Geneeskundestudente Iris Iflé loopt stage in Ghanees ziekenhuis in voorbereiding op coschappen

‘Durf het avontuur aan te gaan’

Ze vond het aanvankelijk wel spannend, zo’n trip naar het Afrikaanse Ghana. Het was voor de 23-jarige geboren Volendamse haar eerste reis buiten Europa. ,,Ik ben van nature niet zo’n avontuurlijk persoon en dit was bovendien de eerste keer dat ik alleen zou gaan reizen”, glimlacht Iris, dochter van huisarts Ruud Iflé. ,,Ik was wel goed voorbereid, maar wist niet tot in detail wat ik daar mocht doen en wat ze precies van mij verwachtten.”
Warm welkom
Toch besloot de studente van de Erasmus Universiteit Rotterdam de uitdaging aan te gaan. De combinatie van stage lopen in een onbekend ziekenhuis, in de weekenden reizen en in de tussentijd samenwonen met internationale studenten sprak haar erg aan. En over Ghana had ze positieve verhalen gehoord van een collega.
Iris schreef zich in bij Work the World, een organisatie die gespecialiseerd is in medische buitenlandstages. Eind vorig jaar stapte ze in het vliegtuig richting Accra, de hoofdstad van Ghana. ,,Toen ik er arriveerde, vond ik het heel fijn dat ik werd opgewacht door de programmamanager van Work the World”, blikt ze terug. ,,We verbleven de eerste nacht in Accra, een drukke westerse stad. De volgende dag hebben we een ander huisgenootje opgehaald en zijn we met z’n drieën naar Takoradi gereisd, een vier uur durende busrit. Bij het huis van Work the World kregen we vervolgens een warm welkom van het hele team. We hebben daarna heerlijk gegeten en de rest van de dag doorgebracht aan het zwembad.”
Niet van de klok
Op dag twee kregen Iris en haar huisgenootje een rondleiding door het ziekenhuis in Takoradi. Tijdens dat bezoek leerde ze al wat artsen kennen van de interne afdeling, waar ze haar eerste stageweek zou gaan doorbrengen. ,,Ze wisten al wie ik was en wat ik ongeveer zou gaan doen”, vertelt Iris. ,,Dat gaf een goed gevoel.”

‘Ik vond het te tricky
om te assisteren
tijdens een operatie’

Na de rondleiding door het ziekenhuis heeft ze nog een deel van de stad verkend. Er wonen krap 200.000 mensen en het leven is er vanzelfsprekend totaal anders dan in Nederland. ,,Mijn eerste ervaring op de lokale markt zal ik nooit vergeten. De drukte, de mensen, de kleuren en de geuren van het eten en de kruiden. Ik vond het geweldig.”
De volgende morgen werd ze verwacht in het plaatselijke ziekenhuis voor haar eerste werkdag. Iris was er stipt om acht uur. ,,Maar in Ghana zijn ze niet zo van de klok”, lacht ze. ,,Na een kwartiertje ging ik even twijfelen. Ben ik wel op de juiste afdeling? Gelukkig waren ze er uiteindelijk binnen een half uur, zodat we konden beginnen met de meeting. De voertaal was steevast Engels.”
Tropische ziekten
Tijdens haar eerste week op de interne afdeling mocht de geneeskundestudente veel meelopen met de dokters. Samen met hen ging ze elke patiënt af. Iedere casus werd haar tot in de puntjes uitgelegd. Niet alle patiënten spraken even goed Engels, maar in dat geval trad de arts op als vertaler en kon Iris alsnog contact maken met de betreffende personen. Wat ze zelf heel interessant vond in haar eerste week, waren de tropische ziekten en wat voor impact die hebben op de gezondheidszorg in Ghana. Denk daarbij aan malaria, sikkelcelziekte en tyfus. ,,Hoe de artsen deze ziekten behandelen, heb ik als zeer leerzaam ervaren. In Nederland komen ze immers niet tot nauwelijks meer voor, terwijl ze in Ghana een groot probleem vormen.”
Naast deze tropische ziekten heeft ze op de interne afdeling ook veel patiënten gezien met onder andere hypertensie, diabetes en hartfalen. ,,En wat daarbij vooral opviel, is dat mensen vaak pas in een later stadium van ziekte naar de dokter gaan”, vertelt Iris. ,,Dit maakt het behandelen van de problemen soms lastiger en uitdagender. Voor ons als studenten is het in zekere zin ook leerzaam, omdat je bepaalde symptomen kunt linken aan de bijbehorende ziekte. Ook heb ik kunnen oefenen met lichamelijk onderzoek en geassisteerd bij ascites drainage.”
Privacy
Na haar eerste week op de interne afdeling wachtte voor Iris twee weken chirurgie. In de operatiekamer zag ze zowel orthopedische casussen als algemene chirurgie voorbijkomen. Vooral de huidtransplantaties spraken haar aan. ,,Want de chirurg die dit uitvoerde, heeft me de hele procedure laten zien en ik mocht de week daarop meelopen op de afdeling om het resultaat te zien. Hij was erg interactief en nam me overal mee naartoe. Dat was heel fijn.”
Af en toe werd haar ook gevraagd om te assisteren. ,,Het is mooi dat je van de artsen heel veel ruimte krijgt, maar je moet wel duidelijk aangegeven wat je wel en niet kan. Ik vond het bijvoorbeeld te tricky om te assisteren tijdens een operatie. Je bent sowieso niet verzekerd om daar in het buitenland iets mee te doen en je moet weten waar je grenzen liggen, vind ik.”

‘Alle patiënten lagen naast elkaar op bedden,
soms wel met dertig in één kamer’

In haar laatste week maakte ze van alles mee op de obstetrie- en gynaecologie-afdeling. Ze heeft bijvoorbeeld voor het eerst vele keizersneden en natuurlijke bevallingen gezien. En tijdens het lichamelijk onderzoek mocht ze bij zwangere vrouwen met een monaurale stethoscoop naar de hartslag van de foetus luisteren. ,,Dat waren bijzondere, maar soms ook best schokkende ervaringen. Er was in dit ziekenhuis namelijk weinig privacy. Alle patiënten lagen naast elkaar op bedden, soms wel met dertig in één kamer. Mannen en vrouwen zijn weliswaar van elkaar gescheiden, maar verder is alles erg open. Ook bij gynaecologie. Daar lagen sommige zwangere vrouwen te kreunen en schreeuwen, in het bijzijn van al die anderen. Er werd telkens een vrouw meegenomen om daadwerkelijk te bevallen en ook dat gaat er best hard aan toe. Dat zijn dingen die je in Nederland niet snel meemaakt.”
Ook aan hiërarchie wordt in Ghana meer waarde gehecht. ,,Alles wat de arts zegt, wordt strikt naar geluisterd. In Nederland kan een patiënt nog weleens overleggen met een dokter, maar in Ghana is er één plan en dat wordt gevolgd. Daar gaat niemand tegenin.”
Financiën
Het Ghana van de 21e eeuw wordt gezien als voorbeeld voor andere Afrikaanse landen. Er heerst een politiek stabiele situatie, met een democratisch gekozen parlement en president. De economie leunt wel zwaar op de export van cacao, waar weinig aan te verdienen valt. Hoewel de economische groei in Ghana een van de grootste van Afrika is, is het land evenmin rijk. Een Ghanees verdient omgerekend gemiddeld 450 dollar per jaar. Voor Iris en haar collega’s was het leven in Ghana daarom relatief heel goedkoop. Dat de inwoners van het land het lang niet altijd even breed hebben, zag Iris regelmatig terug in het ziekenhuis. ,,Er was op chirurgie bijvoorbeeld een meisje dat aan tyfus leed. Ze had een gaatje in haar darmwand, waardoor de inhoud van haar darm in haar buikholte lekte. Een darmperforatie, heet dat. Dit kan grote gevolgen hebben wanneer het niet snel behandeld wordt. Het meisje was al in slechte toestand en had eerst antibiotica nodig om te herstellen voordat ze een zware operatie zou krijgen. Alleen de ouders hadden daar het geld niet voor. Zo frustrerend om te zien. Wij hebben toen samen met de zusters wat geld ingezameld, waardoor het alsnog goed is gekomen. Maar in je achterhoofd weet je wel dat er meer van dit soort gevallen zijn.”

‘Wij hebben samen met de zusters geld ingezameld,
waardoor het alsnog goed is gekomen’

Ondanks het gebrek aan financiële middelen waren de Ghanezen volgens Iris wel uitzonderlijk aardig en behulpzaam. ,,Hun gastvrijheid, vriendelijkheid, humor, vrolijkheid en interesse in de medemens hebben écht indruk op mij gemaakt. Ze groeten je altijd met: good morning, how are you? En elke keer als ik iets in de lokale taal zei, waren ze dolblij en enthousiast. De programmamanagers stonden letterlijk 24/7 voor ons klaar en vroegen ons steevast hoe onze dag in het ziekenhuis was. Wat ik ook nooit zal vergeten, zijn de wekelijkse barbecue-avonden, met heerlijk eten en leuke danslessen. Er ging een wereld voor me open.”
Waardevolle maand
In de weekends ging ze er samen met de andere studenten op uit. ,,Zo zijn we naar Nzulenzu geweest, een dorpje gebouwd op palen en alleen bereikbaar per kano. Daarna zijn we naar Busua Beach gereisd, waar je ook kon leren surfen. We hebben eveneens overnacht in een Tree House midden in een rainforest en een bezoek gebracht aan Cape Coast Castle. Dat laatste is een fort, dat voorheen als gevangenis diende voor Afrikanen die als slaaf verkocht en getransporteerd werden naar de koloniën in Noord- en Zuid-Amerika. In de kelders brachten zij soms maanden door in afwachting van de verscheping. Zeer indrukwekkend om te zien.”
Al met al was het voor Iris een waardevolle maand. Naast het feit dat ze zichzelf op medisch gebied heeft ontwikkeld, was deze ervaring naar eigen zeggen ook goed voor haar persoonlijke ontwikkeling. ,,Ik heb mijn grenzen verlegd, mijn onzekerheden aan de kant gezet en de stap durven nemen. Ik voelde me geen moment onveilig en had nooit gedacht dat ik me zo thuis zou voelen in Ghana.”
Iris heeft inmiddels twee bachelors in de pocket: biomedische wetenschappen én geneeskunde. Deze maand begint ze met coschappen lopen. Als alles volgens plan loopt, is ze over drie jaar basisarts. Wat ze daarna gaat doen, weet ze nog niet precies. ,,Op dit moment vind ik heel veel dingen interessant. Dat zal ik de komende jaren moeten concretiseren. Het is in elk geval fijn dat ik dankzij mijn stage in Ghana met meer zelfvertrouwen aan mijn coschappen begin. Mijn advies voor andere studenten is dan ook: durf het avontuur aan te gaan. Je krijgt er een ongelooflijke en zeer leerzame ervaring voor terug.”