Een rondetafelgesprek met Greetje Veerman, Ruud Nieuweboer en Kees Plat over de ontwikkelingen in de zorg, ICT en bouw

‘Wat voor veel mensen toekomstmuziek lijkt, is al werkelijkheid’

Daarmee doelt Ruud onder meer op robotisering. Programmeerbare en zelflerende machines spelen een steeds grotere rol in onze economie. ,,Laatst waren wij in een magazijn waar alleen robots werken”, vertelt de 36-jarige Volendammer. ,,Er zat een gat in de muur waar voortdurend robots in en uit vlogen. Er kwam geen mens aan te pas. Dat is de realiteit. Er is al geruime tijd een revolutie gaande op het gebied van ICT. En het gaat zo snel dat je continu gefocust moet zijn om bij te blijven. Anders kom je moeilijk weer op die hogesnelheidstrein terecht.”
Ruud werkt als consultant voor itelligence. Simpel gezegd is dit een internationale organisatie die farmaceutische bedrijven helpt bij het implementeren van SAP, een relatief groot automatiseringspakket. Hiervoor reizen Ruud en zijn collega’s de hele wereld over. Hij noemt een voorbeeld van zijn werkzaamheden: ,,Vanaf 2019 zijn apotheken verplicht om elke verpakking te scannen, om zo nepmedicijnen tegen te gaan. Vooral buiten Europa is dat immers een groot probleem, met als bekendste voorbeeld Viagra. Om hier een oplossing voor te bieden, leveren wij software aan de producent van het geneesmiddel en geven we advies over hoe die te implementeren.”
Zorg
Het is moeilijk om kort en bondig uit te leggen wat de definitie van ICT is. Je kunt namelijk zóveel verschillende kanten op binnen deze wereld van computers, software en bedrijven. Het gaat van ontwerpen tot programmeren en van het begrijpelijk maken van data tot adviserende functies. ICT is overal en vrijwel elke branche heeft ermee te maken; van game-industrie en financiële wereld tot gezondheidszorg en technische automatisering.
Ook Greetje Veerman (zorg) en Kees Plat (bouw) komen dagelijks met ICT in aanraking. Greetje werkt als verpleegkundige voor de Zorgcirkel, een specialist in voornamelijk ouderenzorg. Kees is de eigenaar van schildersbedrijf Plat & Plat. ,,Ik merk wel dat wij behoorlijk achterlopen”, vertelt de 21-jarige Greetje. ,,Soms zie ik systemen waarvan ik denk: wie heeft dit verzonnen? Maar het gaat gelukkig steeds beter. We gaan nu bijvoorbeeld werken met Medido. Dat is een geautomatiseerd systeem dat ervoor zorgt dat patiënten op het juiste moment de juiste medicijnen ontvangen. Voorheen moesten wij een paar keer per dag naar mensen toe om hun zakje met medicatie te geven, zodat ze het niet zouden vergeten.”

Kees: ‘Ik probeer van alles
om onze schilders
binnenboord te houden’

Ruud: ,,In jullie hoek staat zóveel te gebeuren, dat is bijna niet voor te stellen.”
Greetje: ,,Klopt. Bij veel zorgopleidingen worden daarom ook al ICT-lessen gegeven, zodat de nieuwe generatie die geautomatiseerde systemen sneller leert begrijpen.”
Ruud: ,,Alleen het probleem van de zorg is vaak dat het aan geld ontbreekt.”
Greetje: ,,Inderdaad. Sommige problemen zijn met simpele middelen op te lossen. Maar dat kunnen we dan niet bieden, omdat het geld er niet is.”
Gedoe
De steeds strengere wet- en regelgeving maakt het er ook niet makkelijker op. Zorginstanties zijn hierdoor regelmatig zoekende en dat kost veel tijd, die vaak zeldzaam is. Greetje: ,,Stel dat een van onze patiënten valt en daarbij een wond oploopt, moeten wij het zorgplan aanpassen. Dat zet je dan eerst in de computer, daarna print je het uit, dan moet je naar de patiënt toe voor een handtekening en tot slot moet je het inscannen. Tegen de tijd dat je daar klaar mee bent, is de wond geheeld en kun je het plan weer aanpassen. Dat is best een gedoe. Maar het moet, want je krijgt zo een boete als er iets niet klopt.”
Kees heeft het gevoel dat de wet- en regelgeving in sommige opzichten doorslaat. ,,Die automatisering is geweldig, daar zijn wij continu mee bezig en plukken we ook de vruchten van. Maar op het gebied van data zijn heel veel organisaties nog zoekende. Laatst leverde ik een bestand aan met onder meer 3500 foto’s van een klus. Ik ben daar heel wat uurtjes en geld aan kwijt. En al dat soort gegevens wordt vervolgens in een map gestopt en opgeborgen. Er wordt zoveel data verzameld dat het bijna niet gecontroleerd kan worden. De voorman op het werk heeft soms bijna een kantoorbaan, mede doordat hij al die gegevens moet verwerken.”

Greetje: ‘Binnen de zorg barst
een bom als er niet snel
meer mensen beschikbaar komen’

Ruud: ,,Veel bedrijven zetten tegenwoordig in op data, maar weten nog niet hoe ze er hun voordeel mee kunnen doen. Daar valt dus nog een wereld te winnen.”
Kees: ,,Zoals ik al zei zijn er ook veel positieve ontwikkelingen gaande. Wij werken bijvoorbeeld voor woningbouwverenigingen en daar wordt steeds meer waarde gehecht aan het welzijn van bewoners en de kwaliteit van het werk dat wij afleveren. We worden elk half jaar op verschillende onderdelen gecontroleerd. De bewoners worden goed op de hoogte gehouden van alle ontwikkelingen rond het project en de opdrachtgevers mogen altijd meekijken.”
Hij vervolgt: ,,Zodra een klus afloopt, krijgen de bewoners zelfs een enquête opgestuurd via e-mail. De resultaten daarvan worden digitaal verwerkt en uiteindelijk rolt er een gemiddeld cijfer uit. Hoe hoger dat cijfer, hoe meer werk je krijgt. Enerzijds verhoogt dat de druk bij onze werknemers, anderzijds merk je wel dat de kwaliteit van het schilderwerk erg verbetert. Het is niet meer zo vrijblijvend als het vroeger vaak was.”
Leerbedrijf
Kees heeft ongeveer 20 mensen in vaste dienst en huurt daarnaast gemiddeld 25 zelfstandigen in. Qua hoeveelheid werk kan het bedrijf van de 33-jarige Volendammer enorme sprongen maken. Maar het ontbreekt aan geschikte medewerkers. Mede door de aantrekkende woningmarkt is er steeds meer vraag naar vakmensen in de bouw. Als je naar de cijfers kijkt, is het tekort aan mankracht een logisch gevolg. Het aantal jongeren dat voor een praktijkschool koos, nam tussen 2008 en 2015 met bijna 40 procent af. Die ontwikkeling is deels te wijten aan de recente financiële crisis en het gebrek aan werk dat daaruit voortvloeide.
,,Wij zijn wel een leerbedrijf en hebben elk jaar één of twee nieuwe leerling(en)”, vertelt Kees. ,,Die worden dan begeleid door onze schilders, totdat ze het vak beheersen. Ik probeer van alles om ze ook daarna binnenboord te houden. We betalen hoge salarissen, geven veel vrijheid en er staat elke vrijdagmiddag een hapje en drankje klaar in de kantine. Verder organiseren we veel feestjes, bieden we afwisseling en geven we een mooi gevuld kerstpakket. Toch beginnen de meesten alsnog voor zichzelf als ze een jaar of 25 zijn. Dat is ook weer iets van de laatste paar jaar: vrijwel iedereen in de bouw start zijn eigen onderneming. Ik merk wel dat daar vaak te licht over wordt gedacht. Ze kopen een nieuwe bus en mooie werkpakken, maar daarna hebben ze vaak geen idee waar ze moeten beginnen en bellen ze mij om te vragen hoe en wat.”
Roeping
Kees staat naar eigen zeggen altijd klaar voor zijn oud-werknemers en huurt ze met alle liefde in, ook omdat hij nu voldoende werk heeft. De verwachting is dat het tekort aan vakmensen in de bouw, zorg en ICT nog wel even aanhoudt. Dat betekent in het geval van Kees en Ruud ook dat er meer geld te verdienen valt. Goede bouwlui en ICT’ers kunnen momenteel zo’n beetje vragen wat ze willen. Bovendien beschikken beide vakken over veel leuke aspecten én groeimogelijkheden. Waarom verkiezen de meeste jongeren een studie bedrijfseconomie of communicatiewetenschappen dan toch nog steeds boven de bouw en ICT?
Ruud: ,,Voor sommige mensen heeft de bouw een negatief stigma, maar ik zie dat totaal niet. Ik mis vaak het respect voor vakmensen in de bouw. Waarom zou je schaamte voelen om met je handen te werken?”
Greetje: ,,Als ik kijk naar mijn omgeving, zien veel mensen de bouw als laatste optie. Hetzelfde geldt voor een baan in de vis. Er heerst vaak een gevoel van: je moet zo lang mogelijk op school zitten, want werken kan altijd nog. Tegen mij is dat ook regelmatig gezegd, terwijl ik juist zo snel mogelijk wilde werken.”
Ruud: ,,Zie jij in jouw vakgebied veel leeftijdsgenoten rondlopen, Greetje?”
Greetje: ,,Over het algemeen zijn ze een stuk ouder dan ik. Ik ben de jongste van mijn team.”

Ruud: ‘We zitten in de
ICT-branche te schreeuwen
om jonge krachten’

Kees: ,,Ik vind het erg bijzonder dat je deze weg hebt gekozen. Is het een roeping?”
Greetje: ,,Dat niet. Ik dacht vroeger nooit dat ik uiteindelijk verpleegster zou worden. Ik wilde een hbo-studie operatieassistente gaan volgen, maar ben in de vierde klas van havo gestopt omdat ik naast school wilde werken. Ik koos toen voor een mbo-opleiding verpleegkunde, een brede opleiding waarbij je theorie combineert met praktijk. Sinds vorige maand ben ik klaar en ik werk al een tijdje voor de Zorgcirkel. Ik ben er dus ingerold en vind het superleuk, maar zie mezelf nog wel wat stappen maken in de toekomst. Misschien alsnog operatieassistente.”
Werkdruk
Greetje’s eindpresentatie ging over de consequenties van de hoge werkdruk in haar vak. Vorig jaar namen 80.000 verpleegkundigen afscheid van de zorg, mede door die hoge werkdruk en te weinig begeleiding. Dat is geen beste ontwikkeling, aangezien een groot deel van de zorginstellingen al moeilijk aan personeel komt. ,,Soms kijk je naar de lijst met patiënten die we moeten bezoeken en denk je: hoe ga ik dit ooit doen? Ook wij hebben te weinig medewerkers. Uit mijn onderzoek bleek dat onze mensen heel veel stress ervaren. Toch is er bij niemand sprake van een burn-out of overspannenheid en iedereen heeft plezier in zijn of haar werk.”
Het gebrek aan goede begeleiding in de zorg is wel een punt van verbetering, concludeert ook Greetje. ,,Het kan natuurlijk best een heftig vak zijn. Je komt vaak met zieke mensen en de dood in aanraking. Tijdens de opleiding word je daar wel in getraind. En als er iets ergs gebeurt, vinden we als collega’s steun bij elkaar. Het ligt er ook aan hoe je zelf bent. Ik ben vrij nuchter ingesteld. Ik ben één keer erg verdrietig geweest, omdat ik toen een speciale band had met een patiënt die overleed. Maar gek genoeg gaat het ook wennen. En het voelt bijzonder dat je families steun kunt bieden op moeilijke momenten.”
Salaris
Het loon van medewerkers in de verpleeg- en thuiszorg stijgt vanaf oktober met vier procent. Dat is een van de manieren waarop de overheid mensen wil stimuleren om in de zorg aan de slag te gaan. ,,Dat is ook wel nodig”, verzekert Greetje. ,,Er barst binnen ons vakgebied een bom als er niet snel meer mensen beschikbaar komen. Tijdens nachtdiensten in ziekenhuizen moet één verpleegkundige soms twaalf mensen in de gaten houden. Dat kan gewoon niet. Als één medewerker ziek wordt, heb je al een probleem.”
Kees: ,,Zie je geen toename in mantelzorg?”
Greetje: ,,Ik zie het eerder minder worden. Steeds meer stellen werken allebei fulltime. Er is vaak geen tijd om dan ook nog zorg te dragen voor familieleden.”
Ruud: ,,Zou jij mensen kunnen enthousiasmeren voor een baan in de zorg?”
Greetje: ,,Ik heb er weleens aan gedacht om een presentatie te geven op het Don Bosco College. Over het algemeen hebben veel leeftijdsgenoten namelijk een negatief beeld van de zorg. Ze denken dan alleen aan poep opruimen, maar dat is echt een heel klein deel. Je kunt zóveel kanten op. Als ik daarover vertel, zijn mensen sneller geïnteresseerd. Mij lijkt het wel leuk om daar meer bewustzijn over te creëren.”
Ruud heeft al een keer aangeboden om op het Don Bosco College te spreken over ICT. Tijdens de beroependag, bijvoorbeeld. ,,Want ook ons vak zou meer bekendheid kunnen gebruiken. Als je het niet aanbiedt, weet ook niemand dat er gigantisch veel te doen is binnen onze branche. Mensen die een beetje affiniteit hebben met computers en processen, kunnen al heel veel doen. We zitten te schreeuwen om jonge mensen.”
Kees: ,,Gezien de huidige ontwikkelingen en voorspellingen denk ik dat er de komende jaren heel veel mogelijkheden zijn binnen onze branches. Door de razendsnelle veranderingen worden sommige vakken overbodig en komen er nieuwe specialisaties bij. Ik zou jongeren aanraden om daar goed naar te kijken en je vooral niet te schamen voor een baan in de bouw of zorg.”