wekelijks melden bij het asielzoekerscentrum.
Shamshad is ondanks alles blij met hoe het is afgelopen met zijn familie. ,,De toekomst van mijn ouders is ze ontnomen. Net als veel andere mensen hebben wij moeten vluchten voor ons leven. Wij hebben gelukkig ‘status’ en staatsburgerschap gekregen in Nederland. Er zijn ook mensen uit Afghanistan en andere landen die jarenlang in onzekerheid moeten leven. Moet je nagaan hoe het is als je twintig jaar ergens woont en dan alsnog te horen krijgt dat je weg moet. Terwijl je kinderen hebt van achttien, negentien jaar die volledig zijn geworteld in het land.”
Inmiddels woont Shamshad al bijna vijf jaar in Londen. Er zijn zeventien jaar verstreken sinds zijn vertrek uit Volendam. Toch zal zijn periode in het dorp hem nooit loslaten. Nooit zal hij vergeten hoe goed hij er is opgevangen. ,,Het is een beetje als je eerste verliefdheid. Die blijft je altijd bij. Zo is ook mijn gevoel ten opzichte van Volendam. Er is veel veranderd sinds ik er wegging. Op social media zie ik dat oud-klasgenoten inmiddels kinderen hebben. Het hoort erbij. Het leven gaat door en soms denk je nog weleens terug. Toch kun je niet stil blijven staan. Je moet jezelf de kans geven om de wereld te ontdekken.”
Uw reactie