Hoogleraar Cees Snoek analyseert kansen en bedreigingen AI
AI; Veelbelovend én verontrustend
Elon Musk, Apple-oprichter Steve Wozniak en andere kopstukken uit de techwereld pleiten om de ontwikkeling van de extreem snelgroeiende chatbot ChatGPT voor ten minste zes maanden te pauzeren. In een open brief vragen honderden experts zich hardop af of de mens de kunstmatige intelligentie (AI) onder controle kan houden. Bovendien waarschuwen ze dat de mensheid gevaar loopt als AI ongecontroleerd wordt losgelaten. De overheid van Italië heeft de chatbot inmiddels geblokkeerd. Zou Nederland dat voorbeeld moeten volgen? Hoogleraar Cees Snoek (44) vindt van niet: ,,Het is zinnig als men kennis heeft van deze technologie, je creëert daardoor een competitief voordeel.”
Door: Kevin Mooijer
Als professor Intelligent Sensory Information Systems ligt Cees Snoeks onderzoeksfocus op beeld-AI. Toch werd hij overdonderd toen in november vorig jaar ChatGPT gelanceerd werd. ,,De verwachting was dat het nog wel wat jaartjes zou duren voordat er een chatbot live zou komen die zó goed was”, zegt de Volendammer. ,,En daar was het opeens. Dat was voor mij een soort iPhone- of Google-moment. Toen de iPhone op de markt kwam betekende dat het einde voor Nokia en na twee zoektermen in te hebben gevoerd in de Google-zoekmachine kon het oude vertrouwde AltaVista afgesloten worden.” Snoek bestempelt ChatGPT net als de iPhone en Google als revolutionair. ,,Vanuit mijn vakgebied word ik heel enthousiast van AI, maar dergelijke zelflerende software brengt ook de nodige risico’s mee. Wat me verontrust is dat zulke snelle, indrukwekkende ontwikkelingen alleen kunnen worden gerealiseerd door de grote techbedrijven of door staten.
China zou dus vergelijkbare AI kunnen produceren. De AI is in handen van een klein aantal techgiganten. We spreken dus van gecentraliseerde macht, dat is alarmerend.”
‘Banen gaan veranderen, maar zullen niet volledig worden overgenomen door AI’
Bedreiging voor mensheid
De grootste bedreiging van AI voor de mensheid vinden we volgens Snoek bij de mogelijkheid die het landen biedt een technische voorsprong op te bouwen. ,,Ik kan de toekomst niet voorspellen, maar ik verwacht dat de zogenaamde foundation models (grote AI-modellen die een breed scala aan taken uit handen kunnen nemen, red.) veel sectoren gaan veranderen. Nu hebben we het over de ChatGPT die voornamelijk op taal gericht is. In de nabije toekomst verschijnt bijvoorbeeld ook AI voor beeld en geluid. Je kunt dan door een opdracht in te geven complete websites, huisstijlen of presentaties laten verschijnen. Daarmee kan de productiviteit van de mens flink opgeschaald worden. Prominente programmeurs hebben via social media al te kennen gegeven dat ze met behulp van ChatGPT maar liefst 40% productiever zijn. Over het algemeen denkt de mens dan; ‘mooi, dat betekent dat we 40% minder programmeurs nodig hebben’. Ik zie het liever als 40% meer productiviteit.” Volgens Snoek zal in navolging van de creatieve sector ook de kunstsector aangetast worden door AI. ,,Het is al mogelijk om ‘kunstwerken’ en muziek te produceren met AI. De technologie gaat zijn stempel drukken op de kunst. Datzelfde gebeurde vroeger toen fotografie opkwam. Voor die tijd lieten mensen zich portretteren. De fotocamera luidde het einde in van die traditie. Als gevolg ontstonden er nieuwe kunststromingen, denk aan het kubisme van Picasso. Kortom, banen gaan veranderen, maar zullen niet volledig worden overgenomen door AI.”
Geheimen
ChatGPT werkt met ondersteuning van GPU’s (Graphics Processing Unit ofwel grafische processors, red.) die, hoewel ze ooit voor videogames zijn bedacht, bijzonder goed geschikt zijn voor het optimaliseren van neurale netwerken. ,,De GPU’s zorgen dat AI gelijktijdig meerdere berekeningen kan uitvoeren in plaats van om beurten, waardoor het indrukwekkend snel werkt. Hoeveel GPU’s er gebruikt zijn voor ChatGPT blijft een geheim. Wij verwachten dat er zo’n 10.000 GPU’s voor nodig zijn geweest om de chatbot op het huidige niveau te krijgen. Je moet je voorstellen; de beste supercomputer van Nederland heeft 200 GPU’s. Daar is Nederland trots op, die supercomputer werd geopend door de koningin.” De onderneming die achter de populaire chatbot schuilt is OpenAI, maar volgens Snoek is van openheid geen sprake. ,,Het is zo gesloten als wat. Ze geven – net als alle andere grote ondernemingen – géén bedrijfsinformatie prijs.”
We vroegen het ChatGPT zelf
Bekend is dat Microsoft met 10 miljard de grootste investeerder in ChatGPT is, maar over de GPU’s is opvallend weinig te vinden. We vroegen ChatGPT zelf naar het aantal NVIDIA A100 Tensor Core-GPU’s dat het bevat. De enigmatische reactie luidde: ,,Als AI-model ben ik niet rechtstreeks betrokken bij de implementatie van ChatGPT, en ik heb geen toegang tot informatie over de exacte hardwareconfiguratie van de servers waarop het model wordt gehost. Echter, in de gepubliceerde papers en mededelingen van OpenAI over het GPT-3-model wordt gesproken over het gebruik van zeer grote clusters van GPU’s, waaronder NVIDIA A100 Tensor Core-GPU’s. Het precieze aantal GPU’s dat momenteel wordt gebruikt voor het trainen of uitvoeren van het model kan variëren, afhankelijk van de specificaties van de server en de taak die wordt uitgevoerd.”
Na het herformuleren van de vraag en een beroep te doen op ChatGPT’s inschattingsvermogen wordt het antwoord interessanter: ,,Het is moeilijk om precies te zeggen hoeveel GPU’s er nodig zijn geweest voor de training van ChatGPT-3, omdat het trainingsproces afhankelijk is van verschillende factoren zoals het aantal parameters, het trainingsalgoritme en de beschikbare hardware. Echter, OpenAI heeft aangegeven dat ze tijdens het trainen van ChatGPT-3 gebruik hebben gemaakt van een zeer groot aantal GPU’s, namelijk duizenden NVIDIA V100 GPU’s. Dit aantal GPU’s is nodig vanwege de enorme omvang van het model, met 175 miljard parameters. Het trainen van zo’n groot model vereist enorme hoeveelheden computerkracht en gegevens, en het kost veel tijd en middelen om het te voltooien. Het precieze aantal GPU’s dat werd gebruikt en de exacte configuratie van het trainingsproces, zijn niet publiekelijk bekendgemaakt.”
‘Het filmscript van Terminator zal niet zo snel realiteit worden, maar totaal ondenkbaar is het zeker niet’
Terminator?
Cees Snoek benadrukt dat AI slechts software is en geen wezen. ,,De term ‘kunstmatige intelligentie’ suggereert dat AI over menselijke eigenschappen beschikt. Een betere benaming zou daarom ‘complexe informatieverwerking’ zijn, maar ‘artificial intelligence’ vonden ze toen ze het bedachten in de jaren ’50 sexier. De chatbot is te ontleden als statistiek dat taalmodellen verwerkt. De kenmerkende ontwikkeling is dat het dat zó goed doet, dat je het idee hebt dat je met een mens te maken hebt. Het lijkt daardoor intelligent, maar het is zeker geen menselijke intelligentie. AI heeft in principe drie ingrediënten: data, rekenkracht en leren door terugkoppeling. Door onbeperkt en heel snel te rekenen met veel data worden de neurale netwerken waarop de AI is gebaseerd in rap tempo nauwkeuriger.” De mensheid hoeft volgens de hoogleraar nog niet te vrezen voor een staatsgreep van AI.
,,Al jaren wordt er gesproken over robots die over AI beschikken, maar ik heb ze nog steeds niet gezien. En wanneer ze er over 100 of 200 jaar wél zijn, dan doen ze nog altijd waarvoor ze geprogrammeerd zijn. Het filmscript van Terminator zal niet zo snel realiteit worden, maar totaal ondenkbaar is het zeker niet. Mensen zijn immers goed in het bedenken van slechte toepassingen. Kijk naar de uitvinding van het vliegtuig. Destijds dachten ze: ‘ok, we kunnen vliegen, en nu? We gaan bommen op elkaar gooien!’ Pas veel later bedachten ze dat het vervoeren van vracht en mensen ook tot de mogelijkheden behoorden. Het duurt altijd even voordat we de goede kanten van technologie zien. Dat zal met AI niet anders zijn.”
