Volendams verleden: Glimlachende vrouw was Hilletje Zwarthoed
Een week of wat geleden stond in de Nivo een interview met de familie Bond ‘Meeuw’ over hun ‘bessie’, de nog op Schokland geboren Teuntje Bien. Volgens de overlevering, moest hun oude bessie, die werd bijgenaamd ‘Teuntje van de Bel’ eigenlijk niet zo aardig zijn geweest. We plaatsten er een foto bij van een glimlachende vrouw met omslagdoek en schreven dat zij Teuntje Bien was. Daarover werden we aangesproken en gecorrigeerd door een achterkleindochter, die er niet mee kon leven dat háár lieve (over)bessie werd verwisseld met een ander z’n bessie die eigenlijk niet zo aardig was. Terecht natuurlijk, en daarom onze excuses. De vrouw op de foto is niet Teuntje Bien, maar blijkt Hilletje Zwarthoed te zijn.
Wie is Hilletje Zwarthoed
Iedereen heeft zo zijn eigen persoonlijke levensverhaal en dat geldt ook voor Hilletje Zwarthoed. Hilletje was een dochter van Evert Zwarthoed, ‘De Kuiper’ en Geertje Tuijp en werd geboren op 30 oktober 1877. Zij werd naar haar vader bijgenaamd ‘Hille van de Kuiper’. Evert en Geertje kregen 4 kinderen. De eerste was een meisje, een Hilletje, maar deze kwam na ruim 3 weken te overlijden. Toen werd een tweede Hilletje geboren, over haar gaat onderstaand artikel. Na Hilletje werden nog 2 kinderen geboren, een meisje en een jongetje, maar ook deze kwamen als baby te overlijden. Het jongetje twee weken na zijn geboorte, de dag ervoor was moeder Geertje Tuijp overleden, slechts 39 jaar oud. Zou er een oorzakelijk verband zijn tussen de twee overlijdens ?
Een jaar later hertrouwde Evert ‘de Kuiper’ met Trijntje Stavenuiter. Mogelijk was zij al eerder bij Evert ingetrokken, mede om zijn enige dochtertje Hilletje te kunnen verzorgen en zijn zij uiteindelijk met elkaar getrouwd. Er werden ook nog 2 kinderen geboren, 2 meisjes, een Aaltje en een Geertje, maar ruim een jaar na de geboorte van Geertje overleed hun moeder Trijntje Stavenuiter op slechts 42-jarige leeftijd.
Evert Zwarthoed ‘De Kuiper’ kwam weer alleen te staan, nu met 3 dochtertjes, van wie 2 nog peuter waren, maar hij moest ook zijn werk doen, intussen als visser op de Zuiderzee. Mogelijk hebben de kinderen weer een goede opvang gehad, want ze konden bij hun vader blijven wonen. Maar 10 jaar later sloeg het noodlot weer toe. Tijdens het vissen, het gebeurde net buiten de haven, kwam Evert op zijn schip ongelukkig ten val, viel overboord en verdronk jammerlijk.
Blijkbaar waren er toen geen kennissen of familieleden meer, die de 3 weesmeisjes konden opvangen. Aaltje en Geertje, respectievelijk 12 en 13 jaar, werden opgenomen in het katholiek weeshuis aan de Voorhaven in Edam. Je mocht daar verblijven tot je 20e jaar. Hilletje was al 21 toen zij wees werd, maar volgens de overlevering heeft ook zij een tijdje in het weeshuis gewoond.
Hilletje Zwarthoed, getrouwd met Jaap Tol, ‘Jaap Dei’
Enkele jaren na haar ‘ontslag’ uit het katholiek weeshuis in Edam is Hilletje Zwarthoed op 11 januari 1903 getrouwd met Jaap Tol, ‘Jaap Dei’. Met hun gezin van 7 kinderen woonden ze aan de Giekstraat.
De oudste was een zoon, Evert Tol, bijgenaamd ‘De Kuup’ of ‘Evert de Kuup’, naar zijn bap ‘Evert de Kuiper’. Evert is getrouwd met Neeltje Schilder, naar haar man ‘Neel van de Kuup’ genoemd. Alle ‘Kuupen’ in Volendam stammen van dit echtpaar. Na Evert werden in het gezin van Jaap Tol ‘Dei’ en ‘Hille van de Kuiper’ 7 meisjes geboren, van wie 2 als baby kwamen te overlijden.
Een dochter Grietje trouwde met Jan Kok. Jan werkte op de touwfabriek in Edam; na de grote brand in deze fabriek is hij met zijn gezin vertrokken naar Leiderdorp, waar hij aan het werk kon in een touwfabriek van dezelfde firma.
Dochter Geertje trouwde met een Albert de Boer. Toen Albert een rijksbaan kreeg als pontwachter hebben zij zich gevestigd in Lage Zwaluwe.
Aal Tol, ‘Aal Dei’, werd de vrouw van Joop Lautenschûtz. Zij woonden met hun gezin aan het Dril, eigenlijk onder de huizen aan de haven en achter de voormalige bloemenwinkel van Huisink.
De jongste was Huibje Tol ‘Dei’, die getrouwd is met Kees Veerman, een zoon van ‘Piet Stekeraap’. Ook Kees en Huipie zijn met hun gezin verhuisd naar Leiderdorp.
Hilletje Zwarthoed is overleden op 16 januari 1965, op de leeftijd van 81 jaar. Zoals hierboven al gemeld werd zij bijgenaamd naar haar vader Evert Zwarthoed, ‘De Kuiper’. Aan deze man zit ook een interessant verhaal, waarover we een volgende keer willen schrijven.
Met dank aan Jack Eerdhuijzen en Lida Keijzer voor hun medewerking. Met vriendelijke groet van Jan Schilder Vik, Pegasusstraat 25, 1131 NA Volendam, tel. 362216, e-mail: jan.schilder1@ziggo.nl
Aan het laden ...