‘Moeten met onze koppen uit het zand’, zegt wethouder bij onderzoeksresultaten

Onderzoeksresultaten LEF: jonge groep drinkt eerder, ouders toleranter

Door: Laurens Tol

Het programma LEF blijft daarin een belangrijke rol spelen. Van daaruit worden onder meer alcoholvrije activiteiten voor de jeugd. De afgelopen jaren werd het daarin tegengewerkt door de coronapandemie, legde wethouder Vincent Tuijp (CDA), die zich in 2017 na zijn aantreden voornam de zitjesproblematiek aan te pakken, uit. Door de pandemie liet ook de handhaving van alcoholregels te wensen over. Deze woorden sprak hij bij een themabijeenkomst voor de gemeenteraad over jeugdhulp en de resultaten van LEF. ,,In coronatijd zijn bijna alle activiteiten niet doorgegaan, dus er was niks”, vertelde de verantwoordelijke bestuurder. ,,Dan de handhaving. Ik ga het ook gewoon maar zeggen: we hadden hier een team met boa’s. Ik denk dat er daarvan niemand meer werkt bij de gemeente Edam-Volendam. Ze zijn allemaal weg. Allemaal met andere redenen. Of door burn-out, of door andere klachten. Daardoor zijn we een hele tijd onderbemand geweest. We roepen wel altijd om handhaving, maar er zijn geen mensen.”

"De handhaving in de horeca heeft vanaf afgelopen zomer eigenlijk stilgelegen"

De wethouder gaf aan dat de bejegening van deze handhavers in coronatijd bepalend was voor hun vertrek. Sinds kort is het boa-team weer in opbouw, liet Tuijp weten. Hij stelde eveneens dat het gebrek aan controle nogal wat teweegbracht. Vijftien- en zestienjarigen jongeren komen moeiteloos wekelijks in de bar. ,,De handhaving in de horeca heeft vanaf afgelopen zomer eigenlijk stilgelegen. En wat een ‘educated guess’ is van mij: ik denk ook niet dat er goed gecontroleerd wordt. Die uitspraak doe ik op mijn persoonlijke titel. Daar gaan we dus weer vol op inzetten, op controles en handhaving van de regels. Wij hebben die niet verzonnen, dit zegt de wet.” Volgens de wethouder is de ouderlijke betrokkenheid essentieel in dit verhaal. ,,Wij zijn in Edam-Volendam overal goed in. We zijn ook heel erg goed in politiek, maar we zijn daarnaast heel erg goed in struisvogelpolitiek. We moeten met onze koppen uit het zand en met alle ouders aan de bak. Dat is zoals ze dat in de wetenschap noemen een ‘taai en complex vraagstuk’. Maar we gaan er wel vóór komende zomer al keihard aan werken. Wij vinden het zorgelijk dat die percentages bij met name bij de 12- en 13-jarigen toenemen. Die moeten naar beneden en daar hebben we iedereen bij nodig, met name de ouders. Ik hoop dat we bij de volgende themaraad kunnen zien dat die cijfers dalen.”
In 2020 dronk 16,7 procent van de jongeren hun eerste glas alcohol op twaalfjarige leeftijd. Dat cijfer is in 2022 gestegen naar 23,1 procent. Van de 13-jarigen drinkt 15,6 procent wekelijks. In 2020 was dit nog 3,9 procent. De vraag kan worden gesteld of die percentages al snel lager zullen worden. Het laatste meetmoment vond namelijk plaats in februari 2022. Op dat moment krabbelde het land net weer wat op na een - met name voor jongeren - slopende coronaperiode. Nu is gebleken dat er nauwelijks handhaving was, zou het opvallend zijn als er in het afgelopen jaar een afname zichtbaar zou zijn van alcoholgebruik in de jongere groepen. Tevens waren er zoals gezegd weinig tot geen LEF-evenementen. Onlangs zijn nieuwe vragenlijsten voorgelegd aan scholieren, die resultaten worden over enige tijd verwacht.

Constante dialoog
Dan moet blijken of de positieve ontwikkeling die vorig jaar te zien was in de groep tussen 15 en 16 jaar, door heeft gezet. Daarin werd minder alcohol gedronken, waarbij men voorzichtig de link legde met LEF-activiteiten die men eerder organiseerde voor deze jongeren. De 12- en 13-jarigen waren door corona daar nog niet mee in contact gekomen.
Raadslid Sean Tol (GroenLinks) stelde de vraag hoe het gaat met het contact tussen de gemeente en de horeca over dit onderwerp. Wethouder Tuijp wond geen doekjes om zijn antwoord. ,,De samenwerking met de horeca gaat dan goed, dan niet zo goed… Dat is een constante dialoog. Soms lopen ze tevreden de deur uit en soms zijn ze een beetje pissig op ons. Dat is nu eenmaal zo.”

"We zien dat ouders bang zijn dat hun kind er niet bij hoort als ze de alcohol niet meegeven"

Dr. Ina Koning presenteerde de resultaten uit haar onderzoek uitvoerig. Dit is gebaseerd op afgenomen vragenlijsten onder 543 jongeren van het Don Bosco College. Zij erkende dat dit niet alle groepen in kaart brengt, maar maakte tevens duidelijk dat aan deze cijfers wel conclusies kunnen worden verbonden. Niet alleen het alcoholgebruik werd gemeten, ook de rol van de ouders.
Koning: ,,De ouders spelen naar mijn mening misschien wel de allerbelangrijkste rol, als we het hebben over middelengebruik. We zien dat zij minder strikte regels zijn gaan stellen bij de 13- en 14-jarigen. Ze zijn dus toleranter geworden. Bij 15- en 16-jarigen zie je dat ze relatief minder tolerant zijn op het gebied van alcohol. Dit blijkt uit de perceptie van de jongeren zelf, die hierin belangrijk is. Uit heel veel (inter)nationaal onderzoekswerk weten we dat de rol van ouders vooral bij beginnend alcoholgebruik héél groot is. Verder blijkt dat alcohol voor jongeren nog steeds het makkelijkst te verkrijgen is in een café of kroeg, ten opzichte van een slijterij of andere plekken.”
Cijfers over drugsgebruik zijn er ook. Daaruit blijkt dat maximaal 2 procent van de jongeren zegt ooit drugs gebruikt te hebben. Dat is ‘gelukkig’ niet veel, stelde onderzoeker Koning. Maar dit gaat dan ook om de jonge groep van 12 tot 16 jaar. Vanaf latere leeftijd begint de stijging van het aantal drugsgebruikers, is haar conclusie. Qua soorten middelen springen lachgas, hasj en wiet eruit. Momenteel is ‘snuss’ zeer populair, alsmede het vapen (elektronische sigaret).
De avond eindigde met de plannen voor de komende jaren op dit gebied. Men wil graag het aantal ‘alternatieve activiteiten’ voor de jeugd blijven uitbreiden. Hiermee worden bijvoorbeeld sportieve bijeenkomsten bedoeld en daarvoor werkt de gemeente onder meer samen met FC Volendam, H20 en verschillende sportscholen. Ook wil de lokale overheid graag nog meer onderzoek doen naar de problematiek om die in kaart te brengen en te bestrijden. De voorlichting op scholen blijft eveneens doorgaan en er komen meer werkuren beschikbaar voor het programma LEF. Concreet is de aanstelling van voormalig onderwijzeres Margret Dofferhoff-Veerman.
Een ander teamlid van LEF, Tamara Tesselaar, van de gemeente besloot de themabijeenkomst met het andermaal benadrukken van de taak van ouders. Het aantal zitjes is nog altijd groot. ,,Wat er achter de voordeur gebeurt, daar hebben we weinig invloed op. Zonder ouders kunnen we de beweging onvoldoende tot stand brengen. We hebben ze nodig om verandering te brengen in de groepsdruk onder de jeugd en onder ouders zelf. We zien dat zij bang zijn dat hun kind er niet bij hoort als ze de alcohol niet meegeven, terwijl ze het eigenlijk niet willen. Die spagaat is moeilijk te doorbreken, zijn we achter gekomen. Daar gaan we ons de komende periode sterk voor inzetten, omdat dit waarschijnlijk de sleutel gaat zijn tot succes van programma LEF.”