‘Ernstig verstoorde verhoudingen’ rond Etersheimerbraak
De verhoudingen tussen Stichting Etersheimerbraak en de exploitanten van bezoekerscentrum De Breek zijn ernstig verstoord. Dat meldt de gemeente Edam-Volendam in een uitgebreide brief. De exploitanten hebben inmiddels laten weten de exploitatie van het bezoekerscentrum voorlopig te stoppen.
Het gebied Etersheimerbraak–De Breek is voor de gemeente van belang binnen het programma Waterfront en ligt bovendien in een stiltegebied en een Natura 2000-bufferzone. Hoewel de gemeente geen partij is in de privaatrechtelijke relatie tussen stichting en exploitanten, voelt zij zich wel verantwoordelijk voor het behoud van het culturele erfgoed in het gebied.
Stichting Etersheimerbraak werd begin 2022 opgericht met als doel gezamenlijk te werken aan een duurzame en toekomstbestendige ontwikkeling van het gebied. Onder de stichting vallen onder meer bezoekerscentrum De Breek, de Etersheimerbraakmolen, het Minimuseum Waterwolf en het schooltje van Dik Trom. De huidige exploitanten namen eind 2022 de huurovereenkomst van het bezoekerscentrum over.
De afgelopen jaren is meerdere keren geprobeerd om via het landelijke Programma Erfgoed Deal subsidie te verkrijgen voor de verdere ontwikkeling van het gebied. Zowel een aanvraag in 2024 als een aangepaste aanvraag in 2025 zijn afgewezen. Tijdens deze trajecten ontstonden spanningen tussen de stichting en de exploitanten, onder meer over mandaat, onderhoud van de opstallen en gesprekken met externe partijen.
In april 2025 stelde de gemeente een kwartiermaker aan om de toekomstbestendigheid van museale voorzieningen in de gemeente te verkennen. Daarbij kwam nadrukkelijk naar voren dat de relatie tussen stichting en exploitanten onder grote druk stond. Op advies van de kwartiermaker werd een door de exploitanten voorgestelde businesscase extern getoetst door bureau Public Value.
Uit deze second opinion bleek dat de plannen onvoldoende aansloten bij gemeentelijk beleid en juridische kaders. Ook ontbrak een concrete en uitvoerbare financiële onderbouwing. Daarnaast werd gewezen op risico’s rond governance en mogelijke ongeoorloofde staatssteun.
Begin december is dit rapport gedeeld met alle betrokkenen. De exploitanten hebben daarop aangegeven niet met de gemeente in gesprek te willen zolang het rapport niet van tafel is en onderzoeken juridische vervolgstappen. In afwachting daarvan is de exploitatie van het bezoekerscentrum stopgezet.
De stichting heeft de gemeente inmiddels om ondersteuning gevraagd. Het college van burgemeester en wethouders beraadt zich op vervolgstappen en benadrukt dat het behoud van het culturele erfgoed in Etersheimerbraak voorop staat. Zodra er nieuwe ontwikkelingen zijn, wordt de raad hierover geïnformeerd.
Aan het laden ...