Een nieuw hoofdstuk in de Volendamse taal
‘Grôsk’ presenteert eerste officiële spelling van het dialect
Recentelijk heeft de werkgroep ‘Grôsk òp ûis Vòlledams’ een belangrijke stap gezet voor het behoud van het Volendams dialect. Tijdens de drukbezochte ‘Grôsk’-avond in De Jozef vorige week, onthulden de projectleden de eerste officiële spelling van het dialect. Werkgroepleden Sijmen Tol en Tiny Hoogland zijn zeer positief over deze ontwikkeling. ,,Deze spelling dient niet alleen om onze taal te behouden, maar ook om de verbondenheid binnen onze gemeenschap te versterken.”
Door: Kevin Mooijer
De werkgroep heeft een fonetische benadering gekozen, gericht op de kenmerkende klanken van het Volendams. ,,Het verschil met het Nederlands zit vooral in de klinkers,” legt Sijmen uit. Hij bracht vorig jaar zijn dichtbundel ‘Léjveslied’ uit, geschreven in dialect met een eigen ontworpen spelling. ,,Die ervaring heb ik ingebracht als startpunt voor de werkgroep. Mijn spelling beschouwde ik niet als definitief; we stonden juist open voor bijdragen van dorpsgenoten om samen een eerste versie van de werkgroepspelling te realiseren.”
Expertise en uitdagingen
Bij de ontwikkeling van de officiële spelling heeft de groep advies ingewonnen bij dialectoloog Yoïn van Spijk. ,,Zijn ervaring met dialectspellingen in Zuid- en Oost-Nederland was enorm waardevol,” merkt Tiny op. ,,Hij raadde ons aan om de spelling eenvoudig te houden, onnodig gebruik van accenten te vermijden en dicht bij het Nederlands te blijven, zodat het dialect makkelijk leesbaar blijft.” Sijmen voegt toe: ,,Yoïn was vaak doorslaggevend bij discussies in de werkgroep door zijn neutrale en weloverwogen adviezen. Dankzij zijn bijdragen zijn we toch redelijk snel tot elkaar gekomen.”
Een van de grootste uitdagingen was de variatie in uitspraak binnen de gemeenschap. ,,Er zijn verschillen tussen mannen en vrouwen, jong en oud. Sommigen spreken een oudere vorm van Volendams,” zegt Tiny. Na veel discussie besloot de werkgroep bijvoorbeeld een onderscheid te maken in de spelling van lange ‘ij’-klanken. ,,In het Volendams spreken sommigen de ‘ij’ in ‘kijk (kêik)’ en ‘Sijmen (Sêime)’ nagenoeg hetzelfde uit als de ‘e’ in ‘bed (bêd)’. Daar hebben we langs over moeten discussiëren. Uiteindelijk hebben zinnen als ‘ik kêik tillevisie as ik òp bêd lêg’ ons geholpen om tot het besluit te komen deze lange ‘ij’-klank en ‘e’-klank toch te onderscheiden, ook omdat in de vrouwenvariant van het Volendams wel een duidelijk onderscheid bestaat.”
De lokale gemeenschap werd actief betrokken bij het ontwikkelen van de spelling. ,,Onze ‘Grôsk’-avonden, social media kanalen, de podcast ‘Grôsk òp ûis Vòlledams’ en de artikelen in de NIVO hebben veel aandacht gegenereerd,” zegt Sijmen. ,,De positieve feedback die we hebben ontvangen is bemoedigend. Het is geweldig om te zien hoe dit project leeft onder de bevolking, vooral in een tijd waar wereldwijde invloeden alomtegenwoordig zijn.”
Waarde van het dialect
,,Het Volendams dialect is een kernonderdeel van de lokale identiteit,” benadrukt Tiny. ,,Voor mij persoonlijk is Volendams de taal waarin ik mijn emoties het beste kan uitdrukken, of het nu gaat om boosheid, humor of ‘koetelen’ met de kleinkinderen. Wat ik vooral waardeer aan het Volendams, is dat de formele ‘u’-vorm ontbreekt. Hier zijn we allemaal gelijk, of je nu een CEO of een bouwvakker bent, een pastoor of een visboer. ‘U’ bestaat hier niet. Het dialect verbindt ons en is iets wat we allemaal gemeen hebben.”
‘‘Het is geweldig om te zien hoe dit project leeft onder de bevolking”
De hoop is dat de nieuwe spelling breed zal worden geadopteerd. ,,We merken dat deze spelling werkt. Mensen beginnen het te gebruiken, oefenen ermee en geven aan dat het schrijven in het dialect toegankelijker wordt,” vertelt Sijmen. Op donderdag 30 mei wordt een dictee georganiseerd om de inwoners vertrouwd te maken met de nieuwe spelling. ,,Dit is geen wedstrijd, maar een manier om te wennen aan de spelling en om de werkgroep van feedback uit de gemeenschap te voorzien,” benadrukt Sijmen.
Met dit project heeft Volendam een belangrijke stap gezet om zijn taal te borgen. Sijmen en Tiny roepen de gemeenschap van Volendam op hun stem te laten horen. ,,Deel je ervaringen met ons of meld je aan voor het dictee. Alle feedback is waardevol voor de werkgroep en het behoud van het Volendams dialect.”
