Paling en snoekbaars herstellen ondanks afname visstand
Hoewel de visstand in veel rijkswateren de afgelopen jaren is teruggelopen, gaat het met een aantal vissoorten juist beter. Baars, snoekbaars, paling en meerval laten een duidelijke toename zien. Dat blijkt uit de nieuwste twaalfjarige vismonitoring van Wageningen University & Research, uitgevoerd in opdracht van Rijkswaterstaat.
Tegelijkertijd is bij meerdere andere soorten sprake van een sterke achteruitgang. Met name brasem, rivierdonderpad en inheemse riviergrondels worden steeds minder aangetroffen. Ook spiering is fors afgenomen in de grote rivieren, het IJsselmeer en het Markermeer. Stroomminnende soorten als roofblei, sneep, fint en barbeel hebben het eveneens moeilijk. Een belangrijke oorzaak is het dichtslibben van nevengeulen langs de grote rivieren, die juist dienen als belangrijke paaiplekken.
In de Grensmaas is voorzichtig herstel zichtbaar bij de barbeel, een soort die jarenlang op het randje van verdwijnen stond.
Een belangrijke rol in de veranderingen wordt toegeschreven aan invasieve exotische grondels. Deze bodemvissen, afkomstig uit het gebied rond de Kaspische Zee, hebben zich massaal verspreid in het stroomgebied van Maas, Rijn en het IJsselmeer. Ze verdringen inheemse bodemdieren en eten viseitjes, wat nadelig uitpakt voor veel soorten. Daarnaast is sinds 2021 het fosfaatgehalte in het rivierwater gehalveerd, wat eveneens invloed heeft op de visstand.
Opvallend is dat juist enkele roofvissen profiteren van de aanwezigheid van de exotische grondels. Snoekbaars, baars, paling en meerval blijken deze vissen massaal te eten. Ook aalscholvers hebben de zwartbekgrondel op het menu staan. De zwartbekgrondel leek eerder af te nemen, maar wordt de laatste jaren weer vaker gevangen, vooral langs stenen oevers van het IJsselmeer, de Randmeren en grote rivieren.
De paling laat bovendien een duidelijk herstel zien. In zowel de grote rivieren als het IJsselmeer, Markermeer en de Randmeren worden meer en grotere palingen gevangen. Sinds 2011 geldt een vangstverbod voor consumptie in de grote rivieren en is ingezet op de uitzet van glasaal. Die maatregelen lijken effect te hebben.
Visonderzoekers vermoeden dat de overvloed aan exotische grondels ook bijdraagt aan het herstel van de paling. In Duitsland is aangetoond dat palingen deze vissen eten. Of dat in Nederlandse wateren eveneens een belangrijke verklaring is, moet nog verder worden onderzocht.
Foto: Freepik. De invasieve zwartbekgrondel heeft zich sterk verspreid in Nederlandse rivieren en meren. De vis verdringt inheemse soorten, maar vormt tegelijk een belangrijke voedselbron voor roofvissen als snoekbaars en paling.
Aan het laden ...