Vincent Tuijp streeft als wethouder naar met z’n allen bijdragen aan het nieuwe normaal
n
Momentum voor een mentaliteits-verandering
Hij is een exponent van de nieuwe generatie politici. Die de oude bestuurscultuur nog gadesloeg. Want Vincent Tuijp maakte sinds 2002 deel uit van de gemeenteraad en weet dus hoe de hazen lopen. Sinds deze zomer zit hij aan ‘de andere kant’, in het College van B&W. Hij volgde Gina Sombroek op als wethouder. En verraste meteen met zijn statement om iets met de blauwdruk van het IJsland-model te doen, als het gaat om het terugdringen van het alcohol- en drugsgebruik en het gokken. Hij durft, gesterkt door de gedachten dat de tijd aangebroken is om met meer gelijkgestemden een cultuuromslag, een mentaliteitsverandering, teweeg te brengen.
Afgelopen donderdag werd hem het vuur na aan de schenen gelegd tijdens het debat over de sportnota. In de politieke arena lijkt er nog altijd sprake van acts die soms worden opgevoerd. Tuijp bespeurt echter steeds meer een gezonde en constructieve grondhouding. Donderdag bleef hij kalm, counterde niet, maar bleef bij de essentie. ,,De raad schiet vaak in de hoe-vraag, maar daar gaat het College over. Misschien is het even wennen aan de werkwijze van de nieuwe wethouder.”
Het gaat ‘m niet om je politieke kleur, maar om het iets kunnen bijdragen aan de gemeenschap. ,,Ik voel me het meest thuis bij de uitgangspunten van het CDA. Maar als je kijkt naar het signatuur dat men wil achterlaten in Edam-Volendam, dan denk ik niet dat er een groot verschil in zit met andere partijen. In de gemeenteraad willen we allemaal hetzelfde: de samenleving verder brengen. Het is de manier waarop je de zaken wilt realiseren, wat het verschil maakt. Dát is de couleur locale die je er aan geeft en op dat vlak kan de partijkleur er toedoen.”
,,Het Sociaal Domein is een mensgerichte portefeuille en daar vind ik – dat is mijn mening – het CDA erg goed bij passen, in de huidige tijdgeest, waarin sprake is van een transformatie dat alles is overgeheveld naar de lokale overheid. Het CDA staat voor dat mensen ten eerste zelf verantwoording nemen en als ze daar niet toe in staat zijn, dan gaan we helpen. Andere partijen zitten op dat vlak anders in het politieke spectrum.”
Waarom trok politiek jou en wat trof je aan bij je entree?
,,Ik vond de politiek al jong interessant en dacht altijd dat ik er ook iets mee wilde, deel uitmakend van het overheidsbestuur. De rode draad in mijn leven is om jezelf in te zetten voor de gemeenschap. Of dat nou bij het toneel – Ons Pogen – is. Mensen vermaak geven, maar ook een spiegel voorhouden en een boodschap meegeven. Of als Zwarte Piet, of als vrijwilliger en later in het bestuur van het Slobbeland. Cees de Wit zei ooit: ‘Ieder mens heeft een bepaald talent en als dat je de mogelijkheid geeft iets terug te geven aan de gemeenschap, ben je dat verplicht te doen’. Dat ben ik met hem eens.”
,,Dat zie je ook in de signatuur van veel mensen in Edam-Volendam. Met name Volendam was van oudsher een katholieke enclave in een protestante omgeving. Ook als mensen het goed hebben in het bedrijfsleven, willen ze iets doen voor de samenleving. Wij vinden het bijna gewoon, maar dat is het niet. Ondertussen drijft onze samenleving op al die mensen die samen de schouders eronder zetten.”
‘Ik kan er niet tegen
als je in de gemeenteraad zit
met een ruggengraat van slagroom’
,,Ik heb vanaf 2002 alles meegemaakt, coalitiebreuken, gevallen Colleges, wantrouwen, op de man gespeelde debatten, polemieken die ontaardden in scheldkanonnades, op onfatsoenlijke manieren met elkaar omgaan. Dat zag je gebeuren en daar leer je van. We zitten nu in een nieuwe fase: de fusie met Zeevang heeft voor een markering gezorgd. Iedereen heeft zichzelf de vraag gesteld: datgene wat we altijd hebben gedaan, kwamen we daar mee vooruit? Zo zie en voel ik het tenminste.”
,,Er is een soort van collectieve afspraak gekomen van ‘dat moeten we niet meer willen. Laten we met elkaar op de inhoud discussiëren en ook een punt zetten als dat afgerond is’. Niet meer in herhaling blijven vallen, want dat heeft geen zin. We hebben een democratisch stelsel en dat werkt op en bepaalde manier: dat er een beslissing wordt gemaakt en dan is het klaar.”
,,In de ontwikkeling die de gemeenteraad doormaakt, zie ik dat eenieder zich daar aan probeert te houden. Je ziet het wel terugkomen bij de kwestie rond de ambtelijke huisvesting. Het gaat nu eigenlijk alleen om een locatiekeuze, maar dat leidt dan tot een verkramping, om die beslissing te nemen. Maar daar zit je óók voor in de gemeenteraad. Maak een keuze en leg uit waarom je die maakt. Anders zitten we elkaar te herhalen, terwijl je weet waar de pijnpunten liggen. Soms moet je daar overheen durven stappen.”
In de laatste decennia leek de politiek vaak een podium waarop – doorzichtig – rekeningen moesten worden vereffend. De oppositie schopte steevast tegen de coalitie aan en als die status wijzigde, gebeurde dat andersom?
,,Tegenwoordig merk ik dat het veel rustiger is. Tuurlijk poppen we er wel eens wat dingen op. Maar we hebben een tijd gehad dat we leefden bij de waan van de dag. Dan werd er door de politiek geacteerd op wat er – door elkaars partijen – in de media werd geschreven. Dan werd er zoveel tijd en energie gestoken in dingen die niet ter zake deden, die afweken van de essentie, dat was het niet waard. Dat is nu gelukkig anders. En we hebben een brede coalitie. We hadden vroeger de naam een lastige gemeente te zijn. ‘Dat is een bestuurlijk een wespennest’, hoorde je dan. Doelend op de vele coalitiebreuken en wethouders die moesten aftreden. Als ik nu om me heen kijk, zijn we de meest stabiele factor in de regio.”
,,Je had destijds de oude bestuurscultuur. Vervolgens een periode van een aantal mannen en vrouwen zoals Peter Veerman, Gina Sombroek, Martijn Smit, Dorus Luijckx, die in een behoorlijke storm bestuurden, en hebben voor verandering gezorgd. Soms laaide de storm weer op. Dat heb ik van dichtbij meegemaakt.”
,,Ik beschouw mezelf als een exponent van de nieuwe bestuurscultuur. De nieuwe lichting vindt dat wat toen gebeurde, not done is. In gesprekken met mensen, die veel hebben betekend voor de gemeenschap, merk ik soms dat ze er nog steeds op de oude manier in zitten. Dat is lastig. Het was – over het algemeen – per definitie zo dat de oppositie tegen de coalitie was en we gunden elkaar ook niets. Als het voorstel van de oppositie goed was, was de coalitie tegen en vice versa. Dat brengt de samenleving niet verder.”
,,Men nam het ook niet zo nauw met belangenverstrengeling. Dat is tegenwoordig not done. In een gemeente als de onze gebeurt zoiets al snel, maar als je het van tevoren meldt en er dus transparant over bent, dan is er niks aan de hand.”
Aanval
,,Dat heeft de afgelopen jaren ook bij allerlei bedrijven plaatsgevonden. Voordat ik bij de woningcorporatie werkte, werkte ik bij de Rabobank. Wat daar allemaal is gebeurd op het gebied van governance, om het toezicht goed te regelen, om te zorgen dat daar tegenwicht in zit. Ook een politieke partij zou daarover na moeten denken: zit er genoeg kennis op allerlei vlakken? Zorgen dat je tegenspraak hebt binnen de partij, dan kun je tot gezonde besluitvorming komen.”
,,Onder leiding van burgemeester Lieke Sievers hebben wij met het College tegenwoordig sessies met elkaar. We bespreken elke raadsvergadering na, we durven ook positief kritisch te zijn naar elkaar. Zonder dat het als aanval wordt gezien, maar puur om elkaar beter te maken.”
,,Wat ik als lid van het College merk, is dat er in onze ambtelijke organisatie ontzettend veel hoog opgeleid talent zit. Wij moeten die mensen ook de vrijheid en ruimte geven om zich te ontwikkelen. Dat is inmiddels in gang gezet.”
‘We moeten talent in onze ambtelijke
organisatie de ruimte geven zich
te ontwikkelen’
,,Na de Nieuwjaarsbrand is de organisatie in een soort van verkrampte houding geschoten. Edam-Volendam lag onder een vergrootglas en men verschuilde zich achter de regels, alle procedures moesten gevolgd, de regelgeving werd leidend ten opzichte van het doel wat men wilde bereiken. Als er anders gedacht werd, dan kon dat niet, want dan werd dat van boven tegengehouden. Want die laag wilde niet op het conto hebben, dat er iets mis kon gaan. Maar daarmee haal je echter de opkomende creativiteit weg.”
Zo is al menig ’talent’ uit de organisatie gestapt en elders gaan werken?
,,Wij gaan als College niet over het personeel, maar als ik zie dat iemand bepaalde zaken gedaan wil krijgen en niet verder komt, ga ik wel kijken wat er aan de hand is. De belangrijkste schakels daarbij zijn de directie en het management. Daar moet ook dat besef leven. Het personeelsbeleid is nu goed in de steigers gezet bij de gemeente en dat horen we ook terug.”
,,Een mooi voorbeeld is Soraya Koning-Veerman. Een jong, talentvolle en open minded studente, die bij ons stage liep en haar afstudeerscriptie schreef over parttime ondernemen in de bijstand. Die scriptie hebben we gelezen en we kwamen tot de conclusie dat het goed was om haar parttime in dienst te nemen, op het gebied van de participatiewet en met name de reïntegratieverordening, een zeer complexe materie. Zij werkt het uit en gaat aan de slag.”
,,Zo zien mensen dat er iets gedaan wordt met hun idee. En zo komen er steeds vaker door alle afdelingen breedgedragen Collegevoorstellen. Dat wil je zien. Ik wil geen jaknikkers. Ik wil een goed stuk. Moet weten wat voor mogelijkheden het oplevert en wat de risico’s zijn. Daarbij is mijn taak boven de partijen staan en uitvoeren wat het coalitieprogramma heeft gezegd.”
,,Je ziet dat zich een spagaat voordoet: de gemeenteraad begeeft zich graag op het terrein van de hoe-vraag. Maar daar gaat de raad niet over. Je moet op hoofdlijnen blijven. Ambities formuleren, kaders stellen, en de uitvoering, daar gaat het College over. Je moet als raadslid niet willen weten of er een visgraatmotief in de straat komt bij de nieuwe sporthal. Het gaat er om of de voorziening er komt en of dat binnen het budget is. Dat betekent ook dat wij als College de gemeenteraad aan de voorkant om duidelijke kaders moeten vragen. Anders ga je op pad en kom je ergens mee terug, wat door de raad wordt afgeschoten.”
Donderdag werd door raadsleden al gevraagd wanneer de eerste bewegingen van de werkgroep ‘Lef’ worden gezet, maar ook wanneer ze zichtbaar zijn? Je beloofde meetbare doelen te stellen voor 1 juli van volgend jaar?
,,Voor zover het meetbaar te maken is. Je kunt doelstellingen neerzetten, maar of een bepaald programma het gebruik van alcohol en drugs of de zitjesproblematiek terugdringt met zoveel of zoveel procent, dat kun je niet vooraf zeggen. ‘Lef’ wordt pionieren. We willen vanuit de preventieve sfeer het alcohol- en drugsgebruik en het gokken terugdringen. Ik heb na de aankondiging enorm veel reacties gehad. Het leeft dus wel. Veel mensen zien het, voelen het, willen er iets mee, vinden dat hoe het gaat, niet goed gaat. Maar als je vraagt: hoe ga je dat doen? Tja, daar heb ik iedereen bij nodig, dat vergt een ketenaanpak. Dan gaan we misschien een keertje goed op ons bek, maar daar moet je dan van herstellen en de lessen meenemen.
,,Dat betekent dat we op meerdere borden zullen gaan schaken. Er is een werkgroep met het idee gekomen voor een KTEV (Kenniscentrum Talent Edam-Volendam). Met als doel het ontwikkelen van een brede motorische basis bij alle kinderen in de leeftijd van 4 tot en met 12 jaar. Op basis van wetenschappelijk gevalideerde kennis en methodieken wordt zowel beweegtalent als beweegachterstand bij de kinderen gesignaleerd. Dan ben je dus aan de voorkant bezig. Zoals we ook een programma voor de leeftijdscategorie 13-18 jaar willen opzetten. Dat is iets waar ik me de komende jaren sterk voor maken. Het raakt immers het hele sociale domein.”
,,We willen het op wetenschappelijke basis vorm geven. Het KTEV maakt gebruik van het Athletic Skills Model en een MQ-test, waardoor je vanaf het nulpunt de vordering van de motoriek kan testen. Ik heb ook gesproken met Ina Koning, die het hoe een waarom van alcoholgebruik van kinderen heeft onderzocht en hoe de leeftijd van het beginnen daarmee door preventie kan worden uitgesteld. Meten is weten, maar dat vergt ook tijd.”
,,We kunnen in het vaststellen van deze nota’s richtingen aangeven. Het mooist zou zijn dat we in 2020 de eerste bewegingen van optredende verandering ziet. Bijvoorbeeld dat de leeftijd waarop jongeren gaan drinken, omhoog gaat.”
Opvoeding
,,Er is bij het opkrikken van de leeftijd naar achtten jaar bedacht dat er een overgangsperiode voor de zeventienjarigen moest komen. Ze mochten de kroeg wel in, maar niet drinken. Maar die periode is hier nooit gestopt. De horeca en politie hebben ook liever dat het gewoon achttien moet worden. Dan moet je dat ook samen vast gaan stellen.”
,,De ouders, de opvoeding, ze maken een wezenlijk onderdeel van dit hele onderwerp. Er zijn veel ouders die roepen om handvatten, waarmee ze duidelijk kunnen zijn naar hun kinderen. Van oudsher is hier de groepsdruk en het er dreigen buiten te vallen. Maar gewoon met elkaar aan tafel alles bespreken, dat gebeurt lang niet in elk huis. Praten over gevoelens, daar zijn we niet allemaal zo goed in, dat zit er van oudsher niet zo erg in. We zullen dat moeten leren, dingen bespreekbaar maken, zowel je zorg als je trots uitspreken.”
‘Het momentum is daar,
om het via een
andere weg
te gaan doen’
,,Ik betrap me er zelf ook vaak op. Dat ik denk: dat zou ik gewoon moeten bespreken. Onze nieuwe burgemeester neemt daarin een hele goede rol. Zij kan op een juiste manier, streng doch rechtvaardig, maar ook lief, dingen bespreekbaar maken. Daar schort het nog wel eens aan bij ons, in Edam-Volendam. Het zou goed zijn als we het wel doen, dat we niet meteen in een reflex duiken, omdat we dat niet leuk vinden, of omdat het vroeger anders ging.”
Voor ouders is het echter lastig begeleiden als jeugd op de zondag van de Sinterklaasintocht de kans heeft om negen uur ’s morgens al de kroeg in te gaan?
,,Dat kan ook niet en dat is ook in de werkgroep die over genotsmiddelen gaat besproken. Daarin hebben ook horecamensen zitting en dat wordt teruggekoppeld naar hun bestuur.”
,,Het onderwijs vormt ook een belangrijke schakel in de keten. Waarbij zij natuurlijk aangeeft dat zij al overvraagd wordt. Aan de andere kant heeft het onderwijs er zelf ook baat bij. Daar heb ik al goede gesprekken over gevoerd met de nieuwe bovenschoolse manager Wilma Tjalsma en de nieuwe SKOV-voorzitter Margareth Runderkamp. Ik denk ook dat het momentum daar is, om het te gaan proberen via een andere weg. Niks verbieden, maar dingen bespreekbaar maken en met een frisse blik er naar kijken. En ik zou het mooi vinden als iedereen mee doet in die keten. Niet apart van elkaar, maar krachten bundelen. Als het niet helemaal op jouw manier gaat, sluit jezelf dan niet af. Dat is zonde, want dan gaan we opnieuw het wiel proberen uit te vinden, terwijl je samen verder komt.”
Een cultuuromslag vergt een andere mindset?
,,Bij mensen, bij ouders, bij politici, bij bedrijven, bij organen. Ik zit er nu vanaf juli en heb in mijn portefeuille te maken met de Koepel Sociaal Domein. Ik vond zelf dat die koepel in een reactieve stand werd gezet door de gemeente. Zij schoten ook snel in de hoe-sfeer. Als we die koepel aan de voorkant betrekken, is dat beter. Maar men is gewend om naderhand op besluiten of voorstellen te schieten. Het vergt voor die raden – senioren-, wmo- en jeugdraad, dus een andere mindset.”
,,We hebben een sportplatform, een cultuurplatform, moet je al die raden en platformen niet zodanig organiseren dat er een betere structuur komt? Die laatste twee platformen hebben ook een tijd geworsteld of op één oor gelegen. In de ene raad zitten vertegenwoordigers van organen, in een andere juist niet maar daar zitten mensen omdat ze het interessant vinden. Je zou het zo moeten inrichten dat iedereen tevreden is over de manier waarop we werken, want vaststaat dat de gemeenteraad blij is met hun adviezen.”
,,Die adviezen mogen ook scherp zijn, dat dwingt ons allen om goed te kijken naar wat we hebben opgeschreven. Zij willen dat wij een goede beleidsnota maken, laat dan aan de voorkant zien wat je daarin terug wilt zien.”
Er liggen interessante issues, zoals het nieuwe stadskantoor, de nieuwe RKAV-velden met de kunstrgas-kwestie?
,,Als uit onderzoek blijkt, dat de huidige velden qua korrels niet gezond zijn, dan worden de nieuwe velden niet op dezelfde manier neergelegd en moeten de huidige velden weg. Dan moeten we kijken waar dat geld vandaan moet komen. De nieuwe velden gaan we sowieso een nieuwe infill geven, daar verdiepen we ons zeker in.”
,,Wat de locatiekeuze van het nieuwe stadskantoor betreft: er zullen altijd mensen uit de betreffende omgeving zijn die dat pand daar niet willen. De uitkomst weet je dus al. Het gaat er om, vind je als bestuur dat, als de keuze gemaakt is, of je er alles aan hebt gedaan om de mensen erbij te betrekken? Er worden nu allerlei varianten bekeken. Stel dat het toch op de CAI als locatie uitdraait, dan zullen er toch mensen zijn die zeggen dat het al bekonkeld was en dat is ábsoluut niet zo. Maar het feit dat mensen zo denken, hebben we dan ook deels aan onszelf te wijten, omdat het in het communicatieproces niet helemaal goed is gegaan. Dat vertrouwen hebben we proberen te herstellen.”
,,Daar leer je van. Communicatie en participatie zijn de laatste jaren vaak gebezigde termen. Participeren kan op allerlei manieren. Als mensen iets inbrengen, maar er wordt niets meegedaan, dan heeft het nog steeds zin.”
,,Creatieve denk- en brainstormsessies zijn belangrijk, die houden wij ook intern. Daar betrekken we soms ook ambtenaren bij. Out of the blue, mensen die daar normaal gesproken niets mee van doen hebben. Bijvoorbeeld de bode. Die mensen hebben toch ook ideeën over een onderwerp. Je leert van elk participatietraject. Je komt er niet meer mee weg dat je stakeholders ergens niet in kent. Mensen zijn mondiger geworden, hebben meer kennis van zaken.”
Is het wijs de kennis van de nieuwe generatie op meer vlakken te bundelen, zonder politieke kleur, zoals de Palingprofs?
,,Dat is zeker iets om over na te denken. Ik zag het presentatiemagazine van de RKAV en daarin kwam ik ook een aantal oud-klasgenoten tegen in de organisatiestructuur. Er zitten veel jongeren uit onze gemeente op hoge posities in het bedrijfsleven en daar kunnen we op allerlei gebied veel meer gebruik van maken. Dat is ook waar de gemeente naar toe wil. Ideeën van onderop laten komen, in plaats van bovenaf de wil opleggen. Kijk naar het idee van de werkgroep KTEV, dat is daar een mooi voorbeeld van.”
,,Zoiets kan ook op cultuurgebied, creativiteit, welzijn. Dat, samen met sport, zijn pijlers die op allerlei vlakken doorwerken. Voor je ontwikkeling van kind tot volwassene. Dan wordt het een integrale benadering met een sluitende keten. Daar zijn we met z’n allen naar op zoek. Bij de sportverenigingen en culturele instellingen staat men daar voor open.”
Over open staan gesproken, als wethouder sta je vaak bloot aan – regelmatig anoniem en ongezouten – kritiek?
,,Als mensen anoniem op me schieten, dat doet me niks. Als je daar niet tegen kunt, dan moet je er überhaupt niet aan beginnen. Er wordt wel eens gezegd dat je geen complimentjes krijgt, maar die krijg ik best wel eens. Het gaat er om dat je aan de voorkant duidelijk bent. Nee is nee. En als je twijfelt, moet je dat ook aangeven en dan kom je er op terug. Onduidelijkheid kan tot spookverhalen leiden en dat moet je niet willen. Dat heb ik geleerd. Ik voer uit wat de gemeenteraad wil en als ik echt iets zou moeten uitvoeren waar ik pertinent tegen ben, dan is er al iets fout gegaan bij de kaderstelling. Want ik moet, als de raad een andere keuze maakt dan het College had geopteerd, het nog wel voor mezelf kunnen verantwoorden.”
,,Je moet af en toe zelf in de spiegel kijken en daar ook samen, zoals in het College, van gedachte over wisselen. Je gedachten en besluiten tegen het licht of tegen een ander aan houden. Ik moet ook steeds teruggaan naar de vraag voor wie ik dit doe. Ik zit daar voor de gemeenschap, niet voor mezelf. We doen het omdat we met z’n allen vinden dat zaken in de gemeenschap goed geregeld moeten zijn.”
