De vergeten helden van Volendam
,,Tijd voor erkenning”
Sinds 1950 staat in Volendam een oorlogsmonument dat geen strijdbare krijgers uitbeeldt, maar een beeltenis van Maria, die velen beschouwen als de ‘koningin van de Vrede’. Dit monument, geplaatst op een bakstenen voet, draagt de namen van vier soldaten uit Volendam die hun leven lieten in het voormalige Nederlands-Indië. Deze KNIL-soldaten, Kees ‘Lol’ Visser en Kees ‘van de Jent’ Zwarthoed, vielen in de strijd tegen de Japanse bezetters, terwijl dienstplichtigen Kees en Klaas Schilder omkwamen tijdens de onafhankelijkheidsstrijd van Indonesië.
Het monument, hoewel een eerbetoon aan deze soldaten, vermeldt echter niet de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Dit roept de vraag op of Volendam wellicht gespaard is gebleven tijdens deze donkere periode. Het antwoord is ontkennend, aangezien ook Volendam zijn deel van het leed heeft gekend.
Tijdens de oorlogsjaren zijn verschillende dorpelingen omgekomen door diverse tragische omstandigheden. Onder hen zijn Huibje Plat en Sijmen Schilder ‘de Wiezel’, die beiden door de totale verduistering in het water belandden en verdronken. Anderen, zoals Ab ‘Mappes’ Klouwer en vader en zoon Gerrit en Albert Veerman, kwamen om door direct oorlogsgeweld. Verder werden enkele dappere verzetsmensen zoals Thames ‘van Slappe Thaam’ en Hein ‘Kiel’ Jonk omgekomen in concentratiekampen vanwege hun verzetswerk. Bruintje Tol ‘van Aart’ en Siempie ‘Kiene’ Koning overleefden het concentratiekamp Neuengamme niet, Klaas ‘van Japie Suikergoed’ stierf in het wrede concentratiekamp Aistaig, en Dirk Veerman ‘Lieverd’ overleed in een ziekenhuis in Frankfurt.
Ook werden slachtoffers gemaakt door de strenge maatregelen van de bezetter, zoals Jan ‘Bolletje’ Tol, die werd doodgeschoten omdat hij de door de Duitsers ingevoerde spertijd negeerde. De aanslag op Hannes Rauter had eveneens fatale gevolgen voor onder andere Jan en Paulus Conijn, die samen met nog 53 Nederlandse gevangenen werden geëxecuteerd. De Verzetsmannen Arie en Joop Klaver en hun zwager Henk Aarssen – wiens vader lange tijd slager was in Volendam, zijn moeder was Aaf ‘van Bokkie’ Tuip – werden in 1945 dood aangetroffen in het IJ.
De geallieerde beschieting van het trammetje eiste ook levens, waarbij onder anderen de visventer Piet Molenaar ‘de Stijve’, de tiener Sjaantje Keizer, en de vijfjarige Aaltje Moorman tragisch om het leven kwamen.
Gezien deze aanzienlijke lokale offers, wordt er gepleit voor meer aandacht voor deze slachtoffers tijdens de Dodenherdenking op 4 mei. Het is belangrijk dat ook zij de erkenning krijgen die ze verdienen, opdat hun offers niet worden vergeten. Het verhaal van deze dappere mensen en de tragische gebeurtenissen die hen troffen, zijn tevens gedetailleerd beschreven op de website van Vrienden van Volendams Erfgoed.
Een gedetailleerde beschrijving van bovengenoemde slachtoffers staan op de site
vriendenvanvolendamserfgoed.nl/archief-artikelen/oorlogsmonument/
Bron: Wereldoorlog in het dorp van Piet Koning
Vrienden van
Volendams Erfgoed
