We moeten van het gas af; waarom, wanneer en wie betaalt?
‘Bezint eer ge begint’
Als inwoners worden we overrompeld met nieuws over duurzaamheid, het klimaatakkoord en ‘van gas af’. Hoe maken we de juiste keuzes? Seniorenraad Edam-Volendam, één van de pijlers onder de Koepel Sociaal Domein, sprak Jeroen Besseling (beleidsmedewerker duurzaamheid) over de energietransitie in Edam-Volendam om wat duidelijkheid te scheppen.
Jeroen studeerde HBO-bouwkunde, is gedurende zijn loopbaan geïnteresseerd geraakt in duurzaamheid en deed praktische ervaring op in de Aannemers- en Adviessector én als facilitair verantwoordelijke voor de Purmerendse ScholenGroep. Als één van de uitvloeisels van de eind 2017 vastgestelde duurzaamheidsagenda van onze gemeente werd een vacature voor beleidsmedewerker duurzaamheid opengesteld waarop Jeroen reageerde en per 1 januari 2018 in dienst trad.
Jeroen, er is zoveel tegenstrijdige informatie over klimaatverandering. Hoe kijk jij daarnaar?
• Ik zie mezelf als een klimaatrealist. Waar klimaatexperts het over eens zijn is dat de temperatuur wereldwijd stijgt. Kijk naar afgelopen zomer, waarin temperaturen van 40 graden en hoger zijn gemeten in Nederland! Ze zijn het echter niet eens over de oorzaak ervan. Is het de mens die die ongewenste stijging veroorzaakt óf is het een natuurverschijnsel dat vanzelf weer overgaat? Ik vind dat echter van ondergeschikt belang. Als wij door een kleine aanpassing van onze gewoonten en ons gedrag ervoor kunnen zorgen dat de temperatuur iets minder hard stijgt dan voorzien, dan moeten we dat toch niet nalaten? Zeker niet met het oog op de toekomstige generaties.
• Tijdens de VN-Klimaattop in 2015 in Parijs heeft Nederland zich – net als alle overige landen – gecommitteerd aan het mondiale streven om de opwarming van de aarde te beperken tot 2 graden Celsius. Elk land is vervolgens vrij gelaten om zijn aanpak in dit kader te bepalen, zolang dit maar een wezenlijke bijdrage vormt aan het verdrag van Parijs. Hierdoor ontstaan grote verschillen. Duitsland kan al winst behalen door steenkool te vervangen door aardgas en Frankrijk heeft het vizier gericht op kernenergie. In Zweden wordt daarentegen al 75% van de huishoudens verwarmd met duurzame bronnen. De Nederlandse bijdrage aan het verdrag van Parijs is verwoord in het Klimaatakkoord.
• Nederland heeft decennialang gebruik kunnen maken van aardgas als uniforme bron van warmte. Het gebruik van aardgas geeft minder uitstoot van CO2 en vervuilende stoffen dan bijvoorbeeld gebruik van steenkool of olie. Wereldwijd raken de nu toegankelijke bronnen echter uitgeput. Daar bovenop leidt de aardgaswinning in Groningen tot grote problemen in de vorm van aardbevingen. Nederland moet dus uitzien naar alternatieven, waarbij onafhankelijkheid, betrouwbaarheid en betaalbaarheid bovenaan staan. Als gemeente hebben we met die nieuwe realiteit te maken. De landelijke overheid bepaalt en de lokale overheid voert uit.”
De gemeente Edam-Volendam heeft bepaald dat nieuwe huizen aardgasvrij worden gebouwd. Voor de Broeckgouw is gekozen voor warmtepompen. Waarom eigenlijk? Een warmtepomp neemt veel ruimte in beslag en geeft geluid. Zijn we niet het braafste jongetje van de klas geweest als relatief kleine gemeente?
• Nee, als gemeente lopen we mee in de landelijke trend. Gasloze nieuwbouw is al verplicht vanaf 1 juli 2018, behoudens zéér bijzondere uitzonderingssituaties. De keuze voor een warmtepomp bleek, na zorgvuldig onderzoek, de beste optie voor de nieuwbouwwoningen van De Broeckgouw. Met de projectontwikkelaar zijn vervolgens extra garantiestellingen overeengekomen betreffende de functionaliteit van de installaties.
• Een warmtepomp neemt inderdaad ruimte in, dat klopt, daarom kijken we voor bestaande huizen ook naar andere mogelijkheden. Je kunt dan denken aan een warmtenet, waterstof, biogas etc. Samen met de ons omringende gemeenten onderzoeken we welke bronnen binnen onze regio beschikbaar zijn en hoe we deze kunnen inzetten. Als gemeente bepalen we vervolgens per wijk welk energiesysteem het meest logisch is. Hierbij worden ook de bewoners betrokken. Het energielandschap van de toekomst kent echter, in tegenstelling tot aardgas, vele gezichten!
• Overigens dient bij de term ‘warmtepomp’ het onderscheidt te worden gemaakt tussen een bodemwarmtepomp en een luchtwarmtepomp. Bij een bodemwarmtepomp wordt nagenoeg geen geluid geproduceerd, terwijl bij toepassing van luchtwarmte een buitenunit noodzakelijk is die overlast kan veroorzaken. Welk type warmtepomp geschikt is voor uw woning is geheel afhankelijk van de situatie. Laat u dus goed informeren door een erkend installateur of adviseur. Voor vele bestaande woningen is het installeren van een warmtepomp namelijk nog niet verstandig. Warmtepompen werken op basis van een ‘lage temperatuur’, waardoor het noodzakelijk is om deze woningen eerst extra te isoleren alvorens over te stappen op een andere energievoorziening.
Hoe worden we financieel ondersteund en hoe gaat de gemeente daarbij om met senioren? De Seniorenraad pleit al heel lang voor één loket met een woonconsulent die hen begeleid in het woud van regelgeving.
• De gemeente heeft een zorgplicht naar haar inwoners toe. We zullen inwoners dan ook tijdig informeren en meenemen in het proces. Intussen worden op landelijk niveau allerlei subsidiemaatregelen aangeboden om burgers te stimuleren zelf iets te doen. Zo is er een BTW-teruggaveregeling voor zonnepanelen en kan gebruik gemaakt worden van de landelijke energiebespaarlening of een subsidie bij Stichting Duurzaam Waterland voor als je je huis wilt isoleren. Er is dus al veel en daar zal het niet bij blijven. Onlangs is bijvoorbeeld een nieuwe subsidieregeling voor het isoleren van woningen aangekondigd, de SEEH-regeling. Vanaf 2 september 2019 kunnen particuliere woningeigenaren hier gebruik van maken.
• Voor senioren is het energiezuinig maken van het huis, samen met andere noodzakelijke aanpassingen in het kader van bijvoorbeeld ‘langer thuis wonen’, een ingewikkelde opgave. Er is overleg gaande om een woonconsulent te benoemen voor begeleiding van deze doelgroep. Voor nu adviseer ik iedereen gebruik te maken van het energieloket van de gemeente waar u met alle vragen omtrent duurzaamheid, energiebesparing en subsidieregelingen terecht kunt: www.duurzaambouwloket.nl. U kunt natuurlijk ook bellen met de gemeente of een mail sturen naar: info@edam-volendam.nl.”
Een laatste vraag: wat is je advies aan inwoners om nu te doen?
1. “Wachten. Vanuit het klimaatakkoord worden gemeenten verplicht te werken aan een ‘routekaart’ voor de energietransitie. Vóór 2021 dienen we, per wijk, een alternatief voor aardgas te benoemen en hier een tijdspad aan te koppelen qua realisatie. Momenteel doen we onderzoek naar alternatieve en duurzame bronnen. Daarna brengen we in kaart welke wijk geschikt is voor welke energievoorziening. Het college en de gemeenteraad bepalen vervolgens de aanpak en ambitie qua voortgang. We nemen tot 2050 de tijd om deze transitie vorm te geven.
2. Isoleren, daar waar het kan. Maak gebruik van de natuurlijke momenten, zoals een voorgenomen verbouwing of verhuizing om duurzame stappen te zetten in uw woonsituatie.
3. Koop LED-verlichting of zonnepanelen, als je wat geld over hebt. Dat verdien je namelijk snel terug.
4. Neem geruchten en meningen niet al te serieus. Landelijke media werkt vaak niet mee in dit kader. De mening of studie van één geleerde wordt vaak bestempeld tot een algemeen beeld of opvatting. Dit is echter bezijden de waarheid. Feit is dat we van energiebron moeten en gaan veranderen. Dat ligt vast en over de manier waarop gaan we in overleg met bestuurders, bewoners, ondernemers, enz. De Gemeente Edam-Volendam wil namelijk zorgvuldig en weloverwogen het pad van de duurzaamheid betreden op weg naar een aardgasvrije en energieneutrale samenleving in 2050.”
Seniorenraad Edam-Volendam hoopt dat dit artikel bijdraagt aan meer inzicht in de plannen van de gemeente. Wij onderschrijven het advies van de gemeente hoewel wij liever hadden gezien dat de Broekgouw had kunnen meeprofiteren van de resultaten van het onderzoek naar verschillende alternatieve energiebronnen. Bewoners van de Broekgouw die klachten hebben over de functionaliteit van warmtepompen kunnen het best contact opnemen met het Projectbureau van de Broekgouw.
Voor wat betreft de bestaande huizen adviseren we inwoners van de door de gemeente vastgestelde wijken zich te organiseren. Zo kan optimaal invloed worden uitgeoefend op de gemeentelijke plannen. De Seniorenraad blijft pleiten voor een toegankelijk loket voor senioren op het gebied van de energietransitie én op aanpassing van de woning om die levensloopbestendig te maken. Wij verwijzen u ook naar de uitzending van 100-min en ouder over de energietransitie in Edam-Volendam met wethouder Runderkamp en Jeroen Besseling.
Voor vragen over dit onderwerp kunt u terecht bij het duurzaamheidsloket van de gemeente en bij de Seniorenraad Edam-Volendam, Secretariaat Seniorenraad Edam-Volendam, C.H.M. (Cas) Schilder, Dirk Visstraat 2, 1132 XJ Volendam, Antwoordnummer 578, 1130 VB Volendam. E-mail: casschilder@ziggo.nl. Ook verwijzen wij u naar de aflevering van het tv programma 100-min en ouder op YouTube over dit onderwerp met wethouder Runderkamp en Jeroen Besseling.
Lia Guijt voor Seniorenraad Edam-Volendam
De Koepel Sociaal Domein is aanspreekbaar voor degenen die dingen zelf niet bespreekbaar weten te maken
De Koepel Sociaal Domein Edam-Volendam (KSD) is opgericht nadat de gemeenten vanaf 2015 verantwoordelijk zijn geworden voor de zorg voor kwetsbare ouderen, mensen met een verstandelijke beperking, mantelzorgers, psychiatrische patiënten, jongeren met een jeugdzorgbehoefte of mensen met fysieke beperkingen. Om dat goed te kunnen doen, heeft de gemeente Edam-Volendam o.a. signalen nodig vanuit de samenleving bij problemen in de uitvoering van het gemeentelijk beleid. De KSD is één van de instellingen die de gemeente Edam-Volendam daarbij adviseert. De KSD denkt niet alleen mee bij de ontwikkeling van beleid en bijbehorende begrotingen maar onderhoudt ook contact met zorg verlenende instanties en hun cliënten. Gemakkelijk aanspreekbaar zijn is daarom een wens van de KSD. De KSD behandelt breed gevoelde wensen of knelpunten maar geen individuele klachten. De KSD wordt gevormd door een samenstelling van haar vier onderliggende raden: Seniorenraad, Jeugd-raad, Participatieraad en de WMO-raad (Wet Maatschappelijke Ondersteuning).
