‘Heb bij kunnen dragen aan het benaderbaar maken van poëzie’
Evert Smit ‘Pitjes’ blikt terug op rol als Dichter des Waterlands
,,De titel Dichter des Waterlands heeft mij ontzettend veel gebracht. Niet alleen persoonlijk, maar ook heb ik het idee dat mensen door de campagne in de poëtische pen zijn geklommen, of er misschien voor uitkomen dat ze dat doen”, zegt de eerste uitverkorene Evert Smit ‘Pitjes’. Hoewel hij het afgelopen jaar uitgroeide tot het boegbeeld van de dichtkunst in Edam-Volendam, kenmerkt de uitbater van Smit-Bokkum zijn debuut met een coming out-gevoel. ,,Mijn eerste reactie was: ‘oh nee, nu moet ik naar buiten treden met mijn werk’, maar inmiddels ben ik zielsgelukkig dat ik ook ná mijn termijn bij het essentiële project betrokken mag blijven.”
Door: Kevin Mooijer
,,Het project Dichter des Waterlands is vorig jaar in het leven geroepen om zichtbaarheid te creëren voor makers in de gemeente, en door middel daarvan ook voor de gemeente zelf”, klinkt de filosofische omschrijving van het kunstzinnige initiatief.
‘Doordat juist ik de titel droeg, werd dichten opeens benaderbaar voor iedereen’
,,Tot onze verbazing ontvingen we veel meer aanmeldingen voor de campagne dan we hadden verwacht”, zegt projectcoördinator Frank Bond. ,,Uiteindelijk voldeden negentien van de 24 aanmeldingen aan de criteria om in aanmerking te komen voor de titel Dichter des Waterlands. De vakjury was het er unaniem over eens dat het werk van Evert Smit beloond moest worden met die eer. En dat met een blinde jurering. Dat zegt wel wat over Everts werk.”
Weerstand
Het telefoontje met goed nieuws overviel de verscholen dichter. ,,De titel ging gepaard met een aantal voorwaarden, waaronder twaalf gedichten publiceren in de Nivo, een aantal voordrachten en uiteindelijk het publiceren van een dichtbundel. Dat hield in dat ik uit de schaduw moest treden. Slechts een handjevol mensen wist dacht ik schreef, en nu zou ik de boer op moeten met mijn werk.” Frank: ,,Ik weet nog heel goed dat Evert zei: ‘ik voel ontzettend veel weerstand, daarom ga ik het doen.’ Hij is de uitdaging aangegaan, heeft ontzettend veel mensen verrast en heeft in zijn rol als Dichter des Waterlands een cruciale rol gespeeld in het doorbreken van de barrière waarachter poëzie in Edam-Volendam verscholen was.”
,,In het restaurant (Smit-Bokkum, red.) ben ik het hele jaar door aangesproken over mijn gedichten”, zegt Evert. ,,Die betrokkenheid toont aan dat het project opgemerkt wordt, dat de publicaties gelezen worden, dat mensen geïnteresseerd raken. Veel mensen die mij kennen weten dat ik in de omgang niet in bloemlezingen spreek. En nu hebben ze ook kennis gemaakt met die andere kant van mij. Ik denk dat ik heb kunnen helpen met het meer toegankelijk maken van poëzie. Als ik bij wijze van spreken met een bolhoedje, een pijp en een geruit colbertje door Volendam zou gaan lopen, dan schrikt dat af. Nu, doordat juist ik de titel Dichter des Waterlands droeg, werd dichtkunst opeens benaderbaar voor iedereen.” Frank: ,,Volendam is extreem creatief, maar wel vaak vanuit een oogpunt dat gericht is op het grote publiek. De term ‘poëzie’ zou je tot op heden niet zomaar aan Volendam verbinden. Maar doordat Evert juist daarvan het boegbeeld werd, zijn mensen op een ontdekkingsreis gegaan.”
Dialect
Een van de focuspunten voor de Dichter des Waterland organisatie in 2023 het Volendammer dialect. Frank: ,,Het dialect is landelijk bekend, maar wordt cultureel vrijwel nooit ingezet. Er worden kermisliedjes in het Volendams gezongen, dat is het wel. De Volendammer taal, ons dialect moet serieus benaderd en behandeld worden. Het wordt tijd dat we samen de spelling gaan afstemmen. Doen we dat niet, dan staat het dialect minder sterk. Een mooie uitzondering op de regel is Sijmen Tol. Hij laat met gedichten in het Volendams zien wat je met het dialect kunt doen. Zijn werk is bijzonder waardevol, en zijn gedicht ‘Werdegang’ is zelfs opgenomen in de prestigieuze bloemlezing van voormalig Dichter des Vaderlands Tsead Bruinja.”
‘Een sterk verhaal over een bedakkende botterman komt alleen over in het Volendams’
,,In mijn periode als Dichter des Waterlands heb ik een workshop mogen geven in de bibliotheek”, vervolgt Evert. ,,Met de aanwezigen ben ik aan de slag gegaan om dezelfde gedichten zowel in het Nederlands als in het Volendams te benaderen. Blijkt dat Volendams voor veel mensen het makkelijkste en meest natuurlijke is. Het dialect komt uiteindelijk ook het dichtst naar je gevoel. Let maar eens op in je omgeving, als iemand zich opwindt of verdrietig is, wordt het taalgebruik automatisch Volendams. Ook in bijvoorbeeld een werkomgeving waar Nederlands taalgebruik de norm is.” Evert en Frank zijn het erover eens dat Volendams zich goed leent voor drama. Frank: ,,Ga zelf maar na, een sterk verhaal over een bedakkende botterman komt alleen over in het Volendams. Al met al hebben we een hoop leuke plannen met het dialect in 2023. Zo willen we de Volendamse gedichten van Sijmen uitgeven op papier en audio en willen we uiteraard inwoners, kinderen en scholen betrekken in dit project. Maar nu eerst op zoek naar een waardig opvolger van Evert.”
Dichter des Waterlands 2023
De aanmeldingsprocedure voor de Dichter des Waterlands campagne van 2023 is nu gestart. Ga naar www.dichterdeswaterlands.nl om je in te schrijven. Evert Smits bundel kwam uit als wijnkistje met wijn en wijnetiketten met zijn gedichten erop, op Spotify zijn vijf van zijn gedichten onder zijn eigen naam te vinden – waarvan één in gesproken door Piet Veerman – en zijn dichtbundel is gratis verkrijgbaar bij Smit-Bokkum, Het Pakhuys Edam, de bibliotheek van Volendam en Jan Cas Sombroek. De dichtbundel kan gedownload worden via deze link: https://dichterdeswaterlands.nl/onbevangenvissen/
Op 14 december is er de laatste ontmoetingsavond van dit jaar in de Bibliotheek in Volendam. Er wordt dan uitgepakt met performance poet Lev Avitan als gast. Hij treedt op en vertelt over zijn visie op dichten. Iedereen is van harte welkom om deze avond bij te wonen.
Foto: Babiche Tervoort
