Noodlot treft reizende Volendammers in Afrika

Samen met nog dertien reizigers en vijf gidsen trokken de twee bevriende stellen erop uit. Janine: ,,Onze reis begon in Namibië, waar we geweldige avonturen hebben beleefd. We hebben een hoop wilde dieren gezien tijdens safari’s en we hebben een supergezellige tijd met de rest van onze groep gehad.”
Het Afrikaanse avontuur bestond uit een twee weken durende, georganiseerde reis. Marit: ,,Doordat je iedere excursie en ieder hotel deelt met de groep, leer je elkaar natuurlijk kennen tijdens zo’n reis. We hadden een vrij hechte groep en gingen regelmatig met de hele ploeg op de foto. Wel was de rondreis intensief. Je zat nooit lang in hetzelfde hotel, maar dat weet je met een rondreis in Afrika.”
Om van A naar B te komen, beschikte het gezelschap over een privé bus. ,,Onze gidsen beschikten over een bus met chauffeur. We werden overal naartoe gereden. Natuurlijk zou deze bus in de westerse wereld de weg niet op mogen, maar in Afrika kijk je daar anders naar. Zo beschikte de bus bijvoorbeeld niet over gordels en was een aantal van de stoelen niet goed bevestigd.”

Chauffeur
Na zes dagen genieten van schitterende landschappen, jungles en tropische dieren, gaf het gezelschap voorkeur aan een nachtelijke rit naar de volgende bestemming. ,,We moesten dertien uur reizen om van het Etosha park in Namibië bij ons volgende hotel in Botswana te komen. Overdag waren we natuurlijk liever actief dan dat we een hele dag kwijt zouden zijn aan een busrit.” Tijdens deze rit werd het reisgezelschap getroffen door het grootste drama uit hun leven.
Op een tweebaansweg in Zimbabwe reed de bus, met daarin zeventien reizigers, vijf gidsen en de chauffeur, richting het volgende hotel. Robin: ,,We zaten met zijn vieren tegenover elkaar, met een tafeltje tussen ons in. We hadden net een kaartje gelegd en zaten moe voor ons uit te kijken. Jack en Janine zaten met hun rug naar de chauffeur en Marit en ik keken naar de weg voor ons. Sommige mensen sliepen al. Het was acht uur ’s avonds en al pikdonker.”
,,We hadden net een schitterend national park achter ons gelaten en reden inmiddels op een geasfalteerde weg, die dwars door een woestijnlandschap was aangelegd. Nergens langs de weg stond straatverlichting, maar de chauffeur was niet anders gewend. In de verte zagen we een tegenligger aankomen.” Een vrachtwagen, beladen met twee overvolle containers, die bestuurd werd door een slaperige chauffeur reed de bus tegemoet. ,,Hoe dichterbij hij kwam, hoe meer hij op onze weghelft ging rijden. Hij reed zo hard, dat het moeilijk was om hem nog te ontwijken. Onze chauffeur trapte op de rem en week uit en wij zetten ons schrap.”
Op dat moment gaf de vrachtwagenchauffeur een ruk aan zijn stuur om terug op zijn eigen baan te komen, maar het was te laat. ,,De vrachtwagen kantelde en verloor daarbij zijn twee zware containers. Eén van de containers - die tot de nok gevuld was met tropisch hout - ramde ons vol in de flank. Door de klap werd onze bus ook op zijn zij gegooid. Doordat we niet over gordels beschikten werden we allemaal door de bus geslingerd.”

‘Doordat we niet
over gordels beschikten
werden we allemaal
door de bus geslingerd’

Het geluk in deze ravage was voor de Volendammers dat de container de achterkant van de bus raakte. ,,Hij was zo zwaar beladen, dat hij eigenlijk dwars door onze bus heenging. Er zat zoveel kracht bij, dat we bij de impact echt gelanceerd werden. Iedereen vloog letterlijk door de bus. Ondanks dat het allemaal in een splitsecond gebeurde, kan ik ieder moment nog voor me halen. Ik werd tegen het tafeltje dat tussen ons in stond aangegooid en bleef daar vervolgens aan vasthouden om niet naar beneden te vallen, aangezien de bus inmiddels op zijn zij lag.”
,,Op het moment dat de bus uitgegleden was, ontstond er totale chaos. Op zo’n moment hoor je mensen krijsen, je checkt of je niet gewond bent en of je niet bekneld zit, je zoekt in het wrak naar je medereizigers en hoopt dat zij niet gewond zijn. Je kijkt of je nergens rook of vuur ziet. Het voelt alsof je op een slagveld staat.”
Jack vult Robin aan. ,,Waar Robin het voor zijn gevoel in een seconde heeft meegemaakt, duurde het voor mij juist heel lang. Het is net of het in slow motion gebeurde, terwijl het misschien zestig seconden geduurd heeft, van de impact totdat ik uit het wrak was geklommen.” Marit: ,,Het was zo’n bizarre situatie. Het eerste wat ik dacht, was dat de vakantie hoe dan ook om zou zijn. Dit was zo ernstig, dat we zo snel mogelijk naar huis moesten. Nog niet wetende wat ons te wachten stond.”
Robin: ,,Toen ik overeind kwam, voelde ik een hoop pijn in mijn zij en vooral ook in mijn lies. Ik was na de botsing tegen de stalen poot van de tafel tussen ons in aan geklapt en vervolgens ben ik met mijn zij langs de punt van de tafel geschraapt.”
Jack: ,,Ik werd wakker en zag dat Janine iets verderop lag. Ik riep haar, maar ze reageerde niet. Ik riep harder, maar ze reageerde nog steeds niet. Op dat moment ben je doodsbang.” Janine; ,,Ik had nog niet het besef van wat er was gebeurd. Ik hoorde hem, denk ik, wel roepen, maar ik kon niet reageren.” Robin:,,Ik stond op en keek om me heen. Overal lagen en hingen mensen met verwondingen. Sommige in totale paniek, anderen bewogen zich niet. Mensen waren bewusteloos, hadden botbreuken en vrijwel iedereen had bloedende verwondingen.”

Verbrijzeld been
Voorin het wrak zat Kim, een vrouw van 36, die alleen reisde. Jack: ,,Sinds de crash was zij niet gestopt met krijsen. Ze sloeg echt doodsangsten uit. Haar geschreeuw ging door merg en been. We checkten haar en zagen dat haar hele been verbrijzeld was door het ongeluk. Ze had tijdens de rit voorin gezeten, met haar been tussen de spijlen van een hekje. Ze kon niet stoppen met gillen. Verschrikkelijk hoe machteloos je staat.”
Robin: ,,Ik klom naar het achterste gedeelte van de bus om mijn EHBO-kit in het bagageruim te zoeken. Tot ik die jongen op de achterbank zag zitten.” Achterin de bus zat de Belgische Thomas, 32 jaar jong. Ook hij was in zijn eentje meegegaan met de georganiseerde rondreis. ,,Thomas werd overeind gehouden door een andere jongen. Toen ik hem zag, verstijfde ik even. Zijn halve gezicht was weg en het enige dat hij nog deed, was bloed ophoesten. Hij had al geen besef meer van waar hij was of wat er gebeurd was. Mijn eerste ingeving was dat hij gestabiliseerd moest worden. Ik wist dat ik verband in mijn backpack had zitten, dus dat wilde ik gaan zoeken. Jack en ik klommen omhoog om via een zijraam op de bovenkant van het wrak te komen. Tijdens de laatste sprong die ik moest maken, schoot het in mijn lies.”
Jack: ,,Ik merkte dat Robin out zou gaan, dus ik zorgde dat ik hem op tijd op kon vangen. Eenmaal buiten zagen we dat alle bagage verspreid over de weg lag. De container had het achterste deel van de bus, inclusief het bagageruim, volledig vermorzeld. Ook zagen we de twee containers die van de tegenliggende vrachtwagen af waren gevlogen liggen. De deuren waren door de crash geopend, waardoor we zagen dat ze tot de nok toe waren gevuld met tropisch hout. Veel te zwaar beladen en niet goed bevestigd aan de vrachtwagen.”
In de tussentijd haastte nog iemand in het wrak zich naar Thomas. Robin: ,,We hadden inmiddels door dat hij niet meer te redden was.” Thomas had slapend achter in de bus, met zijn hoofd tegen het raam, gezeten. ,,Hij zat helaas precies op de plek waar de container insloeg. Thomas heeft het ongeluk niet overleefd…” Er valt een stilte aan tafel. Het verlies van de medereiziger is de Volendammers zwaar gevallen. ,,Jack en ik begonnen maar met mensen uit de bus te helpen. De spookrijdende vrachtwagenchauffeur was onderhand uit zijn wrak geklommen om ons te komen helpen. Koen en Louise, twee medereizigers, bleven achter in het wrak om bij het lichaam van Thomas te zitten. Ze hebben niet veel meer gezegd, maar achteraf hoorden we van ze dat ze uit respect aan zijn zijde zijn gebleven.”

‘Niet alleen voor alle
wilde dierengeluiden
die je uit de jungle
hoorde komen,
maar ook de locals
die uit de bosjes
kwamen om je bagage
te bekijken’

Na het op miraculeuze wijze overleven van het dodelijk ongeluk, had deze horrornacht nog meer drama voor de twee stellen in petto. Robin: ,,We zaten met iedereen die bij machte was geweest naar buiten te klimmen, rondom het wrak op hulp te wachten. Een aantal mensen had een hersenschudding opgelopen en lag in het gras te slapen. Anderen waren aan het overgeven en weer anderen waren aan het huilen. Het was een afschuwelijke situatie.”
Pas na twee uur verscheen de eerste hulpdienst. Marit: ,,Twee ambulancewagens namen Robin en zes andere gewonden mee om naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis te brengen. We waren opgelucht omdat de hulpdiensten eindelijk arriveerden, maar die opluchting was van korte duur.” Robin: ,,Met zeven gewonden, verdeeld over twee ambulances, hadden we nog 80 kilometer donkere weg af te leggen voor we bij een ziekenhuis aan zouden komen. Iedere keer als de auto remde werden we doodsbang. Je vreest dat je weer in een ongeval terecht komt.”
Janine: ,,In de tussentijd zaten wij met de overige reizigers, de gidsen én Thomas nog te wachten op vervangend vervoer. Iedere keer als er een bus voorbij reed, dachten we gered te zijn, maar iedere keer bleek het om een bus met locals te gaan. Ze stopten bij het wrak, stapten allemaal uit en begonnen de situatie te filmen. Sommigen klommen zelfs in het wrak om het lichaam van Thomas te filmen. Echt verschrikkelijk.”
Jack: ,,Hoe later het werd, hoe meer je je een prooi begon te voelen. Niet alleen voor alle wilde dierengeluiden die je uit de jungle hoorde komen, maar ook de locals die uit de bosjes kwamen om je bagage te bekijken.” Janine: ,,We hebben alle bagage verzameld en daar zijn we omheen gaan zitten. Achteraf vraag je je af waarom je in zo een situatie de moeite hebt genomen om wat kleding te beschermen. Onze paspoorten en portemonnees hadden we toch in onze broekzak, meer hadden we eigenlijk niet meer nodig.”
Uiteindelijk arriveerde de politie bij het wrak. Marit: ,,De enige verlichting die we hadden was het zwaailicht van de in de berm geparkeerde politieauto. De agenten namen helaas niet de moeite om de grissende locals bij onze spullen weg te houden. Sterker nog, onze gidsen moesten praten als Brugman om de agenten bij het wrak aanwezig te houden. Ze wilden na het maken van wat notities direct weer op pad. Althans, tot ze op een gegeven moment ook interesse in onze koffers kregen. Ze gaven aan dat ze de bagage wel vast mee konden nemen, maar ons niet.” Jack: ,,Toen we vroegen waarom ze ons niet wilden wegbrengen, zeiden ze dat het een kwestie van geld was. Echt alles is er corrupt, zelfs in zo een rampzalige situatie. We werden letterlijk aan ons lot overgelaten.”

Brandweerman
Een paar uur later doken in de verte nieuwe zwaailichten op. Marit: ,,Een heuse brandweerauto kwam aanrijden. Er stapte één brandweerman uit de auto. Hij liep naar het wrak, klom erbovenop, keek wat rond en klom er weer af. Hij stapte in de brandweerauto en reed weer weg. Weer werden we niet geholpen.”
Na vijf uur wachten kwam eindelijk de lijkschouwer om Thomas op te halen. Jack: ,,Thomas moest uit het wrak getild worden. Een heel nare situatie, maar we waren blij dat zijn lichaam na al die tijd eindelijk geborgen werd.” Weer bleven de gestrande reizigers alleen achter bij het wrak, waar ze eerder die avond een traumatische ervaring hebben doorstaan. Janine: ,,We werden steeds banger. Niet alleen van de groep azende locals die al groter leek te worden, maar ook de kreten van hyena’s en wilde honden die we uit de bossen om ons heen hoorden, beangstigden ons.”
Pas zeven en een half uur na het ongeluk werden de overgebleven reizigers eindelijk opgehaald. ,,Een verlengd Volkswagen busje met aanhanger kwam ons oppikken. Alle bagage uit de bus werd in de aanhanger gegooid, waardoor hij veel te zwaar beladen was, en wij zaten doodsbang en in shock in het nieuwe busje. De chauffeur hield geen rekening met wat ons eerder die dag was overkomen en scheurde gewoon met 120 kilometer per uur over de onverlichte weg de nacht in.”
Eenmaal aangekomen in het ziekenhuis besefte Robin dat hij daar geen professionele zorg hoefde te verwachten. ,,De verpleegkundigen hadden werkelijk geen idee wat ze met ons aan moesten. Al gauw kregen we de tip dat we beter vriendelijk konden blijven tegen de verplegers, omdat we anders helemaal niet geholpen zouden worden.”
Gewapend met de zaklamp van een smartphone werden de gewonde reizigers onderzocht. ,,Ze bekeken je een beetje met een zaklamp en dat was het dan weer. Kim, die het nog steeds uitschreeuwde, smeekte om morfine om de pijn van haar verbrijzelde been te stillen. Het ziekenhuis beschikte niet over morfine en Kim moest het doen met paracetamol.” Na een paar uur vernam Robin dat zijn metgezellen eindelijk opgehaald waren om naar een hotel te brengen. ,,Ik werd naar datzelfde hotel gebracht. Toen Marit en ik elkaar eindelijk weer zagen, kwamen alle emoties eruit. Het besef van wat we die nacht hadden doorstaan kwam tot uiting. We hadden een rampzalig ongeluk in een derdewereldland overleefd.”

‘Met de rest van het
reisgezelschap hebben
we de begrafenis van
Thomas bijgewoond’

De daaropvolgende vier dagen was het reisgezelschap genoodzaakt de reis gedeeltelijk af te maken. Marit: ,,De reisverzekering ging direct aan de slag om ons terug naar Nederland te halen, maar dat ging niet vanzelf. We konden wel eerder terug, maar dan apart van elkaar en dat wil je in deze situatie natuurlijk niet.” Uiteindelijk zijn de Volendammers twee dagen vroeger thuisgekomen dan gepland. Janine: ,,Na twee overstappen in Afrika landden we eindelijk in Brussel. Daar werden we opgewacht door de Rijksrecherche van België. De Slachtofferhulp stond klaar met rolstoelen en professionele hulp. Het contrast met Afrika wordt op dat moment pijnlijk duidelijk.”
Eenmaal door ouders opgehaald van het Belgische vliegveld en naar huis gebracht kwamen de emoties pas echt los. Robin: ,,Thuisgekomen kwam het besef dat we nog leefden. We waren weer in onze veilige omgeving en realiseerden ons wat we hadden meegemaakt. We waren alle vier heel prikkelbaar in de weken na het ongeluk. Het is onderhand vijf weken geleden, maar we ondervinden er nog steeds af en toe last van.”
Eén van de ongemakken waaronder de jonge reizigers bij thuiskomst leden was dat ze moeite hadden de slaap vatten. ,,De eerste week hebben we iedere avond een fles wijn opgedronken om maar in slaap te kunnen vallen. Vervolgens sliepen we dan meer dan twaalf uur per nacht en waren we nog de hele dag moe. We schoten snel vol en hadden een kort lontje. Nu het een paar weken geleden is, gaat het wel een stuk beter. Iedereen verwerkt het op zijn eigen manier, maar het heeft hoe dan ook tijd nodig. Wat ik wel kan zeggen, is dat je na zo’n ervaring de kleine dingen in het leven weer gaat waarderen.”
Samen met de rest van het reisgezelschap hebben Robin, Marit, Jack en Janine de begrafenis van Thomas bijgewoond. Robin: ,,Hij werd twee en een halve week na het ongeluk begraven in zijn thuisdorp in België. Voor zijn ouders heb ik in onze vakantiefoto’s gezocht naar foto’s waar Thomas ook op stond. Ik heb er verschillende sessies over moeten doen om er doorheen te komen. Het valt me heel zwaar. Ik denk dat het nog wel even duurt voor ik de foto’s op mijn gemakje kan en wil bekijken.” Wanneer de bevriende stellen weer op reis gaan, durven ze nog niet te zeggen. Jack: ,,Het zou mooi zijn om deze reis ooit toch nog af te maken, maar dat hoeft nog niet in de komende jaren.” Marit: ,,Voor nu nemen we nog een wijntje op het feit dat we er vrijwel ongeschonden vanaf zijn gekomen.”